Μία χρήσιμη παραβολή
Στη φεμινιστική αργκό της εποχής του Διαδικτύου, υπάρχει μία πολύ εύστοχη ειρωνική φράση για τους άνδρες που θίγονται από τις καταγγελίες εναντίον του ανδρικού μισογυνισμού. Το #NotAllMen είναι μία ψηφιακά τυποποιημένη ατάκα (το λεγόμενο hashtag, για τους μη μυημένους), η οποία διατυπώνει κοροϊδευτικά τη συνηθέστερη αντίδραση των ανδρών, πριν την εκφράσουν οι ίδιοι, όταν ακούνε ένα παράπονο που αφορά άνδρες. «Ναι, αλλά δεν είναι όλοι οι άνδρες έτσι» σπεύδουν να απαντήσουν οι περισσότεροι κάθε φορά που λέγεται κάτι περί κουλτούρας βιασμού και τοξικής αρρενωπότητας. Tο γεγονός ότι «δεν είναι όλοι οι άνδρες έτσι», όμως, είναι τόσο δεδομένο και προφανές, που το να το χρησιμοποιεί κάποιος ως επιχείρημα δείχνει πως δεν καταλαβαίνει το πρόβλημα: το ξέρουμε ότι δεν είναι όλοι οι άνδρες μισογύνηδες (not all men), αλλά είναι πολλοί εξ αυτών. Και το θέμα είναι πόσο πολλοί άνδρες ανήκουν σε αυτή την κατηγορία, όχι πόσοι εξαιρούνται.
Η περίεργη συγγένεια
Δεδομένου ότι οι άνθρωποι που ασχολούνται ενεργά με ζητήματα ανθρωπισμού και εξανίστανται σε κάθε εκδήλωση συστημικής βίας (όποιο κι αν είναι το επίδικο σύστημα), είναι εκπαιδευμένοι στο να αντιλαμβάνονται λεπτές αποχρώσεις και ψευτοδικαιολογίες, προκαλεί εντύπωση η αμήχανη στάση του «ακτιβιστικού» χώρου απέναντι στην άγρια δολοφονία του καθηγητή στο Παρίσι από τον 18χρονο ισλαμιστή τρομοκράτη. Ενα μεγάλο μέρος ανθρώπων που υπό άλλες συνθήκες ενώνεται με συνθήματα και πορείες εναντίον μιας εγκληματικής αδικίας, εν προκειμένω σώπασε. Αν το καλοσκεφτεί κανείς, η θέση των ακτιβιστών για τα εγκλήματα που τελούνται στο όνομα του Ισλάμ μοιάζει πολύ με τη στάση των ανδρών όταν ακούνε κακό λόγο για το φύλο τους: «Δεν είναι όλοι οι μουσουλμάνοι έτσι!».
Ακριβοί στα πίτουρα
Οπως και στην πρώτη περίπτωση, έτσι και στη δεύτερη, είναι σαφές ότι η πράξη ενός ατόμου δεν μπορεί να χαρακτηρίσει έναν ολόκληρο πληθυσμό με τον οποίον το συγκεκριμένο άτομο συνδέεται στη βάση ενός κοινού χαρακτηριστικού. Οι άνθρωποι διαφέρουν μεταξύ τους, ο καθένας φέρει την ευθύνη του εαυτού του και τα εγκλήματα αφορούν συγκεκριμένες πράξεις, όχι δημογραφικές συμπτώσεις. Ομως τα εγκλήματα που επαναλαμβάνονται και πλαισιώνονται από παρόμοια ηθικά και ιδεολογικά γνωρίσματα, αποκαλύπτουν ευρύτερα προβλήματα κουλτούρας. Οπως η έμφυλη βία δεν μπορεί να απομειώνεται σε μεμονωμένο περιστατικό, έτσι και η θρησκευτικώς υποκινούμενη. Οταν όμως η πρώτη αντίδραση σε ένα έγκλημα ακραίου ισλαμιστή είναι η ανησυχία για την εξάπλωση της ισλαμοφοβίας, δεν μπορεί κανείς να αποφύγει τον παραλληλισμό με όσους ανησυχούν για την τιμή του ανδρικού φύλου όταν μαθαίνουν για περιστατικά έμφυλης βίας. Είναι λογικό, αντί πρώτα να εστιάσουμε σε μία παράνομη πράξη με επαναλαμβανόμενο χαρακτήρα και συγκεκριμένο θεωρητικό και ψυχολογικό υπόβαθρο, να μας απασχολεί ο στιγματισμός των ανθρώπων που ίσως πληγούν παρεμπιπτόντως, λόγω μιας ομοιότητάς τους με τον θύτη; Πόσο νόημα έχει να κλέβουμε τον ρόλο του θύματος από τον δολοφονημένο και να τον εκχωρούμε σε κοινωνικές ομάδες που ίσως συμπίπτουν με αυτή του δολοφόνου;
