Εικονογράφηση: Loukia Kattis
Ακούστε το άρθρο
Η Χριστίνα είναι 18 ετών, υπερήφανη πρωτοετής φοιτήτρια στο τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και όταν μεγαλώσει –κι άλλο– θέλει να ηγηθεί ενός οργανισμού που θα ασχολείται με τα δικαιώματα κοινωνικά αποκλεισμένων ομάδων όπως τα ΑμεΑ.
Μέλος της Gen Z, πιστεύει πως διαθέτει καλύτερα όπλα και έχει περισσότερες ευκαιρίες στα χέρια της από τις προηγούμενες γενιές γυναικών.
Η Χριστίνα, όπως και η Σοφία είναι δύο από τα κορίτσια που «κατέθεσαν τη μαρτυρία τους» για τη δημιουργία του βιβλίου «Μικρές επικίνδυνες» – 100 ιστορίες από 100 γενναία κορίτσια (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Key books).
Στο εγχείρημα συμμετείχαν έφηβες και νέες γυναίκες από όλη την Ελλάδα, ηλικίας 13 έως 22 ετών. Οι ιστορίες τους συνθέτουν ένα βιβλίο, σαν ημερολόγιο γραμμένο από μια ολόκληρη γενιά.
«Προσπαθήσαμε να αποτυπώσουμε την αλήθεια των κοριτσιών που μας εμπιστεύτηκαν, μέσα από μια σειρά από προσωπικές, συνεντεύξεις» μας εξηγεί η Στέλλα Κάσδαγλη, συγγραφέας και συνιδρύτρια του Women On Top – ενός από τους οργανισμούς που από κοινού με την αθηΝΕΑ και τη Women Act είχαν την ιδέα και την επιμέλεια του βιβλίου.
«Η ενασχόληση των σημερινών κοριτσιών με τα ζητήματα των δικαιωμάτων ξεκινά από πολύ νωρίς, γιατί και το bullying και οι διακρίσεις κάνουν την εμφάνισή τους από νωρίς στο σχολείο».
Οπως προσθέτει «τις συνεντεύξεις, τις απομαγνητοφωνήσαμε και τις επιμεληθήκαμε με συνέπεια και σεβασμό, προσπαθώντας να κρατήσουμε ζωντανή τη φωνή κάθε έφηβης. Να αφήσουμε όσο το δυνατόν ακέραιη τη δική τους αλήθεια σε αυτή τη χρονική στιγμή της ζωής τους».
Πιο χαλαροί γονείς και περισσότερα εφόδια για το μέλλον
Πώς σκέφτεται και ζει λοιπόν σήμερα ένα κορίτσι που ξεκινάει την Α΄ Γυμνασίου, δίνει Πανελλήνιες ή έχει μόλις περάσει στο πανεπιστήμιο; ρωτάμε τη Χριστίνα.
Μας απαντά πως τα σημερινά κορίτσια είναι πιο συνειδητοποιημένα από τις περασμένες γενιές, σε πολλά ζητήματα.
Οταν ήταν μαθήτρια της Β΄ Γυμνασίου συμμετείχε σε δράσεις του «Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού», κάτι που όπως λέει της άνοιξε ορίζοντες. «Σε εκείνη τη φάση αποφάσισα με τι θέλω να ασχοληθώ στη ζωή μου» λέει.
«Η ενασχόληση των σημερινών κοριτσιών με τα ζητήματα των δικαιωμάτων αρχίζει από πολύ νωρίς, γιατί ζούμε το bullying και τις διακρίσεις από νωρίς στο σχολείο» συνεχίζει η Χριστίνα, περιγράφοντας πως τσακωνόταν από το δημοτικό ακόμα με συμμαθητές που διατύπωναν ρατσιστικές και ομοφοβικές απόψεις.
Κατά την ίδια, «ο τρόπος που μεγαλώνουν οι γονείς τα παιδιά τους σήμερα είναι πιο ελεύθερος και ανοιχτόμυαλος. Οι γονείς μου με άφησαν να αποφασίσω εγώ για αυτά που ήθελα. Δεν μου επέβαλαν τις δικές τους επιθυμίες και πιστεύω».
