Τα αθώα ψέματα που λέμε σήμερα, Πρωταπριλιά, επειδή το ξεγέλασμα των άλλων είναι μία από τις οδούς στιγμιαίας λύτρωσης, ένα ξέσπασμα ευδαιμονίας, ή με την πατροπαράδοτη ιδέα ότι η παιγνιώδης ψευδολογία εξαπατά τις δυνάμεις του κακού, δεν έχουν καμιά σχέση με τα ψέματα του πολέμου, πίσω από τα οποία κρύβονται σφαγεία. Η πολεμική μηχανή ψεύδους του Πούτιν μπήκε μπροστά με το «τι ώρα θα έπρεπε να αρχίσει ο πόλεμος;», λίγες ημέρες πριν από την εισβολή. Συνέχισε με τα περί ναζιστικής Ουκρανίας, γενοκτονίας ρωσόφωνων, μη στόχευσης αμάχων, αμερικανικών εργοστασίων βιολογικών όπλων σε ουκρανικό έδαφος και αποστολής μολυσμένων αποδημητικών πτηνών στη Ρωσία έως την ανακοίνωση περί αποχώρησης των ρωσικών στρατευμάτων την ώρα που αυτά βομβάρδιζαν το Ιρπίν – οι κάτοικοι δεν προλάβαιναν να θάβουν τους νεκρούς τους σε αυλές και πάρκα.
Τα ψέματα σε καιρό πολέμου είναι τόσο παλιά όσο ο πόλεμος. Αλλοτε ως δαφνοστεφανωμένη παραπλάνηση του εχθρού σε μια συγκεκριμένη εκστρατεία, όπως τα κατά Θουκυδίδη στρατηγήματα, «εκείνα τα οποία εξαπατούν αποτελεσματικά τον εχθρό και ωφελούν πολύ τους φίλους». ΄Η όπως το συμμαχικό σχέδιο εξαπάτησης των Γερμανών στη Νορμανδία – «η αλήθεια είναι τόσο πολύτιμη που πρέπει πάντα να ακολουθείται από έναν σωματοφύλακα ψεύδους», έλεγε ο Τσώρτσιλ. Και άλλοτε, εντελώς διαφορετικά, ως φρικιαστικό εργαλείο μαζικής εξολόθρευσης πληθυσμών, όπως στη ναζιστική Γερμανία, η οποία ανήγαγε το ψέμα σε βασική αρχή του πολέμου, μαζί με τον αιφνιδιασμό και τη στρατιωτική ισχύ. Οι μπλόφες του Πούτιν θυμίζουν τη Συμφωνία του Μονάχου για την προσάρτηση της Σουδητίας στο Γ΄ Ράιχ, μετά τις ενυπόγραφες διαβεβαιώσεις του Χίτλερ ότι δεν θα εισβάλει στην Τσεχοσλοβακία – το έκανε έξι μήνες αργότερα και μετά στην Πολωνία· ήταν η αρχή του ολέθρου. Πάνω στη θύελλα ψεμάτων από το γκεμπελικό υπουργείο Προπαγάνδας ότι για όλα τα δεινά των Γερμανών ευθύνονται οι Εβραίοι, στηρίχθηκαν το αδιανόητο σχέδιο της Τελικής Λύσης και η θηριωδία του Ολοκαυτώματος.
Πλέον, δεν υφίσταται σύγχρονος πόλεμος, θερμός ή ψυχρός, χωρίς προπαγάνδα (π.χ. ότι η Δύση θέλει να αφανίσει τη Ρωσία) και ψευδείς ειδήσεις που διευκολύνονται απειροστικά από τα ψηφιακά πολυμέσα. Ο ίδιος ο πόλεμος –δηλαδή οι αφορμές του– είναι μια απάτη απάνθρωπη, μάταιη, αφανιστική. Και όσο αυτός κλιμακώνεται, τόσο κοχλάζει το ψέμα, τόσο όλα ντύνονται με σκοτάδι και αίμα.