Την Τετάρτη 20 Ιανουαρίου, ο Τζο Μπάιντεν ορκίζεται 46ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, έπειτα από μια θυελλώδη τετραετία που άλλαξε τη χώρα και τις σχέσεις της με τον κόσμο. Για να αποτελέσει παρένθεση η προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ, και όχι η αρχή περισσότερων δεινών, θα χρειαστεί τιτάνιο έργο αποκατάστασης της εμπιστοσύνης μεταξύ ομάδων, καθώς και της ίδιας της αίσθησης της πραγματικότητας, που έπεσε θύμα της στρατηγικής του απερχόμενου προέδρου. Με την απομάκρυνση του Τραμπ από την εξουσία δίνεται η ευκαιρία να αποκατασταθεί η κανονικότητα στην πολιτική και στην κοινωνία. Το εγχείρημα θα είναι δύσκολο. Απαιτεί συντονισμένη και επίμονη προσπάθεια όχι μόνο από τη νέα διοίκηση και τους θεσμούς, αλλά και από το κόμμα και τους ανθρώπους που στήριξαν τον Τραμπ έως την τελευταία στιγμή.
Είναι πασιφανές ότι οι ομάδες ακραίων λευκών ανδρών (κυρίως), εκ των οποίων προέρχονται και οι χιλιάδες που κατέλαβαν το Καπιτώλιο στις 6 Ιανουαρίου, είναι άμεση απειλή. Δεν αρκούν οι διώξεις και η παρακολούθησή τους – αυτό ενισχύει την πεποίθησή τους πως είναι αγωνιστές, που θέτουν εαυτούς σε κίνδυνο για ιερό σκοπό. Ασφαλώς πρέπει να λογοδοτήσουν για τις πράξεις τους, να νιώσουν την εφαρμογή του νόμου, αλλά και να δουν την αποκαθήλωση του Τραμπ, ο οποίος τους ενέπνευσε με την ψευδαίσθηση της παντοδυναμίας του. Προτεραιότητα, όμως, είναι να αποσαφηνιστούν τα ψέματα με τα οποία τους καθοδηγούσε, να δουν τουλάχιστον κάποιοι απ’ αυτούς ότι τους ξεγέλασε. Γι’ αυτό, το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες του και να συμβάλει αποφασιστικά στην αποκατάσταση της αλήθειας. Δημοσκόπηση που διεξήχθη στις 11-13 Ιανουαρίου (για λογαριασμό της διαδικτυακής εφημερίδας Axios), έδειξε ότι μεταξύ των «υποστηρικτών Τραμπ» το 91% συμφωνεί με τις καταγγελίες του για το αποτέλεσμα των εκλογών και το 92% τον θέλει υποψήφιο των Ρεπουμπλικανών στις εκλογές του 2024. Μεταξύ των «παραδοσιακών» μελών του κόμματος, το 46% στηρίζει τις καταγγελίες για τις εκλογές και το 41% τον θέλει υποψήφιο το 2024. Μέσα στον έντονο διχασμό, θα είναι πολύ δύσκολο για μεμονωμένα στελέχη του κόμματος να αντιστρέψουν αυτό το κλίμα (όπως είδαν τα δέκα μέλη στη Βουλή των Αντιπροσώπων, που υπερψήφισαν τη δεύτερη παραπομπή του Τραμπ). Ασφαλώς, το πρόβλημα είναι ευθύνη και των Ρεπουμπλικανών: αυτοί βοήθησαν τον Τραμπ να φθάσει έως εδώ. Ωστόσο, χωρίς τη συμφιλίωση των «παραδοσιακών» πολιτικών των δύο κομμάτων, το μόνο που θα πετύχουν θα είναι να χάσουν περισσότερο έδαφος από τους ακραίους και να υπονομεύσουν ακόμη περισσότερο την εμπιστοσύνη στους θεσμούς.
Η απομυθοποίηση του Τραμπ άρχισε με την παρότρυνσή του στους οπαδούς να «δώσουν τη μάχη» στο Κογκρέσο και μετά τα βίαια επεισόδια να τους αποκηρύσσει. Εάν γίνουν γνωστά όλα τα ψέματα της θητείας του, όλες οι απάτες του, όλα τα προσωπικά και επιχειρηματικά του χρέη, τότε ίσως αρχίσουν οι σκληροπυρηνικοί οπαδοί να βλέπουν ότι είναι περισσότερο κορόιδα παρά στρατιώτες του. Εκφράζοντας την οργή και την εκδικητικότητα που αυτοί αισθάνονταν, ο Τραμπ τους έβγαλε από το περιθώριο, τους έκανε να πιστέψουν ότι είναι αφεντικά πάλι, ότι απειλούνται, αλλά και ότι θα βγουν νικητές από τη σύγκρουση με τους Δημοκρατικούς, τους «Αντίφα», με το «κατεστημένο». Ο Τραμπ –εμφανιζόμενος ως πλούσιος και πανίσχυρος και, την ίδια ώρα, ως «ένας απ’ αυτούς»– τους έδωσε την εντύπωση ότι νοιάζεται γι’ αυτούς, ότι κατέχει την αλήθεια, ότι τους στηρίζει και τους προστατεύει. Ετσι, οι ομάδες αυτές μεγάλωσαν, διευρύνθηκαν, αποθρασύνθηκαν. Πολλοί σήμερα αποσύρονται από τα γνωστά κοινωνικά δίκτυα και κατευθύνονται σε άλλα (όπως το Telegram), που παρέχουν κρυπτογράφηση, δυσκολεύοντας την παρακολούθησή τους. Κρύβονται χωρίς να αισθάνονται ηττημένοι. Γι’ αυτό, προέχει η «αποξήρανση του βάλτου» των ψεμάτων, των συνωμοσιών, της μισαλλοδοξίας, που τους προστατεύει και τους ενθαρρύνει. Η αυστηρή εφαρμογή του νόμου, το ξεγύμνωμα του ψευδοπροφήτη τους και η ανόρθωση ενιαίου τείχους από το «παραδοσιακό» πολιτικό σύστημα και τους θεσμούς είναι τα πρώτα, απαραίτητα, βήματα προς την επανένταξή τους στην πραγματικότητα. Και προς τη διάλυση του πέπλου μίσους που απλώθηκε στη χώρα.