Η ονομασία του είναι λίγο γνωστή, προκαλεί λίγα συμπτώματα, ενώ περιλαμβάνει ένα σύνολο προβλημάτων υγείας. Αλλά το μεταβολικό σύνδρομο είναι μια κοινή και επικίνδυνη πάθηση με σταθερά αυξητική τάση στους ενήλικες κάθε ηλικίας στις Ηνωμένες Πολιτείες, σε μεγάλο βαθμό ως αποτέλεσμα της επιδημίας παχυσαρκίας. Το σύνδρομο αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού επεισοδίου, διαβήτη και άλλων.
Περί τίνος πρόκειται;
Το μεταβολικό σύνδρομο είναι μια ομάδα αλληλένδετων παθήσεων. Για τη διάγνωσή του απαιτούνται τουλάχιστον τρεις από τους ακόλουθους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου:
Παχυσαρκία. Έχετε αυτόν τον παράγοντα κινδύνου εάν η περίμετρος της μέσης σας είναι μεγαλύτερη από 100 εκατοστά για τους άνδρες ή 90 εκ. για τις γυναίκες, ανεξαρτήτως ύψους, ή εάν έχετε δείκτη μάζας σώματος 30 ή μεγαλύτερο.
Υψηλό σάκχαρο αίματος. Μετά το φαγητό, ο οργανισμός σας μετατρέπει τους υδατάνθρακες σε γλυκόζη, έναν τύπο σακχάρου τον οποίο ο οργανισμός χρησιμοποιεί για εξασφάλιση ενέργειας. Το σάκχαρο από το αίμα εισέρχεται στη συνέχεια στα κύτταρά σας, όπου είναι απαραίτητο για να παραγάγει ενέργεια. Σε άτομα με διαβήτη ή με τάση να εμφανίσουν τη νόσο, αυτή η διεργασία είναι επιβαρυμένη, με συνέπεια την αύξηση του επιπέδου σακχάρου στο αίμα και την πρόκληση βλάβης στα κύτταρα και στα αιμοφόρα αγγεία. Ένα επίπεδο σακχάρου αίματος νηστείας 100 mg/dL αίματος και άνω θεωρείται υψηλό. Η ύπαρξη διαβήτη (σάκχαρο αίματος 126 mg/dL και άνω) επίσης θεωρείται παράγοντας κινδύνου για μεταβολικό σύνδρομο.
Υψηλά τριγλυκερίδια. Τα τριγλυκερίδια είναι ένα είδος λιπαρών στο αίμα. Η ύπαρξη υψηλού επιπέδου τριγλυκεριδίων (150 mg/dL και άνω) αυξάνει τον κίνδυνό σας για καρδιοπάθεια και εγκεφαλικό επεισόδιο. Μπορείτε να βρείτε τις τιμές στα αποτελέσματα των εξετάσεών σας για τη χοληστερόλη.
Χαμηλή HDL (καλή) χοληστερόλη. Η HDL αποτελεί ένα άλλο είδος λιπαρών στο αίμα. Συμβάλλει στην απομάκρυνση της LDL (κακής) χοληστερόλης. Εάν η HDL σας είναι κάτω από 40 mg/dL στους άνδρες ή κάτω από 50 mg/dL στις γυναίκες, θεωρείται χαμηλή.
Υπέρταση. Η αρτηριακή πίεση θεωρείται υψηλή εάν η συστολική σας πίεση (η πάνω τιμή στη μέτρηση) είναι 130 mm Hg ή υψηλότερη, ή εάν η διαστολική σας πίεση (η κάτω τιμή) είναι 80 mm Hg και άνω. Εάν λαμβάνετε ήδη φάρμακα για την υπέρταση, και πάλι θα πρέπει να υπολογίζετε την πάθηση αυτή ως μεταβολικό παράγοντα κινδύνου.
Τι σημαίνει;
Όταν τρεις ή περισσότεροι από αυτούς τους παράγοντες κινδύνου συνυπάρχουν, διαπιστώνεται η ύπαρξη μεταβολικού συνδρόμου, και αρκετές μελέτες έχουν αποδείξει ότι σημαίνει πως διατρέχετε μεγαλύτερο κίνδυνο για καρδιοπάθεια και εγκεφαλικό επεισόδιο.