Οι γονείς της χώρισαν όταν ήταν 15 ετών και όπως λέει, αυτό «συμβαίνει πια σε πολλά παιδιά και αυτός είναι και ένας επιπλέον λόγος που οι GenZs ωριμάζουν πιο γρήγορα».
Μια σειρά συνεδριών με ψυχολόγο σε μια δύσκολη φάση της ζωής της στο Λύκειο –άλλο ένα θέμα ταμπού για τις παλιότερες γενιές κοριτσιών– την εντυπωσίασε τόσο, που αποφάσισε όταν πάρει πτυχίο να κάνει μεταπτυχιακό στη Ψυχολογία.
Δεν θέλω άλλο να κρατάω σφιχτά τα κλειδιά του σπιτιού στη χούφτα μου όταν επιστρέφω μετά από μια βραδινή βόλτα.
Συγκρίνοντας τη γενιά της με αυτήν της μητέρας η Χριστίνα είναι ξεκάθαρη: «Η δική μου είναι σίγουρα καλύτερη για τις γυναίκες. Ενώ δεν έχει γίνει κάποια σημαντική αλλαγή στα χαρτιά, βρίσκονται συνεχώς νέοι τρόποι για να βελτιώνουμε τις συνθήκες, όπως έγινε με το #metoo. Πλέον δεν μένουμε αδιάφοροι απέναντι σε περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης όχι μόνο νομικά, αλλά και στο κομμάτι του κοινωνικού αποκλεισμού του θύτη».
Η Χριστίνα θεωρεί παράλογο οι νέες γυναίκες να φοβούνται ακόμα όταν κυκλοφορούν το βράδυ. «Δεν θέλω άλλο να κρατάω σφιχτά τα κλειδιά του σπιτιού στη χούφτα μου όταν επιστρέφω μετά από μια βραδινή βόλτα» μας λέει.
Δηλώνει χαρούμενη «με τη μικρή κοινωνία στην οποία ανήκει τώρα, αυτή του πανεπιστημίου καθώς είναι μια κοινωνία ανοιχτόμυαλη και με αλληλεγγύη. Πολύ πιο ανθρώπινη από αυτήν του σχολείου, όπου τα παιδιά είναι συχνά σκληρά. Είναι ένας χώρος που νιώθεις ότι προχωράς» τονίζει.
Bullying, σεξισμός και σύγκριση με τα μοντέλα του instagram
Οι καταιγιστικές αφηγήσεις των κοριτσιών στο βιβλίο υπογραμμίζουν πως οι δυσκολίες κάνουν την εμφάνισή τους από μικρή ηλικία.
«Το δημοτικό δεν μου άρεσε πολύ και δεν τα πήγαινα καλά με τους συμμαθητές μου, γιατί είχαμε προβλήματα στην τάξη με άτομα που έκαναν bullying. Μια φορά ένα κορίτσι μου είχε βάλει κόλλα στα μαλλιά μου και τα τραβούσε» περιγράφει μια 13χρονη.
Υπήρχε ένα κορίτσι που κάναμε παρέα μέσω κινητού στα λοκντάουν και όταν γυρίσαμε είπε σε μια φίλη μου ότι δεν θέλει να με κάνει πια παρέα, επειδή δεν ήμουν αρκετά δημοφιλής.
«Στο σχολείο έχουμε τα στρέιτ κορίτσια με τα κοντά σορτσάκια που ακούνε τραπ και τα άλλα κορίτσια –της διαφορετικής σεξουαλικότητας– με τα μακριά τα τζιν και τις μπλούζες τις μαύρες που ακούνε παλιά ροκ. Και ανάλογα, σου βάζουν την ταμπέλα σου. Και ξαφνικά είσαι στο περιθώριο. Στα αγόρια πάντως δεν βλέπω να μπαίνουν με τον ίδιο τρόπο ταμπέλες» περιγράφει μια 14χρονη.
Το θέμα της εμφάνισης και της δημοφιλίας καταπιέζει τις σημερινές έφηβες.
