Η συζήτηση για το αν ο ΣΥΡΙΖΑ κατάλαβε τους λόγους της παταγώδους ήττας του στις εκλογές της 21ης Μαΐου θυμίζει λιγάκι τις κουβέντες στο δοκιμαστήριο ρούχων: όσα επιχειρήματα κι αν παρατεθούν σχετικά με την καταλληλότητα ή μη του δοκιμαζόμενου ρούχου, στο τέλος αυτός που δοκιμάζει το ρούχο είναι που θα αποφασίσει τι του ταιριάζει. Αν το ρούχο τού αρέσει, θα το αγοράσει ό,τι κι αν λένε αυτοί που βγήκαν μαζί του για ψώνια. Αυτές τις μέρες, ένας σημαντικός αριθμός ατόμων έχει βαλθεί να εξηγήσει στην αξιωματική αντιπολίτευση την ακαταλληλότητα του δικού της πολιτικού ρούχου: «Πολιτεύεστε εχθροπαθώς!», «έχετε δηλητηριάσει την κοινωνία και το πολιτικό σύστημα», «σταματήστε τις προσωπικές επιθέσεις και δοκιμάστε ένα μετριοπαθέστερο, πραγματιστικό μοντέλο πολιτικής». Οι αγανακτισμένοι με το ήθος του ΣΥΡΙΖΑ καλά κάνουν και το καταγγέλλουν, ο ΣΥΡΙΖΑ όμως δεν ενδιαφέρεται για παραινέσεις τέτοιου είδους· δεν είναι ότι δεν τις καταλαβαίνει, είναι ότι τον αφήνουν αδιάφορο. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν αυτός που είναι, δεν θα ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ. Δεν υπάρχουν εναλλακτικοί εαυτοί, δεν υπάρχουν άλλα στυλ, υπάρχει μόνο ο ΣΥΡΙΖΑ που ξέρουμε, ο οποίος αγαπάει πολύ το ρούχο του και δεν σκοπεύει να το βγάλει.
Πεισματικά αλάνθαστοι
Μια παράταξη που θεωρεί ότι δεν κάνει ποτέ λάθη, που αντιλαμβάνεται ως εχθρούς τους διαφωνούντες και βλέπει παντού συνωμοσίες εις βάρος της, δεν πιστεύει ότι η αποτυχία της είναι δικό της πρόβλημα. Το πρόβλημα είναι των άλλων! Η δήλωση, άλλωστε, του Αλέξη Τσίπρα πως το αποτέλεσμα των εκλογών είναι οδυνηρό για την κοινωνία (δηλαδή για το ίδιο σώμα το οποίο ευθύνεται για το αποτέλεσμα!) είναι ενδεικτική του τρόπου με τον οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ βλέπει την πραγματικότητα και την αυτοκριτική: Ο ΣΥΡΙΖΑ, ως ενσάρκωση του ηθικού πλεονεκτήματος, αποκλείεται να έχει κάνει κάποιο σφάλμα· φταίνε οι πολίτες που παρασύρθηκαν, που έπεσαν θύματα προπαγάνδας, που δωροδοκήθηκαν· φταίει ο Μητσοτάκης που τους ξεγέλασε· φταίνε τα αριστερά κόμματα που απέρριψαν το σχέδιο της προοδευτικής διακυβέρνησης. Αν πρέπει οπωσδήποτε το κόμμα να αναγνωρίσει κάτι αρνητικό στον εαυτό του, τότε αυτό θα πρέπει να διαβάζεται και ως κολακεία: «Δεν εκπέμψαμε με ισχυρό τρόπο τη θετική μας ατζέντα», είπε η Ολγα Γεροβασίλη. Αυτό, μάλιστα. Ανάληψη ευθύνης με λίγο αποσυμπιεστικό ακκισμό.
