Ο ΟΥΝΑΜΟΥΝΟ ΜΙΛΑΕΙ ΣΤΟΝ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ: (Συνέντευξη. Σημ. «Φ»: Ο Ουναμούνο πέθανε δύο εβδομάδες αργότερα, στις 31 Δεκεμβρίου 1936.) Πάω κ’ έρχουμαι στον φθινοπωρινό κήπο στην καρδιά της Σαλαμάνκας, απόξω από την εκκλησία Σάντα Μαρία ντε λος Καμπαλλιέρος. Περιμένω να έρθη η ώρα να χτυπήσω την πόρτα του μεγάλου γέρου της Ευρώπης, του Δον Μιγκέλ ντε Ουναμούνο. […] Δεν πρόλαβα ν’ ανοίξω το στόμα· είχε κιόλας χυμήσει ο Ουναμούνο, ακάθεκτος. -«Είμαι απελπισμένος!» φώναξε σφίγγοντας τους γρόθους του. «Ο,τι γίνεται εδώ, πόλεμοι, σκοτωμοί, πυρπόληση εκκλησιών και λιτανείες, κόκκινες σημαίες και λάβαρα του Χριστού, γιατί γίνουνται νομίζετε; Γιατί οι Ισπανοί πιστεύουν; Τούτοι στη θρησκεία του Χριστού και εκείνοι στη θρησκεία του Λένιν; Οχι! Οχι! Ακούσετε, προσέξτε καλά αυτό που θα σας πω: Ολα αυτά γίνουνται γιατί οι Ισπανοί δεν πιστεύουν τίποτα! Τίποτα! Τίποτα! Είναι “Ντεσεσπεράδος!” […] -«Τίποτα!», φώναξε, «τίποτα! Το πρόσωπο της αλήθειας είναι τρομερό! Ποιο είναι το χρέος μας; Να κρύψουμε την αλήθεια από τον λαό! […] Ν’ απατάς, ν’ απατάς τον λαό, για να έχη ο κακομοίρης δύναμη και κέφι να ζήση. […] Ο λαός έχει ανάγκη από μύθο, από πλάνη, από απάτη. Αυτά τον στηρίζουν στη ζωή! […]» Τη στιγμή εκείνη ακούστηκαν κάτω από τα παράθυρα μουσικές και θόρυβος και στρατιώτες που ζητωκραύγαζαν: «Αρρίμπα Εσπάνια!» Ο Ουναμούνο τέντωσε το αυτί του. Πέρασε η οχλαλοή, ακούστηκε πάλι η φωνή του γέρου της Ισπανίας, κατάκοπη τώρα, θλιμμένη: -«Στην κρίσιμη τούτη στιγμή που περνά η Ισπανία, ήταν ανάγκη, έπρεπε να πάω με τους στρατιωτικούς. Σήμερα, για μας, εδώ, αυτοί είναι η μόνη σωτηρία. […] Ο Φράνκο κι’ ο Μόλα είναι φρόνιμοι, έχουν ευθυκρισία […]. Δεν έγινα, και μην ακούτε, δεξιός, δεν πρόδωσα την ελευθερία! Μα, για τώρα, ήταν απόλυτη ανάγκη να επιβληθή η τάξη. Επειτα θα σηκωθώ και θα μάχουμαι πάλι για την ελευθερία, ολομόναχος. Δεν είμαι φασιστής μήτε μπολσεβίκος. Είμαι μόνος. […] Μόνος, όπως ο Κρότσε στην Ιταλία.»
80 χρόνια πριν… 14-ΧΙΙ-1936
1' 31" χρόνος ανάγνωσης
