Νοέμβριος 2023. Από το αεροδρόμιο «Ιωάννης Δασκαλογιάννης» κάνω μια στάση πέντε λεπτών στο ξενοδοχείο μου, που βρίσκεται στο παλιό ενετικό λιμάνι, με μόνο σκοπό να αφήσω τη βαλίτσα μου. Στη συνέχεια, οδεύω κατευθείαν προς το 1ο Πειραματικό Γυμνάσιο Χανίων. Το κτήριο που το στεγάζει, κάποτε στέγαζε τον γαλλικό στρατώνα και πιο πριν τον στρατώνα των γενιτσάρων. Στις αρχές του 20ου αιώνα, άρχισε να λειτουργεί ως σχολείο και από τις τάξεις του πέρασαν ως μαθητές, μεταξύ άλλων, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Αλέξης Μινωτής και ο Κώστας Καρυωτάκης.
Έχω φτάσει «οριακά». Σε λίγα λεπτά αρχίζει η περφόρμανς Ιστορίες σε τσιμεντένια τραπέζια πινγκ-πονγκ της Θάλειας Ραυτοπούλου. Η ίδια –εικαστικός, ερευνήτρια, διδάκτορας της ΑΣΚΤ και δασκάλα καλλιτεχνικών σε δημοτικά σχολεία της Αθήνας– στέκει μπροστά από δύο μπρουτάλ αισθητικής τραπέζια του πινγκ-πονγκ. Μοιάζουν σαν τσιμεντένιοι όγκοι που έπεσαν από τη Σελήνη στη Γη και η μοίρα τους τούς ήθελε να βρεθούν στην πλαϊνή άκρη μιας σχολικής αυλής.
Η ώρα είναι 7 το απόγευμα. Τη νύχτα τη φωτίζουν οι δημόσιες λάμπες και ο έξτρα, θεατρικός φωτισμός που έχει στηθεί για την περφόρμανς. Η Θάλεια φοράει ένα υπόλευκο, ζεστό μπουφάν και κρατά στα χέρια της μια σακούλα «του σούπερ μάρκετ». Γύρω της έχει σχηματίσει ημικύκλιο ένα ετερόκλητο κοινό. Εκείνη, κάνει μια εισαγωγή για το παιχνίδι που έφτασε να ρυθμίζει έως και τις διπλωματικές σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας και μετά δίνει την «οδηγία συμμετοχής» στην περφόρμανς: Όσοι θέλουν να συμμετάσχουν, δεν έχουν παρά να αρχίσουν να παίζουν πινγκ-πονγκ και, ταυτόχρονα, να λένε ιστορίες μεταξύ τους.
Αρχίζει να βγάζει από τη σακούλα της τα μπαλάκια του πινγκ-πονγκ, το ένα μετά το άλλο. Τα πετάει στον αέρα. Οι επίδοξοι περφόρμερ, δεν τα αφήνουν να πέσουν στη γη. Στέκομαι όρθιος, κοντά στο ένα τραπέζι. Αμφιταλαντεύομαι. Να μπω στο παιχνίδι ή να μείνω παρατηρητής; Τελικά, επικρατεί η τάση μου προς την παρατήρηση. Κάποιοι συστήνονται μεταξύ τους κι εγώ κλέβω αφηγήσεις για το πώς πέρασαν τη μέρα τους ή τι δουλειά κάνουν. Κάποιοι αφοσιώνονται στο παιχνίδι.
