Eνας ξένος κόσμος
H αντίληψη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ένα συμπαγές και εύκολα διαγνώσιμο πράγμα (ο τόπος των άξεστων αγελαδάρηδων ή των πεφωτισμένων προοδευτικών, ανάλογα με το ποιον θα ρωτήσεις) είναι απότοκη της συμπλεγματικής μεταπολεμικής εικόνας που έχουμε γι’ αυτές. Οι αριστεροδεξιές εμμονές αντιμετωπίζουν τα μεγάλα μεγέθη με επαρχιωτισμό και απλουστευτική προκατάληψη: στο πρόσωπο των Ηνωμένων Πολιτειών, ένας μεγάλος αριθμός Ελλήνων βλέπει είτε την αποθέωση της εγκληματικής ανηθικότητας είτε το πρότυπο της υλικής και πνευματικής ανάπτυξης («στην Αμερική δεν συμβαίνουν αυτά…»). Στην πραγματικότητα, το πρόσωπο των Ηνωμένων Πολιτειών δεν είναι ένα, αλλά πολλά. Μια πληθωρική και εν πολλοίς κατακερματισμένη κοινωνία, ένα πολυσχιδές πλέγμα ιστορικών, φυλετικών, ταυτοτικών και ταξικών ετεροτήτων, μια συλλογική συνείδηση όχι και τόσο συλλογική, μαστιζόμενη από εμφυλιοπολεμικά κατάλοιπα και επικίνδυνες πολιτισμικές ψαλίδες: η Αμερική αντιπροσωπεύει μια εκτεταμένη αντίφαση και η ανατροπή της ιστορικής απόφασης Roe v. Wade είναι κομμάτι αυτής.
Το προϋπάρχον πρόβλημα
Οι οιμωγές για τον κόσμο που «οδηγείται στην καταστροφή» και την ανθρωπότητα που «παρακμάζει χρόνο με τον χρόνο» είναι πλήρως δικαιολογημένες δεδομένης της συγκυρίας, αλλά όχι πολύ ακριβείς. Παράλληλα, μας προκαλούν περισσότερο υπαρξιακό άγχος απ’ όσο μας αξίζει. H κατάργηση της συνταγματικής προστασίας του δικαιώματος των γυναικών στην άμβλωση δεν αναδεικνύει μια καινούργια αμερικανική πραγματικότητα, αλλά μία ήδη υπάρχουσα. Ο τραμπισμός δεν γεννήθηκε με τον Τραμπ, ίσα ίσα, προϋπήρχε ως εγγενές στοιχείο της αμερικανικής ταυτότητας και ο Τραμπ τού έδωσε την ώθηση, το μάρκετινγκ και την ψευδο-ηθική νομιμοποίηση που χρειαζόταν για να βγει με αυτοπεποίθηση από την τρύπα του και να διεκδικήσει χώρο στην αληθινή ζωή. Ο θρησκευτικός φανατισμός και τα οπισθοδρομικά του ήθη, ο παραδοσιακός συντηρητισμός και μισογυνισμός, και οι σχεδόν μεταφυσικές φοβίες και ιδεοληψίες του βαθέος Νότου και των μεσοδυτικών πολιτειών δεν αμβλύνθηκαν ποτέ τόσο ώστε να μπορούν σήμερα να θεωρηθούν παρελθόν. Hταν πάντα κλωστές του αμερικανικού υφάσματος, μια διαχρονική συνθήκη που η φιλελεύθερη μορφή του Ομπάμα είχε εξοβελίσει στην προσωρινή και απατηλή λήθη.