«Το να έχει κανείς μόνο έναν από τους παράγοντες κινδύνου είναι αρκετά σοβαρό. Το να έχει όμως περισσότερους αυξάνει την πιθανότητα αρνητικής έκβασης σε διάφορα θέματα υγείας. Για τον λόγο αυτόν, οι κλινικοί γιατροί ανέπτυξαν τον όρο “μεταβολικό σύνδρομο” εδώ και πολλά χρόνια: αυτό βοήθησε στον εντοπισμό ατόμων που διέτρεχαν κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου και διαβήτη. Σήμερα διαθέτουμε ακόμη καλύτερους υπολογιστές κινδύνου, οι οποίοι λαμβάνουν υπόψη άλλους παράγοντες κινδύνου, όπως την ηλικία και το επίπεδο δραστηριότητας. Μπορείτε όμως ακόμη να δώσετε την προσοχή σας στο μεταβολικό σύνδρομο και μέσω αυτού να αναγνωρίσετε ότι εγκυμονεί προβλήματα», λέει ο δρ David M. Nathan, καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και διευθυντής του Κέντρου Διαβήτη και του Κέντρου Κλινικής Έρευνας στο Massachusetts General Hospital. Το μεταβολικό σύνδρομο αυξάνει επίσης τον κίνδυνο ανάπτυξης ηπατοπάθειας, νεφροπάθειας και υπνικής άπνοιας (πάθηση που χαρακτηρίζεται από παύσεις της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου).
Διάγνωση και θεραπεία
Μπορείτε να μετρήσετε τη μέση σας για να δείτε εάν έχετε τουλάχιστον έναν παράγοντα κινδύνου του μεταβολικού συνδρόμου. Αλλά δεν μπορείτε να δείτε και τους υπόλοιπους παράγοντες. Επομένως, ίσως να συζητήσετε το ζήτημα στο επόμενο ιατρικό ραντεβού σας και να ελέγξετε διπλά τα αποτελέσματα των ετήσιων αιματολογικών σας εξετάσεων.
Τα καλά νέα είναι ότι μπορείτε να αναστρέψετε το μεταβολικό σύνδρομο. Η απώλεια βάρους κατέχει κεντρικό ρόλο στη μείωση πολλών από τα χαρακτηριστικά του. Η μείωση της υψηλής πίεσης, του σακχάρου αίματος και του επιπέδου χοληστερόλης επίσης διαδραματίζουν καίριο ρόλο στη μείωση του κινδύνου για καρδιοπάθεια και εγκεφαλικό επεισόδιο.
Εάν καταφέρετε να το επιτύχετε και να ακολουθείτε έναν υγιεινό τρόπο ζωής –καθημερινή άσκηση, υγιεινή διατροφή, επαρκής ύπνος, αποχή από το κάπνισμα και περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ–, όχι μόνο θα μειώσετε τον κίνδυνο για καρδιοπάθεια και διαβήτη, αλλά θα αυξήσετε και τις πιθανότητές σας για μακροζωία.
Τι να τρώτε όταν έχετε μεταβολικό σύνδρομο
Το ότι έχετε μεταβολικό σύνδρομο σημαίνει ότι πιθανότατα είστε υπέρβαρος/η ή ότι έχετε κάποια άλλη πάθηση, όπως υψηλό σάκχαρο αίματος, αυξημένη χοληστερόλη ή υπέρταση, που μπορεί να τροφοδοτούνται από μια ανθυγιεινή διατροφή. Ένα από τα καλύτερα αντίδοτα είναι η τήρηση μιας υγιεινής δίαιτας, βασισμένης σε φυτικής προέλευσης τροφές. Αντικαταστήστε το πρόχειρο φαγητό με πολλά λαχανικά, φρούτα, ξηρούς καρπούς και δημητριακά ολικής άλεσης, με μέτριες ποσότητες ψαριών και πουλερικών και περιορισμένες ποσότητες κόκκινου ή επεξεργασμένου κρέατος. Κάντε και κάτι ακόμη: «Τρώτε λιγότερο. Εάν καταναλώνετε περισσότερες θερμίδες από αυτές που λαμβάνετε, θα χάσετε βάρος», λέει ο ειδικός στον διαβήτη της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, δρ David M. Nathan. Τα τεχνάσματα που προτιμά είναι η κατανάλωση μικρότερων μερίδων και η εστίαση σε τροφές πλούσιες σε ίνες (όπως τα λαχανικά και τα όσπρια), με τα οποία αισθάνεστε χορτάτοι για μεγαλύτερο διάστημα.