Απ’ το σχολείο δεν θέλω να βγω
Όταν, μετά από κάποια ώρα, η συμμετοχή αρχίζει να ξεφουσκώνει, περιφέρομαι για λίγο ανάμεσα στο κοινό. «Πλάκα έχει», μου λέει ένα ζευγάρι Χανιωτών, που μπορεί να μην έπαιξε πινγκ-πονγκ, αλλά παρακολουθεί στενά την πολιτιστική ζωή της πόλης. Καταλήγω να συνομιλώ με τον διευθυντή του σχολείου και φιλόλογο, Δημήτρη Βλαχοδήμο, που είχε το «ανοιχτό μυαλό» να δεχτεί να γίνει στο σχολείο του η έκθεση Πες το αθέατο, τμήμα της οποίας ήταν η περφόρμανς της Θάλειας. Η έκθεση, με τη σειρά της, αποτελεί κομμάτι του προγράμματος των Ανοιχτών Πανιών, ενός φεστιβάλ σύγχρονης τέχνης που γίνεται για τρίτη συνεχόμενη χρονιά στα Χανιά (με δράσεις από τον Ιούλιο ως τον Δεκέμβριο).
Σε αυτή την έκθεση, συμμετέχουν επίσης η Βάσω Πρωτοπαπαδάκη και το γραφείο Scope Architects (Γεωργία Κωστοπούλου, Γιώργος Περράκης, Άρτεμις Σκουλούδη). Η προτροπή του τίτλου Πες το αθέατο έχει να κάνει με το ότι τα έργα της έκθεσης προέκυψαν από ένα ανοιχτό κάλεσμα προς τους κατοίκους των Χανίων να μοιραστούν, μέσω μιας πλατφόρμας, ιστορίες από τον δημόσιο χώρο της πόλης τους, έτσι ώστε να αποτυπωθεί η αθέατη ιστορία της. Η εκπαιδεύτρια ενηλίκων και παιδαγωγός Μαρία Δρακάκη, που κάθεται μαζί με τον διευθυντή του σχολείου, είναι μία από τις Χανιώτισσες που κατέθεσε τη δική της ιστορία στην πλατφόρμα. Όταν τη ρωτάω για τα Ανοιχτά Πανιά μού λέει ότι μπορεί κανείς, χάρη στις δράσεις τους, να συνδέεται με διαφορετικό τρόπο με τον χώρο και τον χρόνο του τόπου του.
Την ώρα που κατευθύνομαι από το προαύλιο προς το κεντρικό κτήριο του σχολείου, όπου παρουσιάζονται τα εικαστικά έργα της έκθεσης, ακούω ένα κουδούνι να σημαίνει «διάλειμμα» για τους μαθητές και τις μαθήτριες του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας Χανίων, που στεγάζεται στο ίδιο οικοδόμημα. Κάποιους εξ αυτών, τους είδα νωρίτερα να παίζουν πινγκ-πονγκ. Στο χημείο του, η Θάλεια έχει διασκορπίσει ζωγραφιές, γλυπτά, κείμενα και άλλων τεχνικών έργα, που εμπνεύστηκε από τις ιστορίες των Χανιωτών· τα έχει αφήσει να συνομιλούν με ό,τι προϋπήρχε στον χώρο.
Η ιστορία της Μαρίας που συνάντησα στο προαύλιο και μιας φίλης της, που συνέβη στις αρχές της δεκαετίας του 1980, έδωσε την έμπνευση για ένα από τα έργα της Θάλειας. Όπως αφηγήθηκε, ενώ ήταν πολύ νεαρές ακόμη και γύριζαν από το σινεμά Ελληνίς, στο οποίο είχαν πάει για να δουν σε πρώτη προβολή τη Γαλάζια Λίμνη, έπεσαν θύματα ενός επιδειξία. Παρότι ταράχτηκαν, άρχισαν να τρέχουν, εν μέσω βροχής, προς την αντίθετη κατεύθυνση. Βρήκαν μπροστά τους ένα αγροτικό αυτοκίνητο και ζήτησαν βοήθεια από τον οδηγό του. Η απάντηση που πήραν; «Κι εσείς, κοπελιές, ήντα κάνετε αυτή την ώρα έξω;».
