Θέλετε να κερδίσετε ένα εύκολο στοίχημα; Ρωτήστε τους φίλους σας να σας πουν, σε πόσα χρώματα μπορείτε να παραγγείλετε μια Rolls Royce; Αν σας πουν εκατοντάδες χάσανε. Αν πάλι σας πουν 10.000, πάλι χάσανε. Στις 30.000, πάλι χάσανε. Η σωστή απάντηση είναι πάνω από 45.000 διαφορετικά χρώματα! Εντυπωσιακό. Αν δεν σας φτάνουν αυτά τα πάνω από 45.000 χρώματα, μπορείτε να δημιουργήσετε τον δικό σας αποκλειστικό χρωματισμό, τον οποίον δεν θα μπορεί να διαλέξει κανένας άλλος χωρίς την άδειά σας. Τώρα, μπορείτε να καταλάβετε γιατί ενώ μια βασική Rolls Royce μπορεί να κοστίζει πάνω από 300.000 ευρώ, με τις επιλογές μπορεί να φτάσει τα πολλά εκατομμύρια.
Θα μου πείτε, «τι μας κόφτει εμάς πόσο πάει μια Rolls Royce. Εδώ δεν έχουμε να φάμε και για τα χρώματα της Rolls Royce θα σκεφτόμαστε;». Και όμως θα έπρεπε να μας απασχολεί και πολύ μάλιστα. Είμαστε η χώρα της «περιπτωσιολογίας», χωρίς να συνειδητοποιούμε ότι ακριβώς αυτή η περιπτωσιολογία δημιουργεί τεράστια προβλήματα και κατά συνέπεια τεράστιο κόστος, όπως ακριβώς συμβαίνει και με το κόστος της Rolls Royce.
Πάμε στο θέμα. Στη «Ναυτεμπορική» της 23 Νοεμβρίου 2020, ένα ρεπορτάζ του Γιώργου Παλαιτσάκη, αναφέρει: «Σε 898 ανέρχονται συνολικά οι διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας που προβλέπουν φορολογικές απαλλαγές και μειώσεις-εκπτώσεις φόρων. Η απώλεια εσόδων που προκαλούν στον κρατικό προϋπολογισμό μόνο μερικές δεκάδες από τις διατάξεις αυτές φθάνει στο ποσό-μαμούθ των 9,592 δισ. ευρώ. Από το ποσό αυτό ένα μεγάλο μέρος είναι απώλεια εσόδων που προκύπτει από απαλλαγές και μειώσεις φόρων που θεσπίστηκαν προς όφελος ολιγάριθμων εταιρειών με μεγάλης αξίας ακίνητη περιουσία στην Ελλάδα. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο οι διατάξεις φορολογικών απαλλαγών οι οποίες θεσπίστηκαν προς όφελος 7.570 αλλοδαπών και άλλων εταιρειών με πολυτελή ακίνητα στην Ελλάδα προκαλούν ετήσια απώλεια φορολογικών εσόδων άνω των 3,6 δισ. ευρώ. […]» Προβληματίστηκε ποτέ κανένας πολιτικός, αν αυτές οι 7.570 αλλοδαπές εταιρείες συνεισφέρουν, έστω και κλάσμα του ποσού που ωφελούνται, ενώ το όφελος θα έπρεπε να είναι πολλαπλάσιο. Αυτό όμως είναι ένα άλλο μεγάλο θέμα.
