Η ανασφάλεια μπροστά σε ένα μέλλον θολωμένο από τα σκιάχτρα του κλίματος, των πανδημιών, της ενεργειακής κρίσης, του πολέμου, της παρατεταμένης ύφεσης λιγοστεύουν την ψυχή που απαιτούν οι μεγάλες πράξεις. Οι πλανητικές απειλές εξασθενίζουν τον ενθουσιασμό για τα θαύματα της ανθρώπινης επινοητικότητας, παρακωλύουν τη διοχέτευση των εσωτερικών δυνάμεων στον εξωτερικό κόσμο, έναν κόσμο υπό ριζική ανασύνθεση, συμμαζεύουν τους ανθρώπους στα διαμερίσματα της καχυποψίας, του φόβου, της αναζήτησης δοκιμασμένων πατημάτων. Η αβεβαιότητα, που σταματά την ορμή προς τα εμπρός και ροκανίζει τη σπίθα του πνεύματος και τη μεγαλοφυΐα της καρδιάς, συνδέεται, σύμφωνα με μελέτες, με τον κίνδυνο διολίσθησης σε μορφές σκληρού συντηρητισμού και ιδεολογικής ακρότητας.
Ενός συντηρητισμού που ταυτίζεται κυρίως με την παραδοσιοκρατία και τον υπερεθνικισμό, με κλειστούς κόσμους οι οποίοι απωθούν τη διαφορετική άποψη, τις προοδευτικές ιδέες, τις αξίες του Διαφωτισμού. Και καθόλου ενός ακομμάτιστου συντηρητισμού που καλλιεργεί την ευπρέπεια και τον σεβασμό στα κοινά αγαθά και στο δημόσιο συμφέρον, που οικοδομεί σταθερούς κοινωνικούς δεσμούς και συνεκτικές αξίες, σχέσεις οι οποίες προστατεύουν τον δημόσιο χώρο από τη διαλυτική καταστροφική βία.
Ενα τρανταχτό παράδειγμα ολίσθησης στον βαθύ συντηρητισμό είναι το προσχέδιο του Αμερικανού δικαστή Σάμουελ Αλίτο για την ανατροπή της ιστορικής απόφασης στην πολύκροτη υπόθεση Ρόοου κατά Γουέιντ, που έδωσε στις γυναίκες προ 50ετίας το συνταγματικό δικαίωμα στην άμβλωση. Μετά τον θάνατο της Ρουθ Μπέιντερ Γκίνσμπεργκ, με τον διορισμό από τον Τραμπ ενός ακόμη υπερσυντηρητικού δικαστή στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, η πλειοψηφία υπέρ των συντηρητικών ανήλθε από 5 προς 4 σε 6 προς 3. Αν το προσχέδιο Αλίτο γίνει απόφαση, το δικαίωμα των γυναικών να επιλέγουν οι ίδιες το πότε και αν θα γίνουν μητέρες θα περιοριστεί ή θα καταργηθεί σε τουλάχιστον 26 πολιτείες, ανοίγοντας την πόρτα στο ξήλωμα και άλλων δικαιωμάτων.
Παλιά φαντάσματα πασχίζουν να τρυπώσουν στην ιδιωτική ζωή μέσα από την ανοιχτή πόρτα της αβεβαιότητας.
Διότι ο κατήφορος ενδέχεται να μη σταματήσει στο πολύ σοβαρό ζήτημα της απαγόρευσης των αμβλώσεων, με τα τρομακτικά νομικά, ηθικά και κοινωνικο-οικονομικά παρελκόμενα· την άνθηση της βιομηχανίας των παράνομων αμβλώσεων, το πλήγμα στα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα, τις επιπρόσθετες νομικές ταλαιπωρίες μεταναστριών, τις στενότερες γυναικείες πύλες προς την υψηλή εκπαίδευση, την καλοπληρωμένη εργασία, την αριστεία… Απειλεί να κατεδαφίσει μια σειρά άλλων κατακτήσεων του 20ού και των αρχών του 21ου αιώνα. Οπως εκείνες της ελευθερίας των ετεροφυλόφιλων παντρεμένων ζευγαριών να λαμβάνουν αντισύλληψη, του σεβασμού της διαφορετικότητας, των ρυθμίσεων κατά της ομοφοβίας και των διακρίσεων εις βάρος των ατόμων της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ+, των θρησκευτικών ελευθεριών. Οι αποφάσεις που εισχωρούν στην ιδιωτική ζωή των ανθρώπων και καταστρέφουν την πολύτιμη γεωμετρία των προσωπικών αποφάσεων, προοικονομούν μια οργουελική πραγματικότητα, έναν νέο δεσποτικό κόσμο. Με το πρόσχημα ζητημάτων «που διχάζουν την κοινωνία επί δεκαετίες», της «λαϊκής νομιμότητας», συνθηκών «που υποθάλπουν την ανηθικότητα και την κοινωνική παρακμή», ένα υπερσυντηρητικό σώμα θα μπορούσε να διεκδικήσει εξαίρεση από οποιονδήποτε εφαρμοστέο κανόνα και να επιβάλει τις δικές του θρησκευτικές και ιδεολογικές απόψεις, προειδοποιούν Αμερικανοί αναλυτές.
Δεν είναι μακριά οι ΗΠΑ. Οι οπισθοχωρήσεις από την πραγματικότητα και τη λογική απλώνονται σαν το χυμένο λάδι που ποτίζει και την πιο μακρινή γωνιά. Είναι βαθιά αποκαρδιωτικό να αίρονται από επόμενες γενιές ελευθερίες που απήλαυσαν οι προηγούμενες· να διεξάγονται αγώνες που έχουν κερδηθεί από καιρό, ενώ υπάρχουν ακόμη τόσες μάχες να δοθούν, τόσες παρωχημένες αντιλήψεις, ακραία ωφελιμιστικές ιδιοτελείς έξεις και ανισότητες να θεραπευθούν, τόσες μονώσεις της ψυχής να αφαιρεθούν. Παραμένουν μπροστά μας όλα όσα θα θέλαμε να είμαστε, όλα όσα θα ανέτρεπαν δυσοίωνες προοπτικές για το είδος.
Η επιστροφή σε άκαμπτες ιδεοληψίες και παλιές αγκυλώσεις κατακερματίζουν και άλλο τον ήδη πολωμένο κόσμο μας, αφού διευρύνουν τα μέτωπα. Δεν απομειώνουν αλλά αντίθετα ενισχύουν την αξιακή και πολιτισμική ρευστότητα, τη σύγχυση, την ατομοκρατία και τον ναρκισσισμό, που καταστρέφουν ό,τι περισσότερο χρειαζόμαστε στο σημερινό αφυπνισμένο ηφαίστειο: κοινό προσανατολισμό.