Για το περιστατικό, δεν μίλησε ποτέ και σε κανέναν, μέχρι που διάβασε για το ανοιχτό κάλεσμα και έστειλε τη μαρτυρία της, ηχογραφημένη. Άλλες ιστορίες που μετατράπηκαν σε έργα τέχνης έχουν να κάνουν με την καθημερινότητα στα Χανιά, με τις ποδηλατάδες, με τις ντουζιέρες της παραλίας Κουμ Καπί, αλλά και με μια κουκουβάγια που κρυβόταν σε ένα πάρκο και άφησε το δικό της σημάδι στον μαγικό κόσμο των (τότε) παιδιών της πόλης.
Κάποιος αφηγήθηκε μια βουτιά στα χειμωνιάτικα και βρώμικα νερά του λιμανιού εν μέσω μέθης, σε μια προσπάθεια κάθαρσης. Μια γυναίκα, πάλι, εξιστόρησε, μετά από τον θάνατο της μητέρας της, ένα στιγμιότυπο από τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Κολυμπούσε στη θάλασσα με μια φίλη της, όταν ξαφνικά και οι δυο τους είδαν τα κτήρια να κινούνται στη γη και αντιλήφθηκαν ότι γίνεται σεισμός. Οι μητέρες τους, από την ακτή που τις παρακολουθούσαν, τις κάλεσαν να βγουν έξω από το νερό, με πολύ ψύχραιμο και κατευναστικό τρόπο, γι’ αυτό και ένιωσαν αμέσως ασφάλεια.
Οι Scope Architects, σε μια άλλη σχολική αίθουσα, μετέτρεψαν τις ίδιες ιστορίες σε ένα πολυμεσικό έργο, που δημιουργεί ένα οπτικοηχητικό περιβάλλον. Από τα ηχεία που τοποθέτησαν στον χώρο ακούγονται –αποσπασματικά και μπλεγμένες μεταξύ τους, με έμφαση στις σιωπές και στα επιφωνήματα που μπορεί να δηλώνουν π.χ. δισταγμό ή απορία– οι αφηγήσεις των Χανιωτών. Παράλληλα, σε έναν τοίχο προβάλλεται ένα βίντεο το οποίο καταλήγει στον σχηματισμό ενός χάρτη, με pin στις τοποθεσίες που έλαβαν χώρα οι ιστορίες. Να σημειωθεί ότι, καθ’ όλη τη διάρκεια της έκθεσης, καθένας μπορούσε να περιηγηθεί σε αυτές τις τοποθεσίες και να ακούσει τις ιστορίες των Χανιωτών, με τη χρήση ενός κωδικού QR.
Η Βάσω Πρωτοπαπαδάκη, εικαστικός και εκπαιδευτικός σε σχολείο ειδικής αγωγής, εκθέτει στους αντικριστούς τοίχους ενός στενού, αδιέξοδου διαδρόμου, μια σειρά από κολάζ που έφτιαξε κόβοντας εικόνες και κείμενα από τον χανιώτικο Τύπο. Το τελικό αποτέλεσμα, δημιουργεί μια συνομιλία ανάμεσα στον κόσμο της μόδας (με τις γυναίκες-μοντέλα να παραπέμπουν, ίσως, σε μια μετενσάρκωση της μινωικής μητριαρχίας) και εκείνον της κουλτούρας της βίας κατά των θηλυκοτήτων (τα «εγκλήματα τιμής» αφθονούν στην πόλη).
Από τα ηχεία που έχουν τοποθετηθεί σε αυτόν τον χώρο που νιώθεις να σε «πνίγει», ακούγονται ταυτόχρονα η ιστορία της Μαρίας και της Μίνας, μιας τρανς γυναίκας που ζει στα Χανιά και εργάζεται στον τομέα της εστίασης.
