«Είναι σαφές πως τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης δεν πρόκειται να εγκαταλειφθούν σύντομα». Σε αυτή τη διαπίστωση καταλήγει άρθρο της δημοφιλούς ιστοσελίδας για θέματα τεχνολογίας Techcrunch, κάνοντας μνεία στην παγκόσμια φρενίτιδα που προκάλεσε ήδη από το λανσάρισμά του, έναν χρόνο πριν, το διάσημο ChatGPT. Το chatbot, που δύναται να παραγάγει ολόκληρα συγγραφικά έργα υπακούοντας απλώς σε κάποιες γραπτές οδηγίες, έχει καταφέρει να εξελίξει μια νέα αγορά, αυτή του generative AI, και να ανοίξει τη συζήτηση για τις αλλαγές που αναμένεται να φέρει στην αγορά εργασίας και ευρύτερα στην παγκόσμια οικονομία.
Τι κάνει ελκυστικές τις ελληνικές νεοφυείς επιχειρήσεις και πώς μπορούν να προσελκύσουν επενδυτές και να επιβιώσουν στο ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον.
Εμπνευσμένες από τη νέα αυτή τεχνολογία, αρκετές νεοφυείς εταιρείες αναζητούν ή θα αναζητήσουν τα επόμενα χρόνια λύσεις στον ευρύτερο κλάδο της τεχνητής νοημοσύνης, καθώς βλέπουν ότι οι επενδυτές στρέφονται σχεδόν μαζικά σε αυτήν. Οι ελληνικές εταιρείες δεν αποτελούν εξαίρεση. «Ο τεχνολογικός κλάδος στον οποίο οι ελληνικές νεοφυείς εταιρείες θα επικεντρωθούν τα επόμενα χρόνια είναι αυτός του Generative AI. Αυτό θα συμβεί λόγω της φρενίτιδας που εκδηλώθηκε τον τελευταίο χρόνο με την έλευση του ChatGPT αλλά και τις τεράστιες επενδύσεις από κολοσσούς και γνωστά venture capitals», σημειώνει ο Σταύρος Παπαδόπουλος, ιδρυτής της νεοφυούς εταιρείας TileDB, η οποία πριν από λίγες εβδομάδες σήκωσε 34 εκατ. δολάρια από την AlleyCorp, τη Lockheed Martin, την Intel Capital και το ελληνικό επενδυτικό κεφάλαιο Big Pi Ventures μεταξύ άλλων. Η εταιρεία έχει αναπτύξει πλατφόρμα διαχείρισης ακόμα και άκρως περίπλοκων δεδομένων (γενετικά δεδομένα, βίντεο, δορυφορικές εικόνες κ.λπ.), τα οποία παραδοσιακές βάσεις αδυνατούν να επεξεργαστούν.
«Προσωπικά θεωρώ ότι χρειάζεται πολλή προσοχή, καθώς οι startups στην Ελλάδα θα πρέπει να αποδείξουν πως έχουν δυνατό και καινοτόμο ΙP προκειμένου να λάβουν χρηματοδότηση και να επιβιώσουν σε αυτό το ανταγωνιστικό περιβάλλον», προειδοποιεί ο κ. Παπαδόπουλος. Ερωτηθείς για άλλους κλάδους που αναμένεται να απασχολήσουν και τις ελληνικές startups τα επόμενα χρόνια, προβλέπει ότι «είναι αυτός της πράσινης ενέργειας» και σημειώνει ότι «το ζήτημα εδώ είναι ότι ο κλάδος είναι βαθιά επιστημονικός και απαιτείται άρτια καταρτισμένο ταλέντο με τεχνικές γνώσεις για να δημιουργήσει κανείς τέτοια εταιρεία. Παράλληλα, απαιτούνται μεγάλα ποσά αντληθέντων κεφαλαίων από τα venture capitals, με τον ορίζοντα αποεπένδυσης να αποδεικνύεται μεγάλος. Αυτό καθιστά την εξασφάλιση χρηματοδότησης εξαιρετικά δύσκολη διαδικασία στο σημερινό οικονομικό περιβάλλον».
