Καλό είναι να ξεκινάς από τα βασικά: Αποστολή της επιτροπής προκαταρκτικής εξέτασης της Βουλής δεν είναι το σκάνδαλο Novartis. Δεν είναι δουλειά της επιτροπής να διαλευκάνει τις αιτιάσεις των προστατευόμενων μαρτύρων. Δεν συστάθηκε για να απαλλάξει όσους δεν έχουν ακόμη απαλλαγεί. Δουλειά της επιτροπής είναι να βρει αν ο ερευνώμενος υπουργός καταχράστηκε την εξουσία του παρεμβαίνοντας στη Δικαιοσύνη.
Παρά το επεισοδιακό ξεκίνημα –που είχε προκαλέσει η εξαίρεση Πολάκη και Τζανακόπουλου–, η επιτροπή βρήκε τον ρυθμό της. Μπόρεσε να επιτελέσει την αποστολή της, χάρη και στην αυτοσυγκράτηση της πλειοψηφίας. Μεθοδικά στοιχειοθετούνταν η καταπάτηση της διάκρισης των εξουσιών και η πολλαπλή προσβολή του κράτους δικαίου. Η υπόθεση είχε αποκτήσει υπόσταση που υπερέβαινε κατά πολύ τη Novartis.
Αξίζει να αναρωτηθεί κανείς πού βρίσκεται η διαδικασία μετά την τρικυμία για τον τρόπο εξέτασης των προστατευόμενων μαρτύρων. Η διαμάχη στένεψε πάλι το αντικείμενο, δίνοντας λαβή όχι μόνο στους θιγομένους, που διεκδικούν αγανακτισμένοι στα μίντια την προσωπική δικαίωσή τους· έδωσε τροφή και στους υπερασπιστές του Παπαγγελόπουλου να φορτίσουν την έρευνα σαν πολιτική βεντέτα.
Παρεμπιπτόντως, έδωσε χώρο και στον Φρουζή να αναδιατυπώσει τους γνωστούς ισχυρισμούς του ότι η εταιρεία που εκπροσωπούσε ήταν επί των ημερών του άμωμη.
Εξυπηρετεί, άραγε, αυτό το καδράρισμα τον σκοπό της επιτροπής;
Από την άποψη του νόμου, το πολιτικό αυτό ερώτημα είναι αδιάφορο. Νομικά, είναι όντως σημαντικό να διακριβωθεί αν το καθεστώς προστασίας χορηγήθηκε νομίμως στους μάρτυρες.
Το θέμα δεν θα είχε καν προκύψει αν η Δικαιοσύνη είχε φροντίσει να απαντήσει μόνη της στο ερώτημα, προτού επιχειρήσουν να το αναλάβουν, σαν πολυκέφαλος εισαγγελέας, οι βουλευτές της πλειοψηφίας.
Η ίδια η Δικαιοσύνη, χειραφετημένη από τα πρόσωπα και την πολιτική ατμόσφαιρα που τη σκίαζε τα προηγούμενα χρόνια, θα έπρεπε να είχε διερευνήσει αν η προστασία είχε χορηγηθεί υπό το αλησμόνητο απόφθεγμα της πολακικής δικονομίας – «τους μαγκώσαμε και κελάηδησαν».
Αντ’ αυτού, διαιωνίζεται τώρα ο φαύλος κύκλος της καχυποψίας. Οι μάρτυρες δεν είναι κανονικοί μάρτυρες. Οι εισαγγελείς που θέλουν να τους εξετάσουν δεν είναι κανονικοί εισαγγελείς – αλλά βουλευτές, φύσει ανίκανοι να τηρήσουν τους κανόνες της μυστικότητας. Οι αγωνιούντες για τη δικαιοσύνη δεν είναι αμερόληπτοι. Είναι οι ίδιοι οι θιγόμενοι.
Ζούμε τις απώτερες συνέπειες της απόπειρας επιβολής ρασπουτινοκρατίας: Κάθε θεσμικό βήμα είναι, μετά τον «Ρασπούτιν», σημαδεμένο με το στίγμα της πολιτικής σκοπιμότητας. Για να χρησιμοποιήσει κανείς έναν όρο του συρμού: Η εργαλειοποίηση είναι εύκολη. Η αποεργαλειοποίηση, όχι.