Αναμφισβήτητα, το πρωθυπουργοκεντρικό πολιτικό σύστημα της Ελλάδας είναι ο βασικός λόγος που επί σαράντα πέντε χρόνια δεν ζήσαμε συνταγματική κρίση, καθώς το Σύνταγμά μας, μετά την αναθεώρηση του 1986, δεν αφήνει κανένα περιθώριο η διάσταση απόψεων μεταξύ Προέδρου της Δημοκρατίας και πρωθυπουργού να έχει πολιτικές συνέπειες. Πριν, και κατά την κρίσιμη τετραετία 1981-1985, υπήρχαν οι αντικειμενικές προϋποθέσεις για την εκδήλωση συνταγματικής κρίσης, γιατί ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε, από το Σύνταγμα του 1975, αυξημένες αρμοδιότητες και συγχρόνως είχε και σημαντικά αποκλίνουσα οπτική για τον γεωπολιτικό προσανατολισμό της Ελλάδας από τον πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου. Ευτυχώς οι δύο πολιτικοί ηγέτες βρήκαν πολύ γρήγορα ένα modus vivendi, καθώς ο τότε πρωθυπουργός έκανε αμέσως στροφή προς τον ρεαλισμό, αποδεχόμενος πλήρως τις δύο κεντρικές σταθερές που προηγουμένως αμφισβητούσε: την ένταξη στην ΕΟΚ και την παραμονή στο ΝΑΤΟ.
Η συγκέντρωση όλων των εξουσιών στον πρωθυπουργικό πόλο είχε ως άμεση συνέπεια όλα τα θετικά ή αρνητικά της κυβέρνησης να τα πιστώνεται ή χρεώνεται ο ίδιος ο πρωθυπουργός. Δεν υπάρχει, από το 1986, κάποιος θεσμικός παράγοντας που να προβάλλει εμπόδια στην άσκηση της πολιτικής του. Οι οποιοιδήποτε συμβιβασμοί είναι αποτέλεσμα δικών του επιλογών και όχι εξ ανάγκης. Αρα και ο ανασχηματισμός της κυβέρνησης –αναδόμηση στην πασοκική διάλεκτο– φέρει τη δική του σφραγίδα. Κάνει τις επιλογές του και στο τέλος κρίνεται.
Θυμάμαι, σε παλαιότερες εποχές, ένα βασικό κριτήριο ήταν η εκπροσώπηση στην κυβέρνηση στελεχών όσο το δυνατόν πιο πολλών γεωγραφικών διαμερισμάτων. Ενα άλλο κριτήριο ήταν η τήρηση των εσωκομματικών ισορροπιών, κάτι που είχε αρνητικά αποτελέσματα για το κυβερνητικό έργο. Χωρίς να παραβλέπουμε τον ρόλο που έπαιζαν στον σχηματισμό και στον ανασχηματισμό των κυβερνήσεων συγκεκριμένα οικονομικά κέντρα.
Σήμερα, ο πρωθυπουργός είναι πολιτικά πανίσχυρος και δεν έχει καμία ανάγκη να τηρεί ισορροπίες. Νομίζω πως το βασικό κριτήριό του τόσο στον σχηματισμό της κυβέρνησης όσο και στον ανασχηματισμό της είναι αποκλειστικά η πολιτική αποτελεσματικότητα, καθώς η κυβέρνηση είναι μια ομάδα κρούσης που συγκροτεί ο ίδιος με γνώμονα την παραγωγή έργου. Στην ιδανική μορφή της είναι ένα ομοιογενές σύνολο που υπηρετεί, υπό τον έλεγχο και την αξιολόγηση του πρωθυπουργού, ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα, για το οποίο και θα κριθεί.