Το 1901, ο Γάλλος συγγραφέας Εμίλ Ζολά είχε αποφανθεί ότι δεν έχεις δει πραγματικά κάτι αν δεν το έχεις φωτογραφίσει. Εκατό και πλέον χρόνια μετά, ο άνθρωπος προσπαθεί να φωτογραφίσει κάτι που όντως δεν έχει δει ποτέ κανένας και ίσως να τα κατάφερε. Την ερχόμενη Τετάρτη το πρωί, στην Ουάσιγκτον, η διεθνής επιστημονική ομάδα Event Horizon Telescope θα ανακοινώσει ότι φωτογράφισε μια μαύρη τρύπα στο βαθύ Διάστημα, το πιο εξωτικό ουράνιο αντικείμενο στο σύμπαν. Κάτι που είναι stranger than fiction (πιο παράξενο και από μυθοπλασία): το υπόλειμμα ενός άστρου που κατέρρευσε δεν αποτελείται πλέον από ύλη, αλλά από «χώρο και χρόνο που έχουν πέσει σε περιδίνηση» (όπως ωραία το έχει θέσει ο νομπελίστας αστροφυσικός Κιπ Θορν). Διαθέτει δε τόσο τερατώδη βαρυτική δύναμη, που ούτε καν το φως μπορεί να δραπετεύσει από την έλξη του – εξ ου και μαύρη τρύπα. Μια κοσμική χοάνη.
Η ύπαρξή τους είχε προβλεφθεί από τη γενική θεωρία της σχετικότητας, αλλά ο Αϊνστάιν πίστευε ότι ήταν απλώς μια μαθηματική εξίσωση, ότι το σύμπαν θα είχε ασφαλιστικές δικλείδες, ώστε να μην επιτρέπει την ύπαρξη μιας τέτοιας τερατωδίας. Κι όμως, από το 1964 οι αστρονόμοι παρατηρούν τις αλλόκοτες τροχιές αστέρων γύρω από ένα σκοτεινό… τίποτα, εντοπίζοντας διαθλαστικά πολλές μαύρες τρύπες, μερικές από αυτές κολοσσιαίας μάζας εκατομμυρίων ηλίων, στα κέντρα των γαλαξιών. Ωστόσο, εικόνα αυτών των αλλόκοτων αντικειμένων δεν είχαμε έως τώρα, αφενός διότι βρίσκονται πολύ μακριά (ευτυχώς), αφετέρου διότι είναι μαύρα. Η απόλυτη καρδιά του σκότους.
Το διεθνές εγχείρημα Event Horizon Telescope, όμως, στόχευσε κυρίως στην υπερμαζική μαύρη τρύπα στο κέντρο του δικού μας γαλαξία, 26.000 έτη φωτός μακριά, στον αστερισμό του Τοξότη (περισσότερα θα μάθουμε την Τετάρτη). Επιστήμονες από δέκα αστεροσκοπεία διασκορπισμένα σε όλον τον πλανήτη έστρεψαν τα ραδιοτηλεσκόπιά τους προς ένα σημείο του ορίζοντα, δημιουργώντας έτσι έναν ραδιοφακό μεγάλο όσο η Γη, ώστε να μπορέσουν να αποτυπώσουν και να επεξεργαστούν τα ραδιοκύματα που θα αδράξουν από τις αβυσσαλέες αυτές μαύρες τρύπες (μπροστά τους, ολόκληρο το ηλιακό μας σύστημα μοιάζει με κουκκίδα). Είναι λες και ένα τηλεσκόπιο στη Γη προσπαθεί να εντοπίσει ένα νόμισμα στη Σελήνη.
Τι νόημα έχει όλο αυτό; Μα, βαθύτερη και ουσιαστικότερη κατανόηση των κοσμολογικών ζητημάτων που ταλανίζουν επιστήμονες αλλά και στοχαστές. «Οι αστρονομικές εικόνες είναι ένας κάποιος τρόπος να τοποθετούν οι άνθρωποι τους γήινους προβληματισμούς τους και τις αγωνίες τους σε μια προοπτική», γράφει ο Σεθ Φλέτσερ, χρονικογράφος του Event Horizon Telescope, προσθέτοντας ότι «σε αυτές τις σκοτεινές μέρες που ζούμε, ταιριάζει το αντικείμενο αυτού του σκοπού να είναι ό,τι πιο σκοτεινό μπόρεσε να φανταστεί ποτέ ο ανθρώπινος νους: η νέα εικόνα του απόλυτου συμβόλου του χάους και της υπαρξιακής αγωνίας που γέννησε η φύση, η οποία δίνει ένα συγκεκριμένο μήνυμα: υπάρχουν τέρατα εκεί έξω».