Ο ακτιβισμός του μίσους
Η απάντηση στην παραδοξότητα αυτή είναι διττή. Από τη μία, έχει να κάνει με μία αυταπόδεικτη αλήθεια: το ότι κάποιος δηλώνει ευαισθητοποιημένος, δε σημαίνει κιόλας ότι είναι. Η επιδεικτική πονοψυχία και η διαρκής (κατ’ επάγγελμα για κάποιους) καταγγελτικότητα μπορούν κάλλιστα να είναι επιλεκτικές ή να υποκρύπτουν μία ωφελιμιστική ατζέντα. Ο ακτιβισμός δικαιούται να είναι όσο δογματικός και μονομερής επιθυμεί ο ακτιβιστής, καλό είναι όμως να μην τον ταυτίζουμε με τον ανθρωπισμό, το δημοκρατικό φρόνημα και την ελπίδα για ειρήνη κι ευημερία. Κάποιοι, δηλαδή, ενδέχεται να πιστεύουν στα σοβαρά ότι ο Γάλλος καθηγητής άξιζε τον αποκεφαλισμό του και παράλληλα να μην αμφιβάλλουν στο ελάχιστο για την ποιότητα της πολυδιαφημισμένης ανθρωπιάς τους.
Πολυπολιτισμική ξενομανία
Από την άλλη, η δυσκολία ορισμένων να νιώσουν πραγματική λύπη για την ισλαμιστική τρομοκρατία στο Παρίσι, σχετίζεται με τη φετιχοποίηση του Ισλάμ από ένα μεγάλο κομμάτι της Αριστεράς, το οποίο άλλωστε ορίζει και την ακτιβιστική γραμμή. Ο μοντέρνος ακτιβισμός δεν λειτουργεί απαραίτητα με ακριβοδίκαιο ζύγι, αλλά με ιδεοληπτική φόρτιση. Κάποιοι είναι εξ ορισμού περισσότερο αθώοι από κάποιους άλλους. Για μερικούς θανάτους το κρίμα είναι μεγαλύτερο απ’ ό,τι για μερικούς άλλους. Τοποθετώντας το Ισλάμ αδιακρίτως στην προστατευμένη κατηγορία του ιστορικά αδικημένου, τσουβαλιάζοντας τη μετριοπαθή και την εξτρεμιστική πλευρά του σε ένα ενιαίο κι αξεδιάλυτο σύνολο θυμάτων που έχουν πάντα δίκιο, οι μαχητές της κοινωνικής δικαιοσύνης (γνωστοί κυρίως ως social justice warriors) δημιουργούν ένα οργουελικό πλαίσιο ερμηνείας του κόσμου, στο οποίο θύματα μπορούν να είναι μόνο συγκεκριμένοι άνθρωποι. Αυτοί που αναγνωρίζουν ως δικούς τους. Ο Σαμιουέλ Πατί δεν ήταν ανάμεσα σ’ αυτούς.
Αμερικανικό ειδύλλιο
Ο επιλεκτικός ανθρωπισμός και η εξωφρενική αγιοποίηση του Ισλάμ δεν προκύπτουν από μία τάχα μου αντικειμενική ανάγνωση της Ιστορίας που επιχειρεί να άρει αδικίες αναδρομικά. Δεν συμβαίνουν καν με καλή πρόθεση η οποία κάπου χάθηκε στον δρόμο. Αποτελούν απλώς ένα κακομαθημένο αυτομίσος, μετάφραση των παράλογων ενοχών του προνομιούχου της Δύσης σε ένα είδος θείας δίκης εις βάρος του εαυτού που μισεί. Είναι ναρκισσισμός με καμουφλάζ αλτρουισμού. Αλλά ο κόσμος δεν χρειάζεται άλλα ηθικά πλεονεκτήματα, δεν χρειάζεται άλλες καλοσύνες δύο ταχυτήτων. Χρειάζεται νόμους που λειτουργούν εις βάρος εκείνων που επιχειρούν να τους καταλύσουν και υπέρ εκείνων που ξέρουν πως για να ζει κανείς ελεύθερος πρέπει να ζει προστατευμένος.