«Η πανδημία μάς υπενθυμίζει πόσο ισχυροί είναι οι δεσμοί που μας συνδέουν και πόσο εξαρτημένοι είμαστε ο ένας από τον άλλον, ενώπιον μιας κοινής απειλής που δεν κάνει διαχωρισμούς ανάμεσα σε χώρες ή ανθρώπους», είπε η Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου στην εναρκτήρια ομιλία της στο Athens Democracy Forum 2020. Η πανθομολογούμενη αυτή αλήθεια, η επανενσωμάτωση στις πλανητικές κοινές καταγωγικές ρίζες, πόσο μας αλλάζει; Πόσο η συνειδητοποίηση της καθολικότητας της ανθρώπινης ουσίας πλήττει την προαιώνια ροπή στον διαχωρισμό; Δεν διακρίνονται ακόμη κάποια σημάδια. Είναι μακριά η πορεία από εκείνη την αρχέγονη στιγμή που ο άνθρωπος, όπως λέει ο Ρουσό, σημαδεύοντας τα όρια ενός κομματιού γης, είπε: «Αυτό είναι δικό μου». Και ξεκίνησαν οι διχόνοιες, οι ανισότητες, οι απόπειρες επικυριαρχίας, η βία.
Η ανθρωπότητα, το πλανητικό μας χωριό, όπως αποκαλούσε τον κόσμο μας ο προφήτης των media Μάρσαλ Μακ Λούαν, με τα εμφανέστατα βήματα παγκοσμιοποίησης, είναι κομματιασμένη. Οσα δοκιμάζουν και απειλούν τη δημοκρατία –τα περιέγραψε η κ. Σακελλαροπούλου– κρατούν και τις διαιρέσεις ισχυρές. Ανισότητες, φτώχεια, συγκρούσεις, άνοδος του φανατισμού και των εθνικισμών, των fake news και των αυταρχικών ηγετών, του ακραίου πολιτικού κυνισμού, του σκοταδισμού. Μολονότι κανένα πρόβλημα σήμερα δεν μπορεί να λυθεί δίχως τη συνεργασία μεταξύ των εθνών, μολονότι είναι οικουμενικές οι σύγχρονες τραγωδίες (κλιματική αλλαγή, υφέσεις, πανδημίες), υπερτερούν όσα μετατρέπουν την ενότητα του είδους, τη βάση του ανθρωπισμού μας, σε χιλιομασημένο μύθο.
Ναγκόρνο-Καραμπάχ, φυσικοί πόροι, εμβόλια, πυρηνικά… αμέτρητα τα μήλα της Εριδος. Πάμπολλες οι πληγές, τα δεινά που τροφοδοτούν η πολιτική σύγχυση, οι απολυταρχισμοί, ο λόγος ο κακός που γεννάει το μίσος, οι ματιές από σταχτί ατσάλι που γεννούν τον φόβο, η απώλεια ευκρίνειας των οραμάτων, η πόλωση των πνευμάτων, η απλοϊκή πίστη που εξορίζει τη λογική, η αναχρονιστική σκέψη, οι εύπεπτες γνώσεις, οι εύκολες βεβαιότητες, η διαδικτυακή ειδωλολατρία του ανεξέλεγκτου λόγου, το κυνήγι φανταστικών ενόχων, η αλαζονεία, η μονοφωνία του δόγματος, η εχθροπάθεια, ο ιδιοτελής ωφελιμισμός.
Βέβαια, το γεγονός ότι οι ανταγωνισμοί είναι προπατορικές συμπεριφορές, δεν σημαίνει ότι θα είναι πάντα και αμετάλλακτες ιστορικά. Δεν αποκλείονται τα διαλείμματα μερικής σύμπνοιας και ευημερίας. Οι κρίσεις εισάγουν καμπές.