Εμένα με απασχολεί το πλήθος των απαλλαγών και φυσικά το γραφειοκρατικό φορτίο που δημιουργούν. Το πλήθος φανερώνει μια μοναδική ελληνική παθογένεια. Κανένας πολιτικός δεν σκέφτεται ποτέ το διαχειριστικό κόστος που μπορεί να έχει μια απόκλιση ή εξαίρεση από ένα πλαίσιο. Αν φωνάζει μια ομάδα μικρή ή μεγάλη, βρίσκουμε τη δικαιολογία για να δημιουργήσουμε μια ειδική περίπτωση. Το τι μπορεί να συνεπάγεται αυτή η περίπτωση, είναι «άλλου παπά ευαγγέλιο». Αλήθεια, μήπως ήλθε η ώρα να δούμε ένα απλούστερο φορολογικό πλαίσιο, εφαρμόσιμο και αποτελεσματικό; Κάθε χρόνο το τροποποιούμε και ξανά το τροποποιούμε και αποτέλεσμα δεν βλέπουμε. Χώρες που εφάρμοσαν απλούς φορολογικούς κανόνες είδαν τους πολίτες τους να ανταποκρίνονται. Αυτός ο ενιαίος φορολογικός συντελεστής για τον φόρο εισοδήματος που είναι χαμηλός και αποτελεσματικός, μήπως ήλθε η ώρα του και για την Ελλάδα;
Εκεί όμως που δώσαμε πραγματικό ρεσιτάλ περιπτωσιολογικής υπερβολής είναι το συνταξιοδοτικό μας σύστημα. Εδώ δεν υπάρχει σωτηρία. Αρκεί να παρακολουθήσετε μια οποιαδήποτε εκπομπή του φίλου μου Γιώργου Αυτιά για να ακούσετε τις πλέον απίθανες περιπτώσεις που οι καλεσμένοι εργατολόγοι αναλύουν και αναλύουν και αναλύουν και τελειωμό δεν έχουν.
Ας αρχίσουμε από το πλέον παράλογο. Το μόνο μέτρο που είναι αντικειμενικό και δεν επιδέχεται «μπαλαμούτιασμα» είναι η ηλικία ενός ανθρώπου. Αυτό θα έπρεπε να είναι το απόλυτο κριτήριο για τη χορήγηση οποιασδήποτε σύνταξης, εξαιρουμένων φυσικά περιπτώσεων αναπηρίας. Στις περισσότερες χώρες δεν υπάρχει πρόωρη σύνταξη. Τελεία και παύλα. Αφού ταλαιπωρηθήκαμε για δεκαετίες με κάθε είδους πρόωρες συντάξεις, τώρα «θεσπίσαμε» τα όρια ηλικίας για σύνταξη. Θα πάμε στο «θεσπίσαμε» σε εισαγωγικά, αλλά αξίζει να θυμηθούμε ότι πριν από χρόνια μια γυναίκα 35 χρονών μπορούσε να πάρει σύνταξη από μια τράπεζα με 15 χρόνια απασχόληση. Αυτοί που ψήφισαν αυτή τη διάταξη διερωτήθηκαν ποιος θα πληρώνει τη σύνταξη αυτής της γυναίκας για τα επόμενα 45 χρόνια που είναι το προσδόκιμο της ζωής της; Αμφιβάλλω.
Εβαλα σε εισαγωγικά το «θεσπίσαμε» γιατί και πάλι αφήσαμε παράθυρα και μπαλκονόπορτες για πολλές περιπτώσεις. Αντιγράφω από το ρεπορτάζ του Ηλία Γεωργάκη «ΤΑ ΝΕΑ» (23/9/2020): «Νωρίτερα από το γενικό όριο ηλικίας των 67 ετών μπορούν να συνταξιοδοτηθούν 35 κατηγορίες ασφαλισμένων αξιοποιώντας τα παράθυρα του νόμου στα οποία συγκαταλέγονται και τα πλασματικά έτη».
Δεν έχει νόημα να απαριθμήσω τις 35 περιπτώσεις που αναφέρεται το ρεπορτάζ. Θα σας δώσω μόνο την ενδέκατη περίπτωση για να αντιληφθείτε ότι πραγματικά δεν έχουμε σωτηρία: «11. Μητέρες και πατέρες δημόσιοι υπάλληλοι με 25ετία και ανήλικο μέχρι 31/12/2012 που έχουν συμπληρώσει μέχρι τον Αύγουστο του 2015 τα 55. Αποχωρούν με πλήρη σύνταξη».
Πλήρη πρόωρη σύνταξη! Βάλτε και τα «πλασματικά» χρόνια και καταλαβαίνετε γιατί έχουμε δημιουργήσει άπειρες περιπτώσεις, χωρίς ποτέ να λογαριάζουμε το διαχειριστικό κόστος της πολυπλοκότητας, πέρα από το πραγματικό κόστος της πρόωρης συνταξιοδότησης.