Η πόλη στον ρυθμό της τέχνης
Την επόμενη μέρα την αφιερώνω στην πόλη, νέα και παλιά. Έχω επισκεφθεί τα Χανιά άλλη μία φορά, το Πάσχα του 2019. Δεν ξέρω αν είμαι επηρεασμένος από τη συζήτηση που κάναμε με τη Θάλεια το προηγούμενο βράδυ –τρώγοντας τσακιστές πατάτες και χόρτα– για τον ήχο στο αστικό τοπίο, αλλά ενώ περπατάω νομίζω ότι η αίσθηση της ακοής μου έχει οξυνθεί. Οι θόρυβοι από τα τρυπάνια και τα άλλα μηχανήματα που σκάβουν τη γη και εξυπηρετούν τα έργα πεζοδρόμησης, αλλά και από τις οικοδομικές εργασίες, από τα ξύλα που κόβονται για τον χειμώνα και από τα πιατικά που ακουμπούν μεταξύ τους στις ανοιχτές κουζίνες των εστιατορίων, δημιουργούν το ηχητικό προφίλ μιας πόλης υπό ανακατασκευή.
Τα μάτια μου ακουμπούν στη Δημοτική Αγορά Χανίων, ένα από τα πλέον εμβληματικά κτήρια της πόλης, που είναι κλειστό λόγω εργασιών αποκατάστασης (αναμένεται να ανοίξει ξανά εντός του έτους), στις απλωμένες μπουγάδες και τους ηλιακούς θερμοσίφωνες, στα καταστήματα που εμπορεύονται εκκλησιαστικά είδη και πλαστικά λουλούδια, στις βιτρίνες των οίκων νυφικών και τα πρακτορεία του ΟΠΑΠ. Προσπερνάω μίνι πάρκα και πολυκατοικίες που θυμίζουν Αθήνα. Παντού βλέπω αφίσες που διαφημίζουν τις εκδηλώσεις των Ανοιχτών Πανιών: Σε περίπτερα –κολλημένες στα όρθια ψυγεία με τα αναψυκτικά-, σε τοίχους, σε πόρτες φαρμακείων, στην είσοδο του Δημαρχείου, έξω από το ΚΑΜ (Κέντρο Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου).
Ο καιρός θυμίζει καλοκαίρι, τα μαγαζιά πουλούν παλτά. Ο κόσμος αράζει στα καφέ και τις πλατείες, πάει στις δουλειές του, κάνει τα ψώνια του. Παντού βλέπω φοίνικες και κέδρους, τα αγαπημένα μου δέντρα. Νέα κτήρια στέκουν δίπλα σε παλιά, άλλα καλοδιατηρημένα κι άλλα αφημένα με τα παραθυρόφυλλά τους να ανοιγοκλείνουν στις βουλές του ανέμου, σαν ερημωμένα, παρά τα χαμηλοτάβανα, προσεγμένα εμπορικά καταστήματα στα ισόγειά τους.
Στο παλιό ενετικό λιμάνι, η οσμή του ιωδίου του θαλασσινού νερού συνοδεύει το ακουστικό μου highness. Ακούω τον αέρα να λυσσομανάει, να δέρνει τους φοίνικες, να κάνει τα μαλλιά μου χάλια. Συναντάω γάτες και τις βγάζω βίντεο. Σε δύο βάρκες, τα κρεμασμένα από σχοινιά προς πώληση κοχύλια δημιουργούν μιαν άλλη ηχητική εγκατάσταση. Το απόγευμα, το κελάδημα των πουλιών μπλέκει με ήχους από αυτοκίνητα και μοτοσικλέτες που τσουλούν πάνω στην άσφαλτο. Ένα αμάξι κορνάρει επαναλαμβανόμενα – κάποιο ζευγάρι παντρεύεται.
