Μακροημερεύουν συνήθως όσοι αποδέχονται τους περιορισμούς ενός έλλογου βαθμού ανησυχίας. Είναι λογικό οι επισκέπτες της Ελλάδας να ελέγχονται. Ποιος δεν θα αρνούνταν τον κλήρο να υποστεί τις συνέπειες ξένων πράξεων; Αλλωστε, μετά τις διαμαρτυρίες των Γερμανών και τις πιέσεις της TUI, η πρόβλεψη για 36ωρη απομόνωση όσων θα υποβάλλονταν σε τεστ κορωνοϊού αποσύρθηκε και παρέμεινε μόνο η υποχρέωση για τη συμπλήρωση της φόρμας εντοπισμού επιβατών.
Η κυβέρνηση μιλάει για ένα προηγμένο σύστημα ιχνηλάτησης κρουσμάτων, με τη χρήση ενός σύνθετου αλγορίθμου και οι επικριτές των προστατευτικών μέτρων για αχρείαστη ταλαιπωρία των τουριστών. Πάντως, απολύτως ελεύθερη είσοδος δεν νοείται, με τα 10,3 εκατομμύρια κρούσματα COVID-19 και τις 520.000 θανάτους παγκοσμίως. Το να κινείσαι σε ναρκοπέδιο χωρίς οδηγό αποτελεί πάντα μια μορφή παραφροσύνης.
Η χρήση υγειονομικών πρωτοκόλλων στις πύλες χωρών δεν είναι πρωτόγνωρη, αν και ποτέ άλλοτε τόσο εκτεταμένη. Κατά την πανδημία γρίπης του 1918 οι ηγεσίες «καθαρών» κοινοτήτων, επαρχιών ή χωρών επέβαλαν μέτρα καθολικής απαγόρευσης εισόδου, όπως εφαρμόζονται και σήμερα για τους πολίτες «κόκκινων» κρατών. Η παράδοση και παραλαβή προμηθειών γινόταν, ναι, το 1918, ανέπαφα, και η είσοδος προσώπων μόνο ύστερα από καραντίνα. Η ζωή μέσα στην προστατευμένη ζώνη συνεχιζόταν ομαλά, σχολεία και χώροι λατρείας λειτουργούσαν κανονικά, οι άνθρωποι συνέχιζαν να εργάζονται και να ψυχαγωγούνται, χωρίς οι χαρές να πληρώνονται με λύπες. Ειρωνεία. Η Ισπανία του 1918, με τους δρακόντειους συνοριακούς ελέγχους, τις οδοφράξεις, τον κόφτη στα σιδηροδρομικά ταξίδια, την απαγόρευση κατάπλου πλοίων, δεν τα κατάφερε, καθώς η επιδημία ήταν ήδη εκεί. Αντίθετα, ουδείς νεκρός υπήρξε, π.χ. στην αμερικανική Σαμόα στον Νότιο Ειρηνικό (στη γειτονική Δυτική Σαμόα, όπου δεν είχαν επιβληθεί μέτρα, το 90% του πληθυσμού νόσησε και το 20% απεβίωσε), στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον, στην πόλη Γκάνισον του Κολοράντο όπου κατά τους δύο τελευταίους μήνες του 1918 συνελάμβαναν όποιον κατέβαινε από το τρένο, και αλλού.
Η ανθρωπότητα είχε ήδη δοκιμαστεί πολλές φορές από πανδημίες πανώλης, λέπρας, κίτρινου πυρετού, τύφου, χολέρας. Αποκλεισμοί εισόδου επιβάλλονταν από τον 6ο αιώνα στη Μεσόγειο (λιμάνι Κωνσταντινούπολης, «ιουστινιάνεια πανώλη») και καραντίνες από τον 14ο (Βενετία, Ραγούσα), όμως πάντα σε τοπική κλίμακα, καθώς τις αποφάσεις για σοβαρά προστατευτικά μέτρα επηρέαζαν όχι υγειονομικοί κίνδυνοι αλλά οικονομικά συμφέροντα. Οποιος είχε το πάνω χέρι στις διόδους του κόσμου, καθόριζε την πορεία των λοιμών. Ρόλο έπαιζαν και γεωπολιτικές επιδιώξεις, φυλετικές προκαταλήψεις. Ιδίως αυτές.
Το 1892, όταν ξέσπασε επιδημία τύφου στην ανατολική Νέα Υόρκη, σε ένα νησάκι του ποταμού απομονώθηκαν μόνο οι Ανατολικοευρωπαίοι Εβραίοι μετανάστες. Το 1900, σε επιδημία πανούκλας στο Σαν Φρανσίσκο σε καραντίνα τέθηκε μόνο η Chinatown και όχι οι λευκοί Αμερικανοί που έμεναν στην απέναντι πλευρά του δρόμου, καθώς από την πανώλη προσβάλλονταν «όσοι έτρωγαν ρύζι και όχι εκείνοι που έτρωγαν κρέας». Το ίδιο συνέβη με τον μαύρο πληθυσμό το 1901 στο Κέιπ Τάουν.
Σήμερα είναι μικρότερης έντασης οι διαχωρισμοί και λιγότερα τα προσχήματα για τον αποκλεισμό μεταναστών και μειονοτήτων. Ομως οι πολιτικο-οικονομικοί παράγοντες παραμένουν ισχυροί στο ανοιγο-κλείσιμο συνόρων και στην επιβολή ή την άρση περιορισμών.
Τα κύματα των επιδημιών μόνο με πρόβλεψη αντιμετωπίζονται, το γνωρίζουμε από τον Μεσαίωνα. Το να φοβάσαι το χειρότερο, γιατρεύει το χειρότερο. Ενα μάθημα της Ιστορίας, που επιδεικτικά αγνοείται. Δεν εξυπηρετούν τους πωλητές παραδείσιων διακοπών σε αποστειρωμένα θέρετρα η επαγρύπνηση, τα πρωτόκολλα, οι οδηγίες. Ομως, η κοντόθωρη απαλοιφή τους, που εγκαθιστά αβασάνιστα τους ωφελούμενους στην καρδιά της ελευθερίας, η έλλειψη προσοχής στο μέλλον, ενδέχεται να στερήσει από το «προϊόν» τον παράγοντα ασφάλεια και να συρρικνώσει τουριστικές ροές και κέρδη. Δεν είναι ακόμη καιροί για ανοιχτές κάνουλες.
Ξεθεμελιώνουν προσπάθειες, διευκολύνουν ατυχήματα. Μας θυμίζουν πόσο ευάλωτοι είμαστε, μας αποκαλύπτουν πόσο επιπόλαιο είναι το ζην μας.
Θα είναι ένα δύσκολο καλοκαίρι, έτσι όπως το κυκλώνουμε με αμφιβολίες, και για οικοδεσπότες και για ταξιδιώτες: από υποψία σε υποψία, η χαρά λιγοστεύει, κονταίνουν οι διαχύσεις της επιθυμίας, πνίγεται κάθε σπασμός ενθουσιασμού.