«Ολίγαι επιχειρήσεις προπαρασκευάσθησαν με μεγαλυτέραν επιπολαιότητα, ήρχισαν με τοσαύτην πεποίθησιν και διεξήχθησαν με περισσοτέραν ανικανότητα, όσον η εισβολή του Υψηλάντου εις τας Ηγεμονίας», γράφει ο Αντον Πρόκες φον Οστεν – ένθερμος Φιλέλλην, ο πρώτος πρέσβης της Αυτοκρατορίας των Αψβούργων στην Αθήνα. Οντως, αλλά και τι με αυτό;
Η χρονική στιγμή που εξεδηλώθη η Επανάσταση ήταν η πλέον ακατάλληλη, επίσης, καθώς μετά τη λαίλαπα του Ναπολέοντα Βοναπάρτη οι αυτοκράτορες της Αυστρίας και της Ρωσίας οικοδομούσαν «σύστημα σταθερότητος», αποφασισμένοι να συντρίψουν κάθε επαναστατική εξέγερση. Ε, και λοιπόν;
Η Επανάσταση έγινε. Και έπειτα από θυσίες, αποτυχίες, ηρωισμούς, οικτρές εμφύλιες συγκρούσεις και, εντέλει, με παρέμβαση των ναυτικών δυνάμεων Αγγλίας, Ρωσίας και Γαλλίας, υπό τον λόρδο Κόδριγκτων, τη συντριβή του τουρκοαιγυπτιακού στόλου στο Ναυαρίνο, προέκυψε κράτος ελληνικό, που ήταν από μιαν άποψη δημιούργημα της ευρωπαϊκής διπλωματίας, αλλά το ουσιώδες είναι πως τελικώς προέκυψε.
Οταν στις 19 Μαΐου 1821 έφθασε η είδηση στο Λάιμπαχ (στη σημερινή Λιουμπλιάνα) περί της ενεργείας του Υψηλάντη, δεν εκδηλώθηκε ανησυχία. Ο τσάρος Αλέξανδρος καταδίκασε απεριφράστως το εγχείρημα. Οι αυτοκράτορες της Αυστρίας και της Ρωσίας διαβεβαίωσαν την Πύλη ότι δεν πρόκειται να στηρίξουν τους εξεγερθέντες, αλλά απέφυγαν να συνδράμουν τον σουλτάνο. Καθώς «η Οθωμανική Αυτοκρατορία παρέμεινε αποξενωμένη από όλες τις υποθέσεις της Ευρώπης, δεν θεωρούσαμε ότι είμασταν υποχρεωμένοι να αναμιχθούμε στις υποθέσεις της», γράφει ο πρίγκιπας Μέτερνιχ στα Απομνημονεύματά του.
Ηταν ανορθολογικό εγχείρημα η Επανάσταση του ’21. Ηταν μια Επανάσταση ουσιαστικώς δίχως ηγέτη μετά τη σύλληψη και τη φυλάκιση του Υψηλάντη από τους Αυστριακούς. Αλλά με ηρωικούς οπλαρχηγούς, καθένας με τα πάθη του και τις εμπάθειές του, με έναν κοινό σκοπό: την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού.
Ηταν μια Επανάσταση που συνεπήρε τη φαντασία των Ευρωπαίων διανοουμένων και καλλιτεχνών και ήταν η άμεση εμπλοκή και η θυσία του Λόρδου Μπάιρον που ανέδειξε τους εξεγερθέντες Ελληνες του ’21 σε μαχητές προς αναβίωση του κλέους της αρχαίας Ελλάδος. Αυτός ο ακραίος ρομαντισμός των Φιλελλήνων σταδιακώς μετεξελίχθη σε στήριξη πολιτική. Το απαράσκευο του εγχειρήματος του ’21 δημιούργησε κρατική οντότητα, επιτυχέστατη σε σύγκριση με τα άλλα κράτη που αναδύθηκαν από τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Διαβάστε επίσης:
• Μ. Μαζάουερ: H Ελλάδα που δημιούργησε η Επανάσταση
• Μ. Ευθυμίου: Πώς η Επανάσταση του ’21 διαμόρφωσε την Ελλάδα