Επειτα από μια δραματική περίοδο τεσσάρων ετών και έξι μηνών και τη συνομολόγηση μιας συμφωνίας που θα διέπει τις εμπορικές της σχέσεις με την Ε.Ε., η Βρετανία ανέκτησε εκ νέου την κυριαρχία της – ένα δικαίωμα κεφαλαιώδους σημασίας, κάθε ανεξαρτήτου κράτους, που σήμερα αντιμετωπίζεται ως αναχρονισμός, αφού ο εθνικισμός και ο πατριωτισμός ακόμη θεωρούνται πλέον μοχθηρία.
Κατά τους υποστηρικτές της εξόδου, πρόκειται για λυτρωτική απόδραση από τον κλοιό της Ευρωπαϊκής Ενώσεως. Οι ευρωπαϊστές από την πλευρά τους αντιμετώπισαν με εχθρότητα την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου, κυρίως διότι ανησυχούν μήπως και το εγχείρημα επιτύχει. Το βέβαιο είναι πως κάτι συνέβη επιτέλους, που θα ταράξει ίσως τη νοσηρή αυταρέσκεια του ευρωπαϊκού συστήματος.
Οι Βρετανοί ενήργησαν κατά τη φύση τους – ακατανόητη εν πολλοίς και αντιπαθής εις τους ηγέτες της ηπειρωτικής Ευρώπης. Πάσχουν από το σύνδρομο της «Λαμπράς Απομονώσεως», θα πουν οι επικριτές του Ηνωμένου Βασιλείου. Και κάποιοι άλλοι ειρωνευόμενοι θα υποστηρίξουν ότι επιχειρούν να αναστήσουν το αυτοκρατορικό τους παρελθόν.
Η αλήθεια είναι ότι η Βρετανία ουδέποτε απομονώθηκε από την Ευρώπη, αλλά είναι η χώρα που δεν διεξήγαγε ποτέ κατακτητικό πόλεμο εναντίον ευρωπαϊκών κρατών. Και όποτε ενεπλάκη στρατιωτικώς, ήταν για να αποτρέψει την ανάδειξη μείζονος ηγεμονικής δυνάμεως στην ήπειρο.
Πράγματι, η Βρετανία δεν είναι σήμερα η κραταιά εκείνη χώρα όπου ο ήλιος δεν έδυε πότε στις αυτοκρατορικές της κτήσεις. Αλλά το περιπετειώδες πνεύμα εξακολουθεί να υπάρχει, όπως και η μαχητική διάθεση. Ασφυκτιούσε εντός του ευρωπαϊκού πλαισίου. «Ο ευρωπαϊκός χώρος εκτείνεται έως τις ακτές του Ατλαντικού. Ο χώρος της Αγγλίας αρχίζει από το σημείο αυτό και πέρα», έλεγε ο Τζορτζ Κάνινγκ πριν από δύο αιώνες και αυτό ισχύει έως σήμερα.
Η έξοδος από την Ευρωπαϊκή Ενωση ενέχει ασφαλώς κινδύνους, και από την επιτυχία του εγχειρήματος θα κριθεί εάν το Ηνωμένο Βασίλειο θα παραμείνει μία ενιαία κρατική οντότης. Αυτό που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί είναι ότι την κατατονική κατάσταση που επικρατούσε έως τώρα θα διαδεχθεί μια εξωστρέφεια δυναμική. Είναι ακριβώς αυτό που λείπει σήμερα από την Ε.Ε.
Σήμερα οι ηγέτες της Ενώσεως μετά μανίας επιδίδονται σε εξάρθρωση των δομών επί των οποίων στηρίχθηκε το έθνος-κράτος, σε μια προσπάθεια να ενσωματωθούν στο ρεύμα της παγκοσμιοποιήσεως. Και είναι ενδιαφέρον ότι υπάρχει χώρα, όπως η Βρετανία, η οποία επιλέγει να πορευθεί τον ίδιο δρόμο στηριζόμενη σε σταθερές των παραδόσεών της, που της προσδίδουν έρμα.
Και για να μην παρεξηγούμεθα, η Βρετανία δεν μπορεί να αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση. Διότι «εάν επιχειρούσαμε να υιοθετήσουμε ως πρότυπα τις παραδόσεις και τους θεσμούς της, το μόνο που θα εξασφαλίζαμε θα ήταν δυσχέρειες και κινδύνους», έγραφε ο πρίγκιπας Μέτερνιχ στον τσάρο Αλέξανδρο πριν από διακόσια χρόνια ακριβώς. Και εξακολουθεί να ισχύει σήμερα.