Δεν ήταν, όπως λέει το δημοσιογραφικό κλισέ, «εξομολόγηση». Τα κίνητρα της απόφασης του Αλέξη Πατέλη να μιλήσει για την προσωπική του ζωή δεν ήταν προσωπικά. Οχι μόνο επειδή η απόφαση του επικεφαλής του οικονομικού γραφείου του πρωθυπουργού είχε τη συναίνεση του προϊσταμένου του. Αλλά και επειδή ήταν κάτι περισσότερο από βέβαιο ότι θα προκαλούσε ισχυρό πολιτικό αντίκτυπο. Για την ακρίβεια, σκόπευε ακριβώς να προκαλέσει αυτόν τον αντίκτυπο.
Ηταν εξίσου βέβαιο ότι θα προκαλούσε τη σύγκριση με το ιστορικό της Ν.Δ.: Τι θέλει, έλεγαν, να μας πει ο Μητσοτάκης; Οτι ξαφνικά έγινε ευαίσθητος στα ατομικά δικαιώματα; Τι να την κάνουμε την ευαισθησία του, όταν το κόμμα του έχει αποδειχθεί κωφό –αν όχι εχθρικό– στις φωνές της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας; Τι να την κάνουμε τη συμβολική χειρονομία του στελέχους της κυβέρνησης, όταν η κυβέρνηση δεν νομοθετεί;
Αν η βαθιά Ν.Δ. είναι όντως συντηρητική, αυτό καθιστά την πρωτοβουλία Πατέλη –και την υπόρρητη στήριξη Μητσοτάκη– όχι λιγότερο, αλλά περισσότερο σημαντική. Σημαντική, γιατί αψηφά το πολιτικό κόστος. Αλλά κυρίως γιατί απευθύνεται σιωπηρά προς τον οικείο πολιτικό χώρο, στοχεύοντας να κλονίσει τις καθηλώσεις της κομματικής κουλτούρας. Το γεγονός ότι ο Πατέλης σταδιοδρομεί σε δεξιά κυβέρνηση –και σε τεχνοκρατικό ρόλο, άσχετο με την ατζέντα των δικαιωμάτων– καθιστά το μήνυμά του πιο πρόσφορο για αναδιαπαιδαγώγηση.
Αυτή μοιάζει να είναι η λογική πορεία: Για να μεταστραφούν τα mainstream κόμματα, πρέπει να έχουν προηγουμένως ξεριζωθεί από τη βάση τους οι προκαταλήψεις. Από αυτή την άποψη, χρειάζονται περισσότεροι Πατέληδες. Περισσότερα υποδείγματα ορατά στους πολλούς.
Διατυπώνεται ένας αντίλογος που σχεδόν περιφρονεί τους συμβολισμούς ως περιττές και επικοινωνιακές φιοριτούρες· που αναγνωρίζει ως πρόοδο μόνο τη νομοθέτηση. Ομως, ακόμη και αν βρεθεί συγκυριακά μια προοδευτική κοινοβουλευτική πλειοψηφία, αυτό δεν εγγυάται αυτομάτως την ισότητα ως βιωμένη πραγματικότητα. Η νομοθεσία ενίοτε εξελίσσεται πιο γρήγορα από την κοινωνία. Η ισότητα στο ληξιαρχείο δεν αίρει την καταπίεση στο χωριό.
Οποιος υποτιμά την επιρροή των συμβολισμών θα πρέπει να έχει να προτείνει άλλα, πιο δραστικά μέσα πειθούς. Σκέτος ο καταγγελτικός λόγος, από τον άμβωνα της ηθικής υπεροχής, εναντίον των «οπισθοδρομικών» και της «συντηρητικής» πλειοψηφίας, όχι απλώς δεν βοηθάει στην αλλαγή των συνειδήσεων, αλλά απειλεί να προκαλέσει αντανακλαστική περιχαράκωση.
Η προκατάληψη δεν αντιμετωπίζεται μόνο με διατάγματα. Ο ρατσισμός –για να το πούμε μεταφορικά– δεν είναι πρόβλημα των μαύρων. Είναι πρόβλημα των λευκών. Εδρα του είναι η πλειοψηφία.
Οποιος θέλει μια λιγότερο ατελή δημοκρατία δεν μπορεί να απευθύνεται μόνο στους ήδη προσηλυτισμένους. Πρέπει να μιλάει εκτός έδρας.