Μια πρόσκαιρη χαρά
Οι Ελληνες δεν αγαπούν την καταπίεση. Ναι, κανένας λαός δεν αγαπά τους περιορισμούς και τις απαγορεύσεις, όμως κάποιοι έχουν καταφέρει με διάφορους τρόπους να εντάξουν την πειθαρχία σε ένα ανταποδοτικό σχήμα, το οποίο προϋποθέτει μεν βάρη αλλά αποφέρει και οφέλη. Τα δικά μας ιστορικά τραύματα από την άλλη, μια ζωή νωπά κι επίκαιρα γιατί μας αρέσει να βράζουμε στο δράμα μας αιωνίως, δεν μας έχουν επιτρέψει να δούμε την αυστηρότητα ως εργαλείο προόδου. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, το γεγονός ότι τα πήγαμε πολύ καλύτερα από τους περισσότερους στη διαχείριση της πρώτης φάσης της πανδημίας, επιδεικνύοντας μία πρωτόγνωρα αποτελεσματική στάση σε συλλογικό και ατομικό επίπεδο, ήταν μία πραγματικά ευοίωνη έκπληξη. Ενα δώρο στον εαυτό μας. Κατά κάποιον τρόπο, ξεπεράσαμε για λίγο το νοσηρό στερεότυπο του κακού μαθητή, στο οποίο τείνουμε παραδοσιακά να αυτοεγκλωβιζόμαστε.
Οι πιστοί της ανευθυνότητας
Η απόφαση του Γιώργου Κουμουτσάκου και του Νίκου Χαρδαλιά, εν μέσω της δεύτερης έξαρσης της COVID, να αγνοήσουν κάθε μέτρο προφύλαξης για να βιώσουν και να γνωστοποιήσουν το μεγαλείο της πίστης τους σαν να μη συμβαίνει τίποτα, ήταν μία προκλητική ανοησία. Ενα ενοχλητικά κραυγαλέο είδος άκαιρης υπερευλάβειας, που λειτούργησε ως κυνική υπονόμευση της κυβερνητικής στρατηγικής και κυρίως της κοπιαστικότατης εθνικής προσπάθειας για επιβίωση. Μιας προσπάθειας που έχει στερήσει από τον απλό κόσμο περισσότερα απ’ όσα θα στερούνταν δύο κυβερνητικά στελέχη απέχοντας από μία υγειονομικώς απαγορευμένη ενέργεια.
Κανένα μεγαλόπνοο σχέδιο δεν μπορεί να λειτουργήσει, εφόσον το αγνοούν έμπρακτα εκείνοι που το εκπονούν. Δεν είναι μόνο θέμα προτύπου, παραδείγματος και μίμησης. Είναι και θέμα ισότητας. Αλήθεια, με ποια λογική περιμένουν ο αναπληρωτής υπουργός και ο υφυπουργός να συμμορφωθούν οι πολίτες με τα μέτρα προφύλαξης από τον κορωνοϊό; Μεταλαμβάνοντας ή «κλίνοντας σε ράσα με σεβασμό» δημοσίως και ατιμώρητοι, διαρρηγνύουν τόσο τη λογική της κρατικής επιβολής όσο και της ατομικής ευθύνης. Για ποιο λόγο θα πρέπει οι πολίτες να φανούν πιο υπεύθυνοι από εκείνους που τους κυβερνούν, αποδεχόμενοι έτσι τη νομιμοφροσύνη δύο ταχυτήτων; Ας σημειωθεί δε, ότι για κάποιους πολίτες η τήρηση των μέτρων επισύρει επαγγελματικό και οικονομικό κόστος. Επιχειρήσεις κλείνουν και δουλειές χάνονται για τη διατήρηση της πολυπόθητης ασφάλειας, της ίδιας ασφάλειας που οι εκπρόσωποι του κράτους διασαλεύουν χωρίς ενδοιασμό, γνωρίζοντας ότι στο τέλος του μήνα θα πληρωθούν κανονικά.
