«Δεν πέτυχε τους στόχους της η διαχείριση του μεταναστευτικού σε Ελλάδα και Ιταλία», είναι το κεντρικό συμπέρασμα στην τελευταία έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου. «Τα προγράμματα μετεγκατάστασης δεν είχαν την αναμενόμενη απόδοση. Οι διαδικασίες διεκπεραίωσης αιτήσεων ασύλου είναι εξαιρετικά χρονοβόρες. Τα ποσοστά επιστροφής παράτυπων μεταναστών παραμένουν χαμηλά». Οι αριθμοί: 160.000 μετανάστες θα εντάσσονταν στα προγράμματα μετεγκατάστασης· οι χώρες της Ε.Ε. δεσμεύθηκαν να δεχθούν 98.256· μετεγκαταστάθηκαν 34.705 (21.999 από Ελλάδα, 12.706 από Ιταλία).
Μηνιαίως κατατίθενται 5.500 αιτήσεις χορήγησης ασύλου· εκκρεμούν 63.000· 241 ημέρες ο μέσος χρόνος εξέτασής τους το 2018· αιτούντες του 2018 έλαβαν ημερομηνία συνέντευξης το 2022 και το 2023. Επιστροφές μεταναστών: 7.776 αναγκαστικές και 4.968 εθελούσιες μέσα στο 2018 – 13.439 και 5.657 το 2017. Τις 63.000 ξεπέρασαν οι νέες αφίξεις στο Αιγαίο το δεκάμηνο του 2019 – αύξηση 31%.
Συχνά λέμε ότι οι αριθμοί, μολονότι μοιάζουν αδιαμφισβήτητοι, δεν δίνουν απάντηση σε όλα τα ερωτήματα, καθρεφτίζουν καταστάσεις που δεν μπορούν να ιχνογραφηθούν μόνο με αριθμητικά στοιχεία, μας περιχαρακώνουν σε ένα στενό παρόν. Οτι επιδέχονται διαφορετικές ερμηνείες και πέφτουν θύματα αποκλινουσών αναγνώσεών τους από αντιμαχόμενες πλευρές.
Για παράδειγμα, σε τι οφείλονται οι χαμηλές επιδόσεις των προγραμμάτων μετεγκατάστασης μεταναστών; Στην άρνηση των χωρών να τους δεχτούν; Σε επιχειρησιακές αδυναμίες; Στην ανικανότητα των Αρχών της Ελλάδας και της Ιταλίας να εντοπίσουν τους δυνητικούς υποψηφίους; Γιατί καθυστερεί η εξέταση αιτημάτων ασύλου; Λόγω έλλειψης εθνικών εμπειρογνωμόνων; Ευρωπαίων ειδικών; Αποχής των συμβασιούχων της Υπηρεσίας Ασύλου εξαιτίας της μη καταβολής των αμοιβών τους; Σε τι οφείλεται ο μικρός αριθμός των επιστροφών; Στη μακρά διάρκεια των διαδικασιών ασύλου; Στην απουσία συστήματος; Στην προβληματική συνεργασία με τις χώρες καταγωγής των μεταναστών; Στο ότι οι μετανάστες εξαφανίζονται μόλις εκδοθεί η απόφαση επιστροφής;
Οι αριθμοί μιλούν. Κανένα επιχείρημα δεν αξίζει όσο ένας αριθμός. Ωστόσο καμιά πολιτική δεν μπορεί να βασιστεί μόνο σε νούμερα και εύκολες ερμηνείες. Χρειάζεται εκείνο το αποκύημα γνώσης που εκπορεύεται από την εμβάθυνση σε όλες τις παραμέτρους. Η πολιτική σοφία είναι απαύγασμα αμφοτέρων. Αλλιώς διαγράφουμε κύκλους μέσα στα αδιέξοδα.