«Κλιματικός συναγερμός». Λέξεις της χρονιάς για το λεξικό της Οξφόρδης. Είναι η φράση με τη μεγαλύτερη αύξηση χρήσης, τεκμήριο, κατά τους εμβριθείς λημματογράφους, της στροφής μας σε έννοιες που αντανακλούν την αίσθηση του επείγοντος.
Ομως όλα τα επείγοντα ζητήματα μακράς διαρκείας –όπως η κλιματική αλλαγή– είναι διαρκώς, μονίμως παρόντα, λόγω των αργών αντανακλαστικών του οικοσυστήματος, τόσο ως προς την εμφάνιση της ζημιάς όσο και ως προς τα αποτελέσματα της θεραπείας, άρα έχουν πλήρως ενταχθεί στην καθεστηκυία κανονικότητα. Η μονιμότητα δεν ανατρέπει την καθημερινότητα, εγκαθιστά την κρίση. Και η ανησυχία –όσο οι Σύνοδοι και οι Συνθήκες δεν γεννούν μαγικά μέτρα– εκτονώνεται σε λεκτικά πυροτεχνήματα, που μετατρέπονται σε φράσεις κλισέ, τετριμμένες στιχομυθίες αβασάνιστης λύσης της επικοινωνιακής αμηχανίας. «Ωραίος καιρός σήμερα», «Ναι, τέλειος». «Θεομηνία η χθεσινή», «Δεν βλέπω συναγερμό για την κλιματική αλλαγή». Οταν οι πόνοι γίνονται χρόνιοι, βασιλεύει η διατύπωση.
Στις αργά εξελισσόμενες κρίσεις βλέπουμε μόνο την κορυφή του παγόβουνου· θα ήταν αβάσταχτο να αναψηλαφούμε διαρκώς τον κορμό. Διακρίνουμε μόνο την ανεργία και τη φτώχεια στην οικονομική κρίση, τα ακραία καιρικά φαινόμενα στην κλιματική, τα εξαθλιωμένα hotspots στην προσφυγική. Αποθαρρημένοι από την πολυπλοκότητα του ζητήματος και την ανυπαρξία δραστικών γιατρικών, οι περισσότεροι αυτοαποκλειόμαστε από το πρόβλημα. Μάλλον περιερχόμαστε σε μια αντιφατική κατάσταση· ενώ παραπονιόμαστε διαρκώς για τα καθημερινά μας δεινά και καταπνίγουμε τα αισθήματα αβεβαιότητας με εκρήξεις σαρκασμού, απαισιοδοξίας, οργής, παραμένουμε αδρανείς. Η παθογενής κατάσταση γίνεται δεδομένη, οι θύτες βρίσκονται κλειδαμπαρωμένοι στους Ολύμπους τους, δεν διανοούμαστε τους εαυτούς μας ούτε κατ’ ελάχιστον σε ρόλο ενόχου. Ενώ και η επαναλαμβανόμενη ακραία αντίδραση στη συνθήκη του επείγοντος –με μολότοφ κατά των θεωρούμενων υπευθύνων, με πέτρες κατά μεταναστών– συστηματοποιείται, γίνεται δεδομένη και αυτή.
Ως επείγον βιώνεται μόνο ο αιφνίδιος πρόσκαιρος κίνδυνος, ο κεραυνός εν αιθρία, η τραυματική στιγμή που σπάει την αλυσίδα της συνέχειας. Ο,τι δεν μας καταστρέφει αυτοστιγμεί, μας γίνεται οικείο. Αντλούμε τη δύναμή μας από την τάση μας να αναγνωρίζουμε μόνο μεταθέσιμα αδιέξοδα. Ετσι, κάθε βήμα μειώνει τις επαληθεύσεις του κακού, η αγωνία εξαντλείται στην έκφραση.