Οι περισσότεροι θα τον θυμόμαστε για τον ρόλο του ως καθηγητή λογοτεχνίας στον «Κύκλο των χαμένων ποιητών» (1989). Εκείνο το «Αδραξε τη μέρα» του Οράτιου, συνδυασμένο με άφθονο Ουίτμαν, Βύρωνα και Σαίξπηρ, σφράγισε γενιές και πιθανώς να σφραγίσει ακόμα περισσότερες. Ηταν από τις σπάνιες εκείνες φορές που ο χαρακτήρας (ο καθηγητής Τζον Κίτιν) έμοιαζε να ταυτίζεται απολύτως στη συνείδηση του παγκόσμιου κοινού με τον άνθρωπο που τον υποδυόταν – τον κοσμαγάπητο Ρόμπιν Ουίλιαμς, ο οποίος βρέθηκε προχθές νεκρός, στα εξήντα τρία του.
«Αδράξτε τη μέρα, παίδες», συμβούλευε τους μαθητές του στην ταινία. «Αδράξτε τη μέρα διότι όλοι είμαστε τροφή για τα σκουλήκια». Η φράση του αυτή, μετά τον ξαφνικό θάνατό του (που μπορεί να είναι και αποτέλεσμα αυτοχειρίας ενός ανθρώπου που έπασχε από μελαγχολία και συχνά κατέφευγε στις ουσίες) προσλαβάνει τώρα μια σκοτεινή ειρωνεία.
Προσωπικά θα θυμάμαι τον χαρισματικό αυτό ηθοποιό (και έξοχο κωμικό stand up) για ένα μικρό μα ξεχωριστό ρόλο που είχε στο εξαιρετικό «Καταστρέφοντας τον Χάρι» (1997) του Γούντι Αλεν, όπου υποδύεται έναν οικογενειάρχη ηθοποιό, ο οποίος στα γυρίσματα μιας ταινίας αντιμετωπίζει το εξής πρόβλημα: στην κάμερα εμφανίζεται «θολός» (out of focus). Αρχικά, όλοι νομίζουν ότι έχει πρόβλημα ο φακός, πολύ γρήγορα όμως συνειδητοποιούν ότι δεν είναι ο φακός – ο ίδιος ο άνθρωπος, ο ηθοποιός, είναι «θολός», μονίμως εκτός εστίασης, ακόμα κι όταν δεν τον κοιτούν μέσω κάμερας.
Του λένε να ξεκουραστεί και όταν πάει σπίτι του, η γυναίκα του και τα παιδιά του δεν μπορούν να τον κοιτάξουν χωρίς να πάθουν ναυτία: ο σύζυγος και πατέρας είναι όντως «θολός». «Ισως να φταίει κάτι που έφαγες», του λέει η γυναίκα του. Τελικώς, σύζυγος και παιδιά δέχονται να φορέσουν ειδικά γυαλιά για να μπορούν να κοιτάξουν κατάματα τον άνθρωπό τους…
Το παρενθετικό επεισόδιο με τον Ρόμπιν Ουίλιαμς στο φιλμ του Γούντι Αλεν υποτίθεται ότι είναι αναπαράσταση διηγήματος του κεντρικού ήρωα της ταινίας, ωστόσο ξεχωρίζει από όλα τα άλλα που επίσης παρουσιάζονται, κυρίως για το εξαιρετικό εύρημα: ένα καθαρά τεχνικό πρόβλημα που αφορά κάμερες και φακούς να αποκτά βαθύτατα ανθρώπινες, υπαρξιακές διαστάσεις. Ο Ουίλιαμς αποδίδει μοναδικά τον καθημερινό άνθρωπο που βρίσκεται σε βαθιά σύγχυση και αγωνία, τόσο που να μη νιώθει ποτέ στέρεος, αλλά ρευστός, «θολός». Η ερμηνεία του στο σύντομο αυτό επεισόδιο συμπυκνώνει το μοναδικό του ταλέντο να είναι την ίδια στιγμή εξωφρενικά αστείος μα και θλιμμένος. Εξάλλου, ήταν εξαιρετικός και σε αμιγώς δραματικούς ρόλους.
«Χιούμορ: αυτό το παιδί της μελαγχολίας», είχε γράψει νομίζω ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου. Είναι γνωστή η συσχέτιση διάσημων κωμικών με την κατάθλιψη ή έστω τη βαρυθυμία, τη λύπη, στην προσωπική τους ζωή, από τον Μπάστερ Κίτον έως τον Τζον Κλιζ. Φαίνεται ότι και ο Ρόμπιν Ουίλιαμς ανήκε σε αυτήν την κατηγορία ανθρώπων που, παρά τα χαρίσματα και τις επιτυχίες, κυρίως παρά τον κωμικό οίστρο, βίωναν τη ζωή σαν ένα αφόρητο φορτίο δίχως να πάψουν να γελούν και, πάνω απ’ όλα, να κάνουν όλους τους γύρω τους να γελούν.
Ενας μεγάλος καταθλιπτικός, ο Τσέχος συγγραφέας Φραντς Κάφκα, είχε δώσει μια μάλλον ενδεικτική απάντηση στον φίλο του Γκούσταβ Γιάνους, όταν ο τελευταίος τον ρώτησε «αν είναι μελαγχολικός». Ο Κάφκα φέρεται να γέλασε και να είπε: «Είμαι ένας μελαγχολικός τύπος που του αρέσει να γελάει. Ακριβώς όπως όλοι οι μελαγχολικοί τύποι».