10 δισ. δολάρια στην τεχνητή νοημοσύνη
Ρίχνοντας μια ματιά στις επενδύσεις στον κλάδο της τεχνολογίας παγκοσμίως, οι εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης εξακολουθούν να προσελκύουν το ενδιαφέρον των επενδυτών παρά το δυσμενές οικονομικό περιβάλλον των τελευταίων ετών. Ήδη από πέρυσι το σύνολο των χρηματοδοτήσεων σε εταιρείες τεχνολογίας κινείται πτωτικά σε σύγκριση με τη χρονιά-ρεκόρ του 2021, κάτι που είναι πιο έντονο σε πολύ νέες επιχειρήσεις με –συνήθως– μηδενικούς τζίρους. Σύμφωνα με την πλατφόρμα συλλογής δεδομένων Crunchbase, το τρίτο τρίμηνο του 2023 οι χρηματοδοτήσεις σε εταιρείες τεχνολογίας παγκοσμίως ανήλθαν στα 73 δισ. δολάρια, μειωμένες κατά 15% σε σύγκριση με το αντίστοιχο περσινό τρίμηνο. Οι επενδύσεις στην τεχνητή νοημοσύνη όμως ξεπέρασαν τα 10 δισ. δολάρια, με το μεγαλύτερο ποσό να κατευθύνεται από την Amazon στο αντίπαλον δέος της OpenAI (δημιουργό του ChatGPT), την εταιρεία Anthropic.
Ο πληθωρισμός, η αύξηση των επιτοκίων δανεισμού καθώς και η κατάρρευση της τράπεζας των startups, της Silicon Valley Bank, την άνοιξη του 2023, δημιούργησαν στους επενδυτές μια «αποστροφή» στο ρίσκο. Μετά και την ευφορία του 2021, όταν χορηγούσαν αθρόα κεφάλαια ακόμα και σε εταιρείες με όχι και τόσο βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα (π.χ. από τον κλάδο του online delivery), ο κλάδος διανύει από πέρυσι φάση διόρθωσης. «Το 2023 ήταν μια δύσκολη χρονιά παγκοσμίως για τον κλάδο.
«Για να ενισχυθεί ο κλάδος των startups στην Ελλάδα, χρειάζεται –μεταξύ άλλων– μεγαλύτερη ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗ και καλύτερη κατανόηση των ευκαιριών σε παγκόσμιο επίπεδο» εκτιμά ο Σταύρος Παπαδόπουλος της TileDB.
Οι αποτιμήσεις των εταιρειών έπεσαν και ο αριθμός των χρηματοδοτήσεων μειώθηκε αισθητά. Η βασική αιτία αυτής της πτώσης, που ξεκίνησε το 2022, είναι πως η αφθονία χρήματος τα έτη 2020 και 2021 οδήγησε τον κλάδο, και την οικονομία εν γένει, σε ιστορικά υψηλά, τα οποία ήταν αδύνατον να διατηρηθούν», εξηγεί ο Νίκος Καλλιαγκόπουλος, εταίρος στο ελληνικό επενδυτικό κεφάλαιο Big Pi Ventures. Τι ζητούν και τι αναμένουν οι επενδυτές; «Η οικονομία κινείται σε κύκλους και βρισκόμαστε ξεκάθαρα στο κατηφορικό σημείο του κύκλου. Αναμένουμε πως και το 2024 θα συνεχιστεί μια αντίστοιχη τάση στον κλάδο παγκοσμίως. Οι υπερβολές του 2020-2021 φαίνεται πως θα αργήσουν πολύ να επανέλθουν, ενώ οι επενδυτές πλέον δίνουν μεγαλύτερη βαρύτητα στα βασικά οικονομικά στοιχεία και στην πιθανότητα κερδοφορίας μιας επιχείρησης (unit economics, fundamentals, profitability) και λιγότερο στην ανάπτυξη με οποιοδήποτε κόστος», αναφέρει.