Σε μια αίθουσα του ΚΑΜ, η Μυρτώ Λάβδα, η καλλιτεχνική διευθύντρια των Ανοιχτών Πανιών, μου έχει κανονίσει μια συνάντηση με «παράγοντες» και καλλιτέχνες που έχουν συνδεθεί με το φεστιβάλ, η οποία φτάνει να διαρκέσει κοντά δύο ώρες. Η επιμελήτρια της έκθεσης Πες το αθέατο, η Ελεάννα Ποντικάκη, μου έχει εξηγήσει από την πρώτη μέρα ό,τι χρειάζεται για να βιώσω τα έργα. Αφήνει, λοιπόν, χώρο στους καλλιτέχνες να μιλήσουν για τη δουλειά τους. Το πρώτο πράγμα που κρατάω από όσα ειπώθηκαν είναι εκείνο που, κανονικά, θα έπρεπε να είναι αυτονόητο και δεδομένο: Το ότι οι καλλιτέχνες έχουν απόλυτη ελευθερία έκφρασης, παρότι το φεστιβάλ είναι «του δήμου» και χρηματοδοτείται «από το σύστημα».
Η επιλογή των έργων –που είναι παραγωγές ειδικά για το φεστιβάλ, με έμπνευση από την πόλη των Χανίων, από διάφορα πεδία της σύγχρονης τέχνης (μουσική, κινηματογράφος, χορός, νέα μέσα, εικαστικά, θέατρο)– γίνεται από ανεξάρτητη επιτροπή αξιολόγησης των προτάσεων και στη συνέχεια κανείς δεν λογοκρίνεται, σε κανέναν δεν ζητείται να στρογγυλέψει γωνίες. Αυτή η «ανεξαρτησία» ενέχει ένα πολιτικό ρίσκο, όπως και το ότι τα Ανοιχτά Πανιά δεν βασίζονται στις λαοφιλείς μετακλήσεις «μεγάλων ονομάτων» από την Αθήνα. Οι αριθμοί, όμως, δείχνουν ότι πάει καλά. Το 2021 τις δράσεις του παρακολούθησαν 5.215 θεατές, ενώ το 2022 6.760. Σημαντική ήταν και η συμμετοχή στα εργαστήρια που τις συνόδευσαν.
Ο Παναγιώτης Σημανδηράκης, δήμαρχος Χανίων, μου λέει πόσο περήφανος ένιωσε όταν, τον Μάιο του 2023, παρουσιάστηκε στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση το έργο Σαφίρ: Κελαηδώντας το φως και την ελευθερία, μια παραγωγή των Ανοιχτών Πανιών (2022). Πρόκειται για ένα παραμύθι «scroll theater» που ξετυλίγεται μέσα από έναν «κυλιόμενο μπερντέ» 45 μέτρων, με παράλληλη ζωντανή αφήγηση και μουσική, σε σύνθεση Κυριάκου Ελευθεριάδη και εικονογράφηση Ηλιάνας Σκουλάκη.
Οι περιοδείες έργων που φτιάχτηκαν για το φεστιβάλ, εντός και εκτός Κρήτης, είχαν ξεκινήσει από την προηγούμενη χρονιά. Η πραγματική δυναμική του φεστιβάλ, όμως, όπως και η ικανότητά του να αντιστρέφει κάπως την πολιτιστική κουλτούρα που θέλει την περιφέρεια να πανηγυρίζει όποτε υποδέχεται παραστάσεις από την Αθήνα, θέλει χρόνο για να φανεί, καθώς προαπαιτεί την εξέλιξη και την κινητικότητα της καλλιτεχνικής κοινότητας που δημιουργούν τα Ανοιχτά Πανιά.