Τύχη και ευθύνη
Θεμελιώδη ατομικά δικαιώματα των Αμερικανών πολιτών βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο λίμπο της πολιτειακής διακριτικής ευχέρειας. O φόβος ότι η άμβλωση ήταν μόνον η αρχή, είναι βάσιμος, με διάφορες άλλες κατακτήσεις –από τις μεθόδους αντισύλληψης μέχρι τα γκέι δικαιώματα– να τίθενται τώρα εν αμφιβόλω. Οι προστατευμένοι από την ευρωπαϊκή νομοθεσία έχουμε διπλό χρέος μπροστά σ’ αυτήν την τρομακτική εκδήλωση υπανάπτυξης: Πρώτον, οφείλουμε ευγνωμοσύνη στους θεσμούς μας· η Ενωση έχει κατηγορηθεί αναρίθμητες φορές για τις καθυστερήσεις, τον γραφειοκρατισμό και τον μυωπισμό της, αλλά τουλάχιστον δείχνει να αντιλαμβάνεται τα δικαιώματα με τη δημοκρατική ωριμότητα που προστατεύει τα τελευταία τόσο από τις μειοψηφίες όσο κι από τις πλειοψηφίες. Οφείλουμε, επίσης, να στοχαστούμε πάνω στους κινδύνους που εκτρέφουμε στους δικούς μας κόλπους: ο συγχρωτισμός πολιτικών με τη σκοταδιστική πλευρά της Εκκλησίας, οι καμπάνιες υπέρ του «αγέννητου παιδιού» και ο βορβορώδης δημόσιος λόγος που φιλοξενείται από δημοφιλή μέσα ενημέρωσης δεν είναι άκακα. Οι ανεξημέρωτοι άνθρωποι που καταλαβαίνουν ότι υπάρχουν κι άλλοι σαν αυτούς, συσπειρώνονται πανεύκολα και αποτελεσματικά εις βάρος όλων των υπολοίπων.
Μετριοπαθές δηλητήριο
Εκτός από τα ακραία και προδήλως ασόβαρα άτομα που, με πνεύμα παρανοϊκού τηλε-ευαγγελιστή, τάσσονται ευθέως υπέρ της περιστολής των ατομικών δικαιωμάτων («έρχεται το τέλος», «τα αγέννητα έμβρυα θα μας στοιχειώσουν», «οι άνθρωποι πρέπει να πληρώσουν για τις αμαρτίες τους» κ.λπ.) υπάρχουν και άτομα ηπιότερων τόνων, που σιγοντάρουν χωρίς να υιοθετούν. Η ζημιά που προξενούν είναι όμως υπολογίσιμη, ίσως και μεγαλύτερη· στην περίπτωσή τους, η μισογυνική ρητορική δεν ηχεί ως μεσαιωνικό κήρυγμα, αλλά ως τάχα λογικός προβληματισμός, ο οποίος ωστόσο ροκανίζει την αυτοδιάθεση των γυναικών υπογείως. Γι’ αυτά τα άτομα, οι αμβλώσεις δεν πρέπει να απαγορεύονται, αλλά ούτε και να ενθαρρύνονται· οι γυναίκες μπορούν να έχουν τον έλεγχο του σώματός τους, αλλά όχι πάντα· τα έμβρυα δεν είναι ακριβώς άνθρωποι με δικαιώματα, αλλά είναι κρίμα τα καημένα. Εκεί που η στεντόρεια καταγγελία αποτυγχάνει λόγω υπερβολής, η κομψεπίκομψη αμφιβολία λειτουργεί πιο ύπουλα και διαβρωτικά: ίσως, λοιπόν, το έχουμε παρακάνει με τις αμβλώσεις, ίσως δεν έχουμε εξετάσει προσεκτικά το ψυχολογικό τους κόστος, ίσως «οι γυναίκες χειραφετήθηκαν περίεργα» (αυτό έγραψε στο τουίτερ γνωστό τηλεοπτικό πρόσωπο).
Ενα γνώριμο κακό
Η απαγόρευση των αμβλώσεων δεν είναι προϊόν ανθρωπιστικής ευαισθησίας και δεν μπορεί να εξεταστεί υπό το πρίσμα της «διαφορετικής άποψης». Εχουμε δει πολλά και ξέρουμε ακόμη περισσότερα για να πέσουμε σε αυτήν την παγίδα. Τόσο στην Αμερική, που καλείται τώρα να διαχειριστεί μια νέα εποχή τρόμου, όσο και στην Ευρώπη, που για την ώρα παραμένει ασφαλής, η ιδέα πίσω από κάθε τέτοια απαγόρευση είναι απαρέγκλιτα σκοτεινή και αποβλέπει πάντα στον ίδιο στόχο: στον έλεγχο του γυναικείου σώματος, στην παρακώλυση της προόδου, στη διατήρηση ενός ορισμένου καθεστώτος εξουσίας, το οποίο απειλείται κάθε φορά που ένας εξουσιαζόμενος αποκτά και απολαμβάνει εξουσία επί του εαυτού του.