Το πόσο λεπτή υπόθεση είναι η πτήση, και πόσο απατηλό όνειρο μπορεί να γίνει, το περιγράφει θαυμάσια ο Βυζαντινός ιστορικός Νικήτας Χωνιάτης. Αυτός μνημονεύει την περίπτωση κάποιου Αγαρηνού, ο οποίος σε μια γιορτή, περί τα μέσα του 12ου αιώνος, που διοργανώνει ο αυτοκράτωρ Μανουήλ Α΄ Κομνηνός, ανακοινώνει πως θα επιχειρήσει πτήση στον ιππόδρομο «ημφιεσμένος ποδηρέστατον ευρέα χιτώνα».
Το κείμενο είναι διαφωτιστικό της φρεναπάτης που διέπει την όλη επιχείρηση: «Λευκός δε ην ο χιτών, λύγοι δε εις κύκλος περιαχθέντες εποίουν κολπώδες ύφασμα, ην δε σκοπός τω Αγαρηνώ, ώσπερ ιστίω ναυς πτερωθήναι τω πέπλω, ταις τούτου κοιλότησι του πνεύματος εμφωλεύοντος…».
Το πλήθος κραυγάζει ειρωνικά «πέτασον, πέτασον», ο δε αυτοκράτωρ αποστέλλει άνθρωπο ώστε να τον παροτρύνει. Ο Αγαρηνός όντως επιχειρεί το άλμα, για να τραυματιστεί όμως σοβαρά και να αποδειχθεί «ουρανοδρόμος Ικάρου ελεεινότερος» (βλ. «Κείμενα αεροπορικής Λογοτεχνίας» του Μιχ. Β. Κατσάνη, καθηγητή της Σχολής Ικάρων, εκδ. Σταμούλης, 1991).
Αυτές οι σκέψεις προκύπτουν έπειτα από τη μοιραία πτήση του Phantom, που μας βύθισε όλους σε βαρύτατο πένθος. Εχω ξαναγράψει για το συμβολικό φορτίο που φέρει η ονομασία «Σχολή Ικάρων». Ο μύθος, πασίγνωστος: ο Ικαρος θέλησε να πετάξει με τα κέρινα φτερά του ώς τον Ηλιο, τα φτερά έλιωσαν και ο υψιπέτης νέος (αυτός που πετάει ψηλά – μα συνάμα και υψιπετής: αυτός που πέφτει από ψηλά) γκρεμίστηκε στο βόρειο Αιγαίο, στα νερά που βαφτίστηκαν από εκείνον: το Ικάριο Πέλαγος.
Το είδαμε ξανά αυτό χθες, δυστυχώς. Οι ιπτάμενοι, όμως, δεν το σκέφτονται ποτέ έτσι. Απλώς κάτι τους σπρώχνει μακριά από το έδαφος. Μου έλεγε βετεράνος ιπτάμενος της δεκαετίας του ’40: «Το αεροπλάνο δεν το έβλεπα ως ένα όχημα που θα με πάει κάπου, αλλά σαν προέκταση του σώματός μου. Εμπαινα στο αεροπλάνο και την ώρα που ξεκολλούσε, έφευγε από μέσα μου ένα αίσθημα ανασφάλειας που είχα στο έδαφος. Με έπαιρνε ένα κύμα, σαν το ψάρι που βρέθηκε στο νερό ξανά. Ενιωθα πως το αεροπλάνο μπορούσε να κάνει ό,τι κάνει και το σώμα μου. Ολο αυτό ήταν καθαρά σωματικό».
Ο Βυζαντινός χρονογράφος Ιωάννης Μαλάλας σημειώνει πως ο Δαίδαλος «εσφάγη», ενώ ο Ικαρος «εποντίσθη». Αυτός ο καταποντισμός του Ικάρου, ως πιθανότητα, ως διαρκής κίνδυνος, καταδιώκει τους ιπτάμενους χειριστές σε καιρό πολέμου αλλά και σε καιρό ειρήνης.
«Δεν συμφωνείτε, κύριε», με είχε ρωτήσει ο ίδιος βετεράνος, «πως ενέχει μια κάποια ποίηση το ότι μια στρατιωτική σχολή εμπνέεται όχι απλώς από έναν μυθικό ήρωα που θέλει να πετάξει όσο πιο ψηλά γίνεται αλλά και από την πτώση του εξαιτίας αυτού του ονείρου; Φυσικά, σημασία εδώ δεν έχει η πτώση αλλά η πτήση. Επειδή όμως ο άνθρωπος είναι πλασμένος για να περπατά πάνω στη γη, το όνειρο αυτό έχει κάποτε το υψηλότερο τίμημα»…