Η κλιματική αλλαγή είναι από εκείνα τα μεταθέσιμα αδιέξοδα, που λόγω συνεχούς αναφοράς μάς γίνονται οικεία, χρόνιες καταστάσεις από τις οποίες οι περισσότεροι αποσυνδεόμαστε. Ανακτούμε επαφή μόνο όταν κάποιο καμπανάκι χτυπήσει εκκωφαντικά (π.χ. από τον ΟΗΕ), ή οι επιπτώσεις γίνουν αναπόδραστα ορατές – θαλάσσια βλέννα. Ομως και πάλι, στον κόσμο της επιλεκτικής τύφλωσης, τα αντιμετωπίζουμε ως έκτακτα δεινά, που μόνο προσωρινά ταράσσουν τη γραμμή της ατέρμονης ανθρώπινης ύπαρξης.
Μπορεί ήδη να ξεχάστηκε, όμως για λίγο θορύβησε η έκθεση του ΟΗΕ περί των αναπότρεπτων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Πολλοί πιστεύαμε ότι η κλιματική αλλαγή θα αποκλιμακωθεί αν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου μηδενιστούν έως το 2050, με ριζικές αλλαγές σε μεταφορές, ενέργεια, βιομηχανία, γεωργία, στέγαση, διαχείριση αποβλήτων. Ο ΟΗΕ υπενθυμίζει ότι η ζημιά έχει ήδη συντελεστεί και τα καταστροφικά επακόλουθα βαίνουν επιταχυνόμενα, ανεξαρτήτως ρυθμού μείωσης των αέριων ρύπων. Το έλεγαν οι επιστήμονες από τον περασμένο αιώνα. «Και τώρα να μηδενίσουμε τις εκπομπές, οι βλάβες που επιφέραμε στο περιβάλλον θα συνεχίσουν να επηρεάζουν τον πλανήτη για τα επόμενα 1.000 χρόνια…». Βέβαια, οι επιπτώσεις θα είναι υπερδιπλάσιες, εφιαλτικές αν δεν υποχωρήσουν οι εκπομπές.
Τα παιδιά που γεννήθηκαν φέτος, λέει ο ΟΗΕ, στα 30 τους θα ζουν σε μια άλλη Γη. Πόσο διαφορετική, πόσο ερημωμένη, πόσο ζεστή, θα καθοριστεί από εμάς. Το βέβαιο είναι ότι θα υπάρχουν λιγότεροι πάγοι, θερμότεροι ωκεανοί, υψηλότερη στάθμη της θάλασσας, περισσότεροι εκτοπισμένοι, συχνότερα ακραία καιρικά φαινόμενα. Προδιαγεγραμμένη η σωτήρια πορεία: αλλαγή τρόπου ζωής, ώστε να συγκρατηθεί η άνοδος της θερμοκρασίας στους 2 βαθμούς Κελσίου. Και όχι μόνο. Προσαρμογή των υποδομών στις νέες συνθήκες, οικοδόμηση ανθεκτικότερων κοινωνιών.
Η βλέννα στη Θάλασσα του Μαρμαρά, στην Ιμβρο, στην Τένεδο, στη Λήμνο δεν λησμονήθηκε ακόμη. Ο εφιαλτικός υπερτροφισμός των υδάτων, προϊόν σειράς παραγόντων –θερμότερα νερά ένεκα κλιματικής αλλαγής, ρύπανση από ανεπεξέργαστα βιομηχανικά, γεωργικά και αστικά απόβλητα, διαταραχές στην αλατότητα των νερών κ.ά.– έχει πνίξει τον Μαρμαρά από τον Ιανουάριο. Εχει καταδυθεί σε βάθος 30 μέτρων, στα Δαρδανέλλια σε βάθος 17 μ., έχει παγώσει αλιεία και τουρισμό, σκοτώνει θαλάσσια είδη που ασφυκτιούν χωρίς οξυγόνο και δεν διαλύεται εύκολα, παρά τις επίμονες επιχειρήσεις καθαρισμού.
Αν με τη θαλάσσια βλέννα τρομάξαμε, το βλέμμα μας παραμένει κοντόθωρο εν γένει πάνω στην όχι και τόσο βραδυφλεγή κλιματική αλλαγή. Τα στοιχεία δεν μας καρφώνουν σαν μαχαίρι, αν και δραματικά: 6 τρισεκατομμύρια τόνοι αλπικού πάγου και 28 τρισ. τόνοι θαλάσσιου πάγου έλιωσαν από το 1994, παύοντας να αντανακλούν την ηλιακή ακτινοβολία, με συνέπεια την περαιτέρω αύξηση της θερμοκρασίας, και ανεβάζοντας τη στάθμη της θάλασσας κατά 21 εκατοστά.
Επιπλέον, η στρατόσφαιρα μειώθηκε κατά 400 μέτρα, μετατοπίστηκε ο άξονας περιστροφής της Γης, σε 30 χρόνια χάθηκαν 1,8 δισ. στρέμματα δάσους –μόνο μέσα α’ εξάμηνο του 2021 αποψιλώθηκαν 25 εκατ. στρ.–, κάθε μέρα εξαφανίζονται 140 είδη. Οι ωκεανοί –ρυθμιστές του κλίματος– απορροφούν το 90% της περίσσειας θερμότητας και το 50% του περίσσειου διοξειδίου του άνθρακα, που αυξάνουν την οξύτητα και μειώνουν το οξυγόνο στο νερό, τροποποιώντας τις συντεταγμένες της θαλάσσιας ζωής.
Οι επιστημονικές και τεχνολογικές πράσινες καινοτομίες, τα αδιανόητα θαυμαστά επιτεύγματα, ενδέχεται ώς έναν βαθμό να επουλώσουν τις πληγές στη σφαίρα που μας κρατά στη ζωή, όμως δεν αρκούν δίχως εκ βάθρων πολιτικοοικονομικές αλλαγές. Ηγέτες χωρών-ρυπαντών, που δεν διανοούνται εαυτούς σε ρόλο ενόχου, ολιγωρούν ως προς τις δεσμεύσεις για περιορισμό των εκπομπών, αφανίζοντας στρουθοκαμηλικά τα ζωτικά μας ταμεία, τα ταμεία του μέλλοντος. Λαμβάνουν αποφάσεις για την ευημερία άλλων, των επόμενων, σαν η ζωή να σταματά μετά τη δική τους ψευδαισθησιακή και βιοφθόρα ζωή. Ομως, ζωή είναι και ο σεβασμός στη διάρκεια, ο χρόνος που ξεπερνάει τον πεπερασμένο προσωπικό χρόνο.
Θα έρθει βέβαια σύντομα κάποια στιγμή που δεν θα αντιμετωπίζουμε πια το περιβάλλον σαν ένα παιχνίδι με σπάγκους, που τους τραβάμε και εθελοτυφλούμε, δεν θα μπορούμε να εκδιπλώσουμε την αμφιλογία μας, να περπατήσουμε υπεροπτικά μέσα στα ερείπια· δεν θα υφίσταται δυνατότητα διαφυγής. Η μετοίκηση στα άστρα ακόμη αργεί. Και οι κυβερνήσεις της Γης θα υποχρεωθούν να λάβουν σαρωτικά μέτρα επιβίωσης στον θερμό πλανήτη. Πληρώνοντάς τα αδρά.