Τιμήθηκε στο 26ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης με τον Χρυσό Αλέξανδρο για το σύνολο της προσφοράς του στο σινεμά. Ο λόγος για τον Ισπανό σκηνοθέτη Φερνάντο Τρουέμπα, έναν από τους σπουδαιότερους σκηνοθέτες του σύγχρονου ευρωπαϊκού σινεμά, βραβευμένος με Οσκαρ για την ταινία του «Μπελ Επόκ». Με τη δική του ταινία, με τίτλο «Πυροβόλησαν τον πιανίστα», έγινε η εορταστική έναρξη του φετινού Φεστιβάλ και με αυτή την υπέροχη ταινία κλείνουμε αυτή την εβδομαδιαία περιδιάβαση στην ιστορική κινηματογραφική γιορτή της Θεσσαλονίκης.
Ο «Πιανίστας» του Τρουέμπα είναι δύσκολο να καταταχθεί σε ένα συγκεκριμένο είδος. Ναι, είναι ντοκιμαντέρ· ναι, αφηγείται μια αληθινή ιστορία με πραγματικά πρόσωπα. Ομως, έχει στοιχεία μυθοπλασίας και, κυρίως, είναι μια ταινία animation. Και είναι, τέλος, μια ταινία για τη μαγεία της μουσικής, της τζαζ και της λάτιν αλλοτινών δεκαετιών, αλλά και για την ανθρώπινη κτηνωδία.
Θα μπορούσαμε να το ορίσουμε ως ένα «υβριδικό» έργο. Οι ειδικοί το χαρακτήρισαν «νεονουάρ “animated docudrama”». Ο κεντρικός ήρωας, ένας Νεοϋορκέζος δημοσιογράφος που εργάζεται στο φημισμένο The New Yorker, ανακαλύπτει τυχαία ένα σπάνιο πιανιστικό σόλο σε κάτι ακόμα πιο σπάνιους τζαζ δίσκους, το οποίο προέρχεται από τον Βραζιλιάνο πιανίστα Φρανσίσκο Τενόριο Τζούνιορ.
Ο Τενόριο είναι πραγματικό πρόσωπο· ο Αμερικανός δημοσιογράφος πάλι (που στην ταινία μιλάει με την κουλ φωνή του ηθοποιού Τζεφ Γκόλντμπλαμ, ο οποίος είναι και μουσικός), όχι.
Ο Τενόριο υπήρξε έξοχος πιανίστας της τζαζ τη δεκαετία του ’60, με μια απροσδόκητη φυσιογνωμική ομοιότητα με έναν μεγάλο Αμερικανό τζάζμαν του πιάνου, τον Μπιλ Εβανς. Υπήρξε οικογενειάρχης, με τρία παιδιά, αλλά και ερωτευμένος με μια γυναίκα που τον ακολούθησε πιστά στις περιοδείες του.
Σε μία από αυτές, στο Μπουένος Αϊρες, κι αφού έχει εγκαθιδρυθεί η στυγνή δικτατορία του Βιντέλα, ο Τενόριο εξαφανίζεται. Δεν θα βρεθεί ποτέ και η ταινία εστιάζει στη μεγάλη έρευνα του Αμερικανού ρεπόρτερ: επισκέπτεται ένα σωρό μέρη και συνομιλεί με ένα σωρό ανθρώπους, οι ζωές των οποίων διασταυρώθηκαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο με τον Τενόριο.
Αυτό θα τον φέρει σε επαφή με τους παλαιούς θαλάμους βασανιστηρίων των Αργεντίνων δικτατόρων και με το γεγονός ότι περίπου 30.000 άνθρωποι εξαφανίστηκαν κατά τη διάρκεια της χούντας που κράτησε από το 1976 έως το 1984. Επίσης, ο Αμερικανός για πρώτη φορά συνειδητοποιεί τον σκοτεινό ρόλο της πατρίδας του στις χούντες της Λατινικής Αμερικής. Η ζωή δεν είναι μονάχα μουσική.
Οχι, δεν είναι μονάχα μουσική αλλά αυτή είναι που θριαμβεύει σε μια ταινία με έξοχη φωτογραφία, κάτι ανάμεσα σε περίτεχνα κόμικς και πολύχρωμους ζωγραφικούς καμβάδες, με έντονα στοιχεία νουάρ.
Ο επινοημένος χαρακτήρας, λοιπόν, διασώζει τη μνήμη ενός υπαρκτού ανθρώπου. Ενός ανθρώπου που δεν άφησε κανένα ίχνος πίσω του παρά μόνον μια σειρά από μουσικές εξαίσιες.