Δεν χρειάζονται άλλα παραδείγματα. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια στα περίφημα πλασματικά χρόνια περιλαμβάνονταν και τα χρόνια στη φυλακή αλλά και οι μέρες απεργίας. Βλέπετε είναι τόσες πολλές αυτές οι μέρες απεργίας που οι καλές κυβερνήσεις φρόντισαν να μην τις χάνουν οι εργαζόμενοι από τα συντάξιμα χρόνια τους. Μπορεί να υφίστανται και σήμερα. Ομολογώ ότι δεν γνωρίζω.
Το «καλύτερο» για τα πλασματικά χρόνια που κάποιος μπορεί να εξαγοράσει, σας το φύλαξα για έκπληξη. Σε περίπτωση θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος, το ποσό εξαγοράς των πλασματικών ετών ασφάλισης μπορεί να παρακρατείται κάθε μήνα από τη σύνταξη. Μάλιστα, είναι ίσο με το 25% του ποσού της σύνταξης και μέχρι την εξόφλησή του. Ναι, σωστά διαβάσατε! Συνταξιοδοτείσαι με εξαγορά πλασματικών χρόνων και ακολούθως πληρώνεις τις εισφορές σου, από τη σύνταξη που λαμβάνεις. Και ύστερα ψαχνόμαστε γιατί πτωχεύσαμε. Αν υπάρχει άλλη χώρα στον Κόσμο με τέτοια ρύθμιση, πολύ θα ήθελα να το μάθω, ώστε να αναθεωρήσω την άποψή μου ότι είμαστε ο εξυπνότερος λαός του κόσμου που έχουμε κάνει τις μεγαλύτερες βλακείες. Απορώ πώς ακόμα δεν βρέθηκε πολιτικός να προτείνει να παίρνουν όλοι σύνταξη στα 18 τους χρόνια και να πληρώνουν το 25% της σύνταξης μέχρι να εξοφλήσουν τα «πλασματικά» χρόνια.
Μια άλλη συνέπεια της πολυπλοκότητας του συστήματος, την οποία «πληρώνουν» οι ίδιοι οι συνταξιούχοι, είναι η καθυστέρηση στον υπολογισμό και στην απόδοση της σύνταξης το ταχύτερο δυνατόν. Ακριβώς γι’ αυτό εκκρεμούν 300 τόσες χιλιάδες συντάξεις. Η περιπτωσιολογία είναι ο καρκίνος της πληροφορικής.
Παρόμοιες πολυπλοκότητες έχουμε παντού σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό. Μια κυβέρνηση που θα αποφάσιζε να ξεκινήσει κυριολεκτικά από το μηδέν, είμαι βέβαιος ότι θα έκανε σημαντικές οικονομίες.
Προσωπικά, θα ήμουν πολύ ικανοποιημένος αν ξεκινούσαμε να καταργούμε τις εξαιρέσεις και τις περιπτώσεις. Ξέρετε υπάρχει ένα περίεργο φαινόμενο στη διαδικασία αυτή, που την αντιμετώπισα πολλές φορές επαγγελματικά. Μόλις αρχίσεις να προσπαθείς να ικανοποιήσεις με ιδιαίτερο τρόπο ορισμένες περιπτώσεις, συνεχώς προκύπτουν και άλλες και άλλες. Αν όμως αντιμετωπίσεις αποφασιστικά την κατάσταση χωρίς εξαιρέσεις, ξαφνικά λύνονται όλα τα θέματα γιατί κανένας δεν δικαιολογείται να έχει ιδιαίτερη μεταχείριση.
Συμπλήρωμα: Ο καλός φίλος από πολύ παλαιά (1970) καταξιωμένος manager Συμεών Ρωμύλος σε επιστολή του στην «Καθημερινή» (9 Μαρτίου 2021) αναφέρει ότι η κρατική δαπάνη για συντάξεις έφτασε το 2020 στο 13,5% του ΑΕΠ! Ακόμα, επισημαίνει ότι ο ίδιος έχει εισπράξει σαν σύνταξη πολύ περισσότερα χρήματα από τις κεφαλαιοποιημένες εισφορές που κατέβαλε. Αυτή δυστυχώς είναι η θλιβερή πραγματικότητα που έχουμε διαμορφώσει με την αλόγιστη πολιτική μας.
* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.