Από τον Καστελούτσι στο Γιαλί Τζαμί
Την τελευταία μου μέρα στο νησί έχω να δω δύο περφόρμανς. Η πρώτη, γίνεται σε έναν ημιυπόγειο, στενό και χαμηλοτάβανο χώρο του 1ου Πειραματικού Γυμνασίου Χανίων – είναι κομμάτι της έκθεσης Πες το αθέατο. Δημιουργός (και εκτελέστριά της) είναι η Βάσω Πρωτοπαπαδάκη, η οποία της έδωσε για τίτλο το ερώτημα-σιδηρόδρομο «Αν ο καλλιτέχνης δίνει μορφή σε ένα σώμα μπροστά στα μάτια σας, γιατί ένας άνθρωπος δεν μπορεί να πάρει μορφή μπροστά στα μάτια σας;». Η προσέλευση από νεαρό και μη κόσμο, είναι αθρόα. Κάποιοι στεκόμαστε όρθιοι ή οκλαδόν περιμετρικά του δωματίου· άλλοι, περιμένουν έξω να αδειάσει λίγο ο κόσμος για να μπουν μέσα, ενώ ρίχνουν κλεφτές ματιές σε όσα συμβαίνουν. Κατά τη διάρκειά της, η Βάσω, αφού απεκδυθεί ένα μαύρο sling dress, ντύνεται με πιο καθημερινά ρούχα, που διαγράφουν τη σιλουέτα της. Από τα ηχεία ενός στερεοφωνικού παίζει σε λούπα ένα απόσπασμα από το θεατρικό του Νότη Περγιάλη Ηχώ και Νάρκισσος, που ηχογραφήθηκε για το ραδιόφωνο το 1954, με τη φωνή του Δημήτρη Χορν και της Έλλης Λαμπέτη, εναλλάξ με ένα λυρικό τραγούδι που δεν αναγνωρίζω αλλά μου θυμίζει Κλάους Νόμι – ίσως και να είναι.
Κάθεται σε ένα στρωσίδι, αποσυσκευάζει από το προστατευτικό της σελοφάν μια ημιτελή υφασμάτινη κούκλα σε μέγεθος κοντόσωμου ανθρώπου, με θηλυκή μορφή. Αρχίζει να τη ράβει, να τη στουπώνει όλο και πιο πολύ με αφρολέξ, αλλά δεν της δίνει κεφάλι, δεν της δίνει πρόσωπο. Γεμίζει και ράβει, κάποια στιγμή, δίνει τη βελόνα σε μένα, να της περάσω την κλωστή που έσπασε. Αγκαλιάζει άτομα από το κοινό, τη μητέρα της που συγκινείται και κλαίει, τα κοιτάει στα μάτια. Συνεχίζει, σε λούπα, να δίνει στην κούκλα σχήμα. Αυτό συμβαίνει επί δύο ώρες, καθώς ο κόσμος δεν φεύγει. Στο τέλος, θα βουτήξει τις παλάμες της σε κόκκινη μπογιά. Το ράψιμο, θα μου πει αργότερα, αποτελεί μία από τις καλλιτεχνικές πρακτικές της και, ταυτόχρονα, ένα είδος διαλογισμού.
Ενώ η δράση της Βάσως βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, με τη Μυρτώ οδεύουμε προς το Γιαλί Τζαμί, ένα κτήριο ισλαμικής αρχιτεκτονικής που χρονολογείται από το δεύτερο μισό του 17ου αιώνα, για να προλάβουμε τη δεύτερη περφόρμανς. Όσο περπατάμε επί της Επισκόπου Δωροθέου, μιλάμε και γράφω στο μαγνητόφωνό μου όσα λέμε. Ανά σημεία, στο background ακούγεται μια ορχήστρα να παίζει ένα ρεμπέτικο τραγούδι και αμέσως μετά house beats από ένα παρακείμενο μαγαζί, ήχοι με συνομιλίες από παρέες που κάθονται στα μπαρ και από περαστικούς που προσπερνάμε με το ταχύ μας βήμα.