Λιγότερα χρήματα, καλή χρονιά
Σε ό,τι αφορά τις ελληνικές startups, στοιχεία του Marathon Venture Capital δείχνουν πως οι χρηματοδοτήσεις από τις αρχές του έτους μέχρι τον Νοέμβριο του 2023 είναι μειωμένες σε σχέση με πέρυσι. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως ο κλάδος δεν αναπτύσσεται, το αντίθετο μάλιστα. Κάποιοι εκτιμούν πως αυτό το «ξεκαθάρισμα» είναι έως και απαραίτητο, ώστε να ανθήσουν όσες εταιρείες έχουν βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης. «Παρατηρείται μια αισθητή μείωση έως και 60% στα ποσά που επενδύθηκαν φέτος σε σύγκριση με αυτά που είχαν επενδυθεί το 2022 και το 2021. Ωστόσο, ας έχουμε υπόψη πως αυτές τις δύο χρόνιες καταγράφηκαν πολλές περιπτώσεις υπερεπενδύσεων. Επίσης, ο αριθμός των χρηματοδοτικών γύρων είναι σχετικά σταθερός», σημειώνει ο Παναγιώτης Παπαδόπουλος, εταιρός στο Marathon Venture Capital. «To 2023 φαίνεται ότι θα είναι η χειρότερη χρονιά την τελευταία δεκαετία για την άντληση νέων κεφαλαίων για τα επενδυτικά κεφάλαια. Αυτό σημαίνει ότι η ρευστότητα για νέα εγχειρήματα θα είναι σημαντικά μικρότερη», προβλέπει. «Από την άλλη, σε αυτές τις περιόδους γίνεται ένα σημαντικό ξεκαθάρισμα. Επίσης, οι startups καλούνται να μεγαλώσουν μεν αλλά με βιώσιμο τρόπο, χωρίς τη διαρκή τονωτική ένεση επενδυτικών κεφαλαίων». Από τις αρχές του έτους μέχρι σήμερα, οι ελληνικές νεοφυείς εταιρείες με έδρα ή παρουσία στην Ελλάδα σήκωσαν μέσω Αύξησης Μετοχικού Κεφαλαίου (δεν περιλαμβάνονται επενδύσεις με δάνεια) 278 εκατ. δολάρια σε 53 γύρους χρηματοδότησης από περίπου 53 διεθνείς και εγχώριους επενδυτές. Αντίθετα, το 2022 οι εταιρείες άντλησαν 720 εκατ. δολάρια, με το μεγαλύτερο ποσό των κεφαλαίων να συγκεντρώνουν μόλις τρεις εταιρείες.
«Λόγω του CHATGPT, o τεχνολογικός κλάδος όπου θα επικεντρωθούν οι ελληνικές νεοφυείς εταιρείες είναι του Generative AI», σημειώνει ο κ. Παπαδόπουλος.
«Σε αυτό το παγκόσμιο περιβάλλον, θεωρούμε πως οι ελληνικές startups κατάφεραν να έχουν μια πολύ καλή χρονιά. Μπορεί και εδώ ο αριθμός των χρηματοδοτήσεων να μειώθηκε, αλλά παρατηρούμε μια ξεκάθαρη στροφή προς την ποιότητα. Βλέπουμε περισσότερες εταιρείες με καλές προοπτικές, περισσότερες ιδρυτικές ομάδες που χρησιμοποιούν πρακτικές παγκόσμιας κλάσης, περισσότερους ιδρυτές που ξεκινούν τη δεύτερή τους προσπάθεια μετά από μια επιτυχία», λέει ο κ. Καλλιαγκόπουλος. Σύμφωνα δε με τον κ. Παπαδόπουλο, «σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχουμε καταφέρει να προσελκύουμε το ενδιαφέρον των καλύτερων funds, αλλά και διεθνών στρατηγικών επενδυτών, όπως ICONIQ, Carlyle, Insight Partners, CNH Industrial, Cisco κ.λπ. Προφανώς, για να υπάρξει μεγαλύτερος αντίκτυπος στην οικονομία, θα θέλαμε όλο το οικοσύστημα να ήταν δέκα φορές μεγαλύτερο».
Μικρές ελληνικές startups με ολιγομελείς ομάδες εξαγοράστηκαν το τελευταίο διάστημα από αμερικανικούς κολοσσούς. Αυτές οι «μικρές» εξαγορές έχουν λάβει περισσότερο τη μορφή του acqui-hiring, δηλαδή της απόκτησης του ταλέντου που συνοδεύει την εταιρεία. Για παράδειγμα, η Cisco, που εξαγόρασε την Code BGP, spinoff εταιρεία του Ινστιτούτου Πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, αλλά και η Dell που φέρεται να εξαγόρασε τη Mist.io. Τέλος, κυοφορούνται συζητήσεις για το ενδεχόμενο εξαγοράς ελληνικής startup από άλλο αμερικανικό κολοσσό. «Για να ενισχυθεί ο κλάδος των startups στην Ελλάδα, χρειάζεται αλλαγή κουλτούρας. Μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, καλύτερη κατανόηση των ευκαιριών που έρχονται σε παγκόσμιο επίπεδο και μεγαλύτερο αίσθημα προσφοράς στη χώρα», εκτιμά ο κ. Παπαδόπουλος, «γιατί, εάν δεν το κάνουμε εμείς οι ίδιοι, ποιον περιμένουμε να μας φέρει την ανάπτυξη;» διερωτάται.