Η αποστήθιση είναι μια παρεξηγημένη διδακτική μέθοδος. Μάλιστα, υποτιμητικά την αποκαλούν αυτοί που την απορρίπτουν «παπαγαλία». Ισχυρίζονται ότι αποτρέπει την κριτική σκέψη και ταλαιπωρεί το μυαλό του ανθρώπου με τις πολλαπλές μηχανικές επαναλήψεις. Ομως, τι ακριβώς είναι η αποστήθιση; Είναι η ενδελεχής απομνημόνευση ιστορικών γεγονότων, μαθηματικών αξιωμάτων, ποιημάτων και ό,τι άλλο έχει παραγάγει η ανθρώπινη σκέψη και ενδιαφέρει ένα άτομο. Αυτή η απομνημόνευση επιτυγχάνεται με την τριβή με το υπό εξέταση σώμα.
Είναι προφανές πως αν ο μελετητής μείνει μόνο στην αποστήθιση – απομνημόνευση, τότε δεν εισχωρεί στην ουσία του γνωστικού αντικειμένου του. Απαιτείται και το επόμενο βήμα, που είναι η κατανόηση αυτών που αποστήθισε. Δηλαδή η αποστήθιση είναι το πρώτο, το βασικό στάδιο, για τη βαθύτερη μελέτη των κειμένων που μας ενδιαφέρουν. Δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά δεν μπορούμε να εμβαθύνουμε αν δεν αποστηθίσουμε. Αν δεν απομνημονεύσουμε στην κάθε λεπτομέρειά του ένα ιστορικό γεγονός, πώς θα το ερμηνεύσουμε; Αν δεν αποστηθίσουμε, αν δεν μάθουμε «απέξω», όπως λέγαμε στα γυμνασιακά μας χρόνια, ένα ποίημα, πώς θα το αναλύσουμε; Πώς θα ρουφήξουμε τους χυμούς που κρύβει μέσα του; Αν δεν αποστηθίσουμε ένα μαθηματικό θεώρημα, πώς θα κατανοήσουμε τις αποδείξεις του; Οι σημειώσεις που κρατούμε όταν διαβάζουμε ένα βιβλίο δεν είναι μια μορφή αποστήθισης; Απλώς στο χαρτί αποτυπώνουμε αυτά που γνωρίζουμε ότι η μνήμη μας δεν θα μπορέσει να συγκρατήσει. Εννοείται ότι η αποστήθιση είναι μια πεπερασμένη διαδικασία, που το εύρος της ποικίλλει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Αλλά όλοι αποστηθίζουμε, ακόμη και οι πολέμιοί της.
Είναι αλήθεια πως η αποστήθιση – απομνημόνευση είναι μια επίπονη υπόθεση. Θέλει μελέτη, θέλει τριβή με το κείμενο, θέλει επαναλήψεις. Σε κάποια όμως από τις επαναλήψεις, σαν έκλαμψη, αποκαλύπτεται η ουσία του κειμένου που διαβάζουμε. Και αυτή η αποκαλυπτική επανάληψη μπορεί να επισυμβεί και χωρίς τη φυσική παρουσία του κειμένου, καθώς αυτό έχει αποτυπωθεί στο μυαλό μας, που το δουλεύει ακατάπαυστα. Συνεπώς, δεν μπορείς να κατανοήσεις, αν δεν αποστηθίσεις. Γι’ αυτό, παιδαγωγικά, μάλλον κάποιοι θα πρέπει να αναθεωρήσουν την αρνητική άποψή τους για την αποστήθιση.