To πρόβλημα της ελληνικής πολιτικής ζωής, εδώ και δεκαετίες, είναι πως οι πολιτικοί βλέπουν τα πάντα σαν ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος. Ή, όπως θα λέγαμε λαϊκά, θεωρούν ότι ο θάνατος του αντιπάλου τους είναι η ζωή τους. Θα ήταν πολύ διαφορετική η ιστορική εξέλιξη της χώρας αν κυβέρνηση και αντιπολίτευση δεν τραβούσαν τα πράγματα στα άκρα σε οριακές στιγμές. Το ακούς συχνά από ανθρώπους οι οποίοι πέρασαν από το πολιτικό προσκήνιο και απέκτησαν στη διαδρομή την εμπειρία και ενδεχομένως τη σοφία για να το καταλάβουν. Σπάνια, όμως, από πολιτικούς που είναι ακόμη μέσα στο καμίνι της πολιτικής.
Το εντυπωσιακό, βέβαια, είναι πόσο διαφορετικοί είναι οι πολιτικοί μας όταν βρίσκονται μπροστά σε κάμερες και δημοσιογράφους, απ’ όταν μιλούν πίσω από κλειστές πόρτες. Είναι αμέτρητες οι φορές που έχω ακούσει πολιτικούς που «σκοτώνονται» στα παράθυρα ή στη Βουλή να κάθονται γύρω από ένα τραπέζι και να συμφωνούν σχεδόν στα πάντα για το τι πρέπει να γίνει στη χώρα. Οταν τους ρωτάς «καλά, αφού συμφωνείτε σε τόσα, γιατί δεν μπορείτε να τα κάνετε από κοινού;», έρχεται η στερεότυπη απάντηση: «Αυτά δεν γίνονται, δεν περνάνε από το κόμμα, θα με κρεμάσουν, αν το πω». Με εμφανή αποτελέσματα.
Στο συνέδριο για τη Μεταπολίτευση, βασικός στόχος ήταν να καταθέσουν τις εμπειρίες και απόψεις τους άνθρωποι που κυβέρνησαν τον τόπο. Η αλήθεια είναι ότι έγινε ένας ειλικρινής διάλογος με έντονα στοιχεία αυτοκριτικής και αναστοχασμού. Σε μερικές περιπτώσεις, θα ήταν αδιανόητο για κάποιους από αυτούς να παρευρεθούν στην ίδια εκδήλωση ή στο ίδιο κτίριο. Πόσο μάλλον, να συζητούν με «θανάσιμους αντιπάλους». Με εντυπωσιάζει πάντοτε επίσης η αντίδραση φίλων και γνωστών όταν μπορούν να ακούσουν την άποψη κάποιου που απεχθάνονται, ιδεολογικά και αξιακά. «Μα τι θα μας πει τώρα αυτός;» είναι η κλασική αντίδραση πριν φύγουν από την αίθουσα… Μα, αν ακούγαμε μόνον όσους συμφωνούν μαζί μας, η ζωή μας και η δημοκρατία μας θα ήταν βαρετές και οι ορίζοντές μας πολύ πιο κλειστοί.
Χρειαζόμαστε τον διάλογο, τη συνεννόηση, την ειλικρίνεια. Και αξίζει να το προσπαθούμε, έστω και αν καμιά φορά είναι στενάχωρο να αποκομίζεις την αίσθηση πως ο δημόσιος διάλογος στη χώρα μοιάζει με ένα ατέλειωτο παραπολιτικό για το ποιος «τα έχωσε σε ποιον».