Πολύ σημαντικοί για συγγνώμες
Ενδιαφέρον έχει και η αναπολογητική στάση Κουμουτσάκου – Χαρδαλιά απέναντι στο παράπτωμά τους. Ελαφρώς πατροναρίστικος ο πρώτος, οριακά επιθετικός ο δεύτερος, δείχνουν και οι δύο να μην έχουν αντίληψη της προνομιακής τους θέσης, του σφάλματός τους, αλλά και της ευρύτερης πραγματικότητας. Δεν είναι σαφές αν πρόκειται για την αλαζονεία της εξουσίας ή για κάποια μορφή ακραίας ανοσίας στην κριτική, πάντως η απροθυμία τους να παραδεχθούν ευθέως το πρόδηλο λάθος και να ζητήσουν συγγνώμη, επιβαρύνει ακόμη περισσότερο τη θέση τους και σαμποτάρει τον στόχο τους, ο οποίος υποτίθεται πως είναι η εμπέδωση των μέτρων ασφαλείας ως απόλυτης προτεραιότητας. Εκτός κι αν δεν τους ενδιαφέρουν τόσο τα αποτελέσματα, όσο οι εντυπώσεις.
Τα πάντα είναι μάρκετινγκ
Δεν είναι τυχαίο, πάντως, ότι η παραβίαση των προστατευτικών μέτρων σχετίζεται και στις δύο περιπτώσεις με την Εκκλησία. Επί της ουσίας, ειδικά στη χονδροειδέστερη περίπτωση Κουμουτσάκου που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση, έχουμε να κάνουμε με επικοινωνιακή τακτική. Ενα εύγλωττο κλείσιμο ματιού προς συγκεκριμένα κοινά και φορείς εξουσίας, που ικανοποιούνται από κάθε δείγμα συμπόρευσης με τους μεταφυσικούς παραλογισμούς και τις αντικοινωνικές εμμονές της Εκκλησίας. Και το ανταμείβουν κατάλληλα. Αυτό, φυσικά, δεν έχει καμία σχέση με την πίστη οποιουδήποτε. Το πρόβλημα προκύπτει από την ανάδειξη της ατομικής πίστης και των υποκειμενικών ορίων αυτής ως αγαθών ανώτερης ισχύος από τη δημόσια ασφάλεια. Οσοι βαυκαλίζονται πως το όλο θέμα αποτελεί μομφή στη χριστιανική πίστη των κυβερνητικών αξιωματούχων, πρέπει επιτέλους να καταλάβουν ότι ο αυτοπροσδιορισμός των κρατικών λειτουργών περιορίζεται σημαντικά, από τη στιγμή που σταματούν να εκπροσωπούν τον εαυτό τους κι επιλέγουν να αφοσιωθούν στο συλλογικό συμφέρον. Αλλά ας μην κοροϊδευόμαστε μεταξύ μας. Αλλο πράγμα τα πνευματικά φρονήματα, άλλο η πονηρή, ψηφοθηρική εργαλειοποίησή τους.
Παλαιοπολιτικά αρώματα
Σε κάθε περίπτωση, προκαλεί εντύπωση η πεποίθηση σύγχρονων πολιτικών ότι τα γλυκά μάτια προς την Εκκλησία και οι σκηνοθετημένες επικλήσεις στο θρησκευτικό αίσθημα των πολιτών, ευνοούν τη δημοτικότητά τους. Η αντίληψη του επίκαιρου ίσως να αποτελεί, βέβαια, υπερβολικά μεγάλη αξίωση από πολιτικούς που αναρτούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φωτογραφίες με τα πόδια τους σταυρωμένα σε στάση αράγματος στο υπουργικό γραφείο ή απολαμβάνουν με τον ναρκισσισμό του νεόκοπου σελέμπριτι το θέαμα του Μάρκου Σεφερλή να τους μιμείται. Ομως τα χρόνια περνάνε και οι απαιτήσεις των πολιτών δεν περιστρέφονται πια γύρω από πετραχήλια. Ο κόσμος δεν έχει γίνει απαραίτητα σοφότερος, όμως έχει αλλάξει σημαντικά και είτε γέρνει προς τα αριστερά είτε προς τα δεξιά, συγκλίνει λίγο-πολύ ως προς ένα βασικό ζητούμενο: τη σοβαρότητα. Δεν υπάρχει πια χώρος για πολιτικούς από το παρελθόν· το μέλλον βρίσκεται ήδη εδώ και δεν αστειεύεται.