Το κοινό των Ανοιχτών Πανιών, μου λέει η Μυρτώ, είναι ετερόκλητο και διαφέρει ανάλογα με τις εκδηλώσεις. Υπάρχει, όμως, κάτι που ενώνει όλον αυτόν τον κόσμο: το ότι του αρέσει να ψάχνεται, τον ενδιαφέρουν τα ερεθίσματα που μπορεί να πάρει από τη σύγχρονη τέχνη. Έχει κάποιο ισχυρό χαρτί το φεστιβάλ; «Τη διάρκειά του», μου αποκρίνεται, καθώς βγαίνοντας και εκτός τουριστικής σεζόν, επιτρέπει στους Χανιώτες και τους επισκέπτες της πόλης να μπορούν να δουν κάτι πέρα από τα αναμενόμενα επί έξι μήνες. Γιατί όχι και για παραπάνω, στο μέλλον;
Φτάνουμε έγκαιρα στο Γιαλί Τζαμί, για τη δεύτερη περφόρμανς της βραδιάς, που δεν έχει σχέση με την έκθεση Πες το αθέατο. Δημιουργός της είναι η Χριστίνα Σκουτέλα, που τα τελευταία δύο χρόνια συμμετέχει ως χορεύτρια στην όπερα Ρέκβιεμ του Ρομέο Καστελούτσι (θα παρουσιαστεί φέτος τον Απρίλιο στο Θέατρο της Βασιλείας, στην Ελβετία). Το έργο που παρουσιάζει, το Desire is a place, είναι μια περφόρμανς-εγκατάσταση που προέκυψε από την περιπλάνησή της σε παράκτιες περιοχές των Χανίων, κατά τη διάρκεια διαδρομών με σταθμούς σε γειτονιές και τοπόσημα όπως ο Φάρος, το παλιό ενετικό λιμάνι, τα Ταμπακαριά και η Αγία Κυριακή, σημεία που το αστικό τοπίο τέμνεται από το φυσικό και το ιδιωτικό από το δημόσιο.
Στο πάτωμα του πρώην τζαμιού έχει διασκορπίσει, μεταξύ άλλων, σημειωματάρια, post-it, πέτρες και χαρτιά με κείμενα, ενώ σε έναν τοίχο προβάλλεται ένα βίντεο με όσα η κάμερα κατέγραψε από τις βόλτες της. Χορεύει ανάμεσά τους με στόχο η προσωπική της εμπειρία να συνδεθεί με των ανθρώπων που έχουν περπατήσει στις ίδιες διαδρομές. Ο χώρος είναι γεμάτος από θεατές. Μια όμορφη γυναίκα γύρω στα σαράντα, που βλέπω παντού αυτές τις μέρες και θαρρώ ότι μου είπαν πως είναι από το Βέλγιο, έχει βγάλει τα σανδάλια της και τεντώνει τις γάμπες και τα κουντεπιέ της. Υπάρχει νεαρόκοσμος, φοιτητές, «κυρίες με μαλλί κομμωτηρίου», «φιλότεχνα φρικιά». Το μάτι μου παίρνει ανάμεσα στο κοινό την Έφη Θεοδώρου, καλλιτεχνική διευθύντρια του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κρήτης, και τον Γιάννη Γιαννακάκη, αντιδήμαρχο πολιτισμού. Στην υπόκλιση, επικρατεί ενθουσιασμός. Δημιουργείται ένα κλίμα ευφορίας. Το χειροκρότημα είναι αυθόρμητο και παρατεταμένο.
Info: Το φεστιβάλ Ανοιχτά Πανιά πραγματοποιείται σε οργάνωση-παραγωγή του Δήμου Χανίων και της ΚΕΠΠΕΔΗΧ-ΚΑΜ (Κοινωφελής Επιχείρηση Πολιτισμού και Περιβάλλοντος Δήμου Χανίων-Κέντρο Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου) σε συνδιοργάνωση με την Περιφέρεια Κρήτης και υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού. Όλες οι εκδηλώσεις του γίνονται με ελεύθερη είσοδο. Περισσότερες πληροφορίες: Chania-culture.gr/anoixta-pania.