Περί θετικότητας
Για να μπορέσει, όμως, κανείς να «εκπέμψει θετική ατζέντα», πρέπει να έχει κιόλας. Θετική ατζέντα, βέβαια, δεν είναι απλώς η ατζέντα που εμπνέει θετικά συναισθήματα· αυτή την επιστράτευσε και με το παραπάνω ο ΣΥΡΙΖΑ, πότε τάζοντας στους πολίτες μη κοστολογημένες παροχές (οι αριθμοί δεν μετρούν, άλλωστε), πότε ταΐζοντάς τους με το τζανκ φουντ της συνωμοσιολογίας, του λαϊκισμού και του αντιμητσοτακισμού. Σε κάθε περίπτωση, τα αυτιά χαϊδεύτηκαν· οι ψηφοφόροι άκουσαν αυτά που (ο ΣΥΡΙΖΑ θεώρησε ότι) ήθελαν να ακούσουν. Ως εργαλείο έμπνευσης και κοινωνικής ανάτασης, ωστόσο, το θετικό μήνυμα σημαίνει κάτι παραπάνω: όραμα αντί εμμονής, ιδέες αντί ιδεοληψιών, υπέρβαση αντί καθήλωσης. Για να δουν οι πολίτες τον ΣΥΡΙΖΑ σοβαρά, δεν αρκεί να κάνει με χαμόγελο όσα κάνει ήδη, θυμωμένος· δεν αρκεί να ενοφθαλμίσει ευγένεια στο Facebook του Πολάκη και της Ακρίτα. Πρέπει να πείσει ότι τον ενδιαφέρει το καλό των πολιτών περισσότερο απ’ ό,τι τον ενδιαφέρει να πλήξει τον Μητσοτάκη και ότι κατέχει τη γνώση και τα μέσα να το επιτύχει.
Ο περιοριστικός ριζοσπαστισμός
Μια παράταξη που κατατρύχεται αδιάκοπα από ριζοσπαστικούς ιδεασμούς δεν είναι σε θέση να δημιουργήσει πρόσφορο έδαφος για τη συλλογική και προσωπική σταθερότητα· δεν είναι μέσα στο DNA της να το κάνει· ο ριζοσπαστισμός είναι εχθρός της ρουτίνας, ακόμη και της πιο ευτυχισμένης (και η κανονικότητα δεν είναι ποτέ ευκαιρία για την Αριστερά, όπως είχε πει η Εφη Αχτσιόγλου σε μια σπάνια στιγμή ανεπίγνωστης ειλικρίνειας). Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν απέτυχε να «αφουγκραστεί τις ανάγκες της κοινωνίας»· απέτυχε να αναγνωρίσει ότι τις περιφρονεί και ότι αυτό έχει γίνει πλέον αντιληπτό από το εκλογικό σώμα. Η ομολογία Κατρούγκαλου σχετικά με την αύξηση των εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών δεν ήταν τυχαία· η δήλωση της Θεανώς Φωτίου πως οι 5.000 ευρώ είναι η βάση της μεσαίας τάξης, επίσης δεν ήταν τυχαία. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κυοφορεί κάτι καλύτερο από αυτό που ζούμε, κυρίως γιατί δεν πιστεύει στη βελτίωση αλλά στο ελεγχόμενο δράμα.
Μια μεγάλη ευκαιρία
Περισσότερο από κάθε άλλον, περισσότερο ακόμη και από τον ίδιο τον ΣΥΡΙΖΑ, η πτώση του τελευταίου αφορά τον Νίκο Ανδρουλάκη. Δεν υπάρχει άλλος χρόνος για αντιμητσοτακική μονομανία, ναρκισσιστική γκρίνια και ξύλινα κηρύγματα. Η παγίδα στην οποία έπεσε ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να ανοίξει και για το ΠΑΣΟΚ, αν το ΠΑΣΟΚ δεν καταλάβει ότι τώρα είναι η ευκαιρία του να σχεδιάσει και να προκρίνει την κεντροαριστερή πρόταση που ο ΣΥΡΙΖΑ αδυνατεί να συλλάβει. Τώρα που η σαγήνη του λαϊκισμού ξεθύμανε, είναι η ώρα να θυμηθούν οι δημοκρατικοί πολίτες τη βιώσιμη εναλλακτική τους. Το κενό στην αγορά δεν θα είναι για πάντα ακάλυπτο.