«Υπήρχε ένα κορίτσι που κάναμε παρέα μέσω κινητού στα λοκντάουν και όταν γυρίσαμε είπε σε μια φίλη μου ότι δεν θέλει να με κάνει πια παρέα, επειδή δεν ήμουν αρκετά δημοφιλής» περιγράφει μια 15χρονη.
«Πολλά παιδιά στο σχολείο μου έχουν θέμα με τα κιλά. Και ακούγονται και ατάκες του τύπου: “Ρε πάλι τρως;” και αυτά δεν τα θεωρώ ωραία. Πιστεύω πως τα αγόρια θέλουν τα κορίτσια όπως είναι στο Ιnstagram. Επειδή τα αγόρια μου λένε για το πώς θέλουν τις κοπέλες τους, κατανοώ ότι είναι γενικά υψηλά τα στάνταρ», εξομολογείται ένα άλλο κορίτσι.
Tολμηρές και θυμωμένες
«Στο σχολείο είχαμε να κάνουμε μια εργασία και μας είχαν δώσει κάποια λινκ και είχαν μόνο άντρες: τον Γκάντι, τον Ομπάμα, τον Μαντέλα, τον έναν ή τον άλλον. Και εγώ έκανα για τη Μάγια Αγγέλου, που είναι πάρα πολύ διάσημη, έχει μπει και στο νόμισμα της Αμερικής και κανένας δεν την ήξερε. Κανείς δεν έκανε μια εργασία για γυναίκα. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση», λέει από την πλευρά της στην «Κ» η 16χρονη Σοφία.
Ο τίτλος της ιστορίας της είναι «Είμαι τολμηρή» όμως νιώθεις πως η Σοφία είναι και θυμωμένη. Το παραδέχεται. Και μας εξηγεί γιατί: «Διαβάζοντας και τις ιστορίες των υπόλοιπων κοριτσιών από όλη την Ελλάδα, διαπίστωσα ότι όλες οι ιστορίες βγάζουν λιγότερο ή περισσότερο θυμό. Ο θυμός έχει να κάνει με τον σεξισμό. Ο οποίος, δεν έχει να κάνει με την κοινωνική τάξη, με τον τόπο προέλευσης, με το μορφωτικό επίπεδο, με το αν είσαι ή όχι ευάλωτη. Τα στερεότυπα δεν κάνουν διακρίσεις».
Εκτός από τον θυμό υπάρχει και ο φόβος. «Φοβάμαι τα άβολα βλέμματα και κομπλιμέντα από μεγάλους άνδρες που δεν θα έπρεπε να φέρονται έτσι» μας λέει.
Παρ’ όλα αυτά, η Σοφία που πηγαίνει Β΄ Λυκείου και θέλει να σπουδάσει Πολιτική και Φιλοσοφία στην Αμερική, θεωρεί όπως και η Χριστίνα, πως οι γυναίκες σήμερα προοδεύουν, παρά τα εμπόδια. «Τώρα πια, υπάρχουν τρομερές γυναίκες πρότυπα σε διάφορους ανδροκρατούμενους τομείς. Για παράδειγμα, η Κέιτλιν Κλαρκ, ένα από τα πιο διάσημα ονόματα στο μπάσκετ, είναι η τοπ σκόρερ όλων των εποχών στο NCAA (Εθνική Αθλητική Ενωση Κολεγιακών Αθλητικών) στις Ηνωμένες Πολιτείες».
«Και ο φεμινισμός;» τη ρωτάμε, «σε εκφράζει;». Κι εκείνη απαντά: «Νομίζω πως αυτή η ερώτηση είναι περιττή επειδή φεμινισμός είναι η ισότητα των φύλων, κάτι που είναι αυτονόητο πια. Δυστυχώς στη χώρα μας ο όρος παίρνει συχνά μια αρνητική διάσταση. Αν πεις ότι είσαι φεμινίστρια θεωρεί κανείς ότι είσαι επιθετική ή ακραία και ότι ζητάς κάτι που βλάπτει τα συμφέροντα των άλλων».