Η βαρύτονη και πολύ χαρακτηριστική φωνή, οι απρόσμενοι μουσικοί συνδυασμοί και τα κοινωνικά μηνύματα μέσα από τον στίχο του, τον έχουν καταστήσει στο κοινό ως έναν από τους πιο ιδιαίτερους μουσικούς στη διεθνή τζαζ σκηνή – και όχι μόνο.
Από το 2008 που κυκλοφόρησε τον πρώτο του δίσκο, ο Χοσέ Τζέιμς από τη Μινεάπολη των Ηνωμένων Πολιτειών ξεχωρίζει για τον πειραματισμό μεταξύ διαφορετικών στιλ μουσικής. Και όλα αυτά έχοντας πάντα στο μυαλό τους θρύλους που τον ενέπνευσαν ώστε να βρει τον δρόμο του στη βιομηχανία: την Μπίλι Χόλιντεϊ, τον Μπιλ Γουίδερς και την Ερικα Μπαντού.
Σε αυτούς αφιερώνει την επερχόμενη συναυλία του στην Ελλάδα, την πρώτη του στο ελληνικό κοινό. «Είμαι ενθουσιασμένος που θα γνωρίσω τον πλούτο της χώρας μαζί με τους ανθρώπους της», λέει ευδιάθετος στην «Κ» από την Αμερική.
Οι θαυμαστές του, τού έχουν «χαρίσει» την προσωνυμία του «καλλιτέχνη της τζαζ στη γενιά της χιπ-χοπ», λόγω του ταλέντου του στο να διευρύνει τα μουσικά όρια. Ενώ οι ρίζες του βρίσκονται στέρεα στην τζαζ και την παραδοσιακή σόουλ, ενσωματώνει αρμονικά στον ήχο του στοιχεία από την χιπ-χοπ, την ηλεκτρονική ακόμη και τη ροκ μουσική. Τα τραγούδια του σχολιάζουν συχνά σημαντικά ζητήματα, όπως η φυλετική ανισότητα, η αστυνομική βία και η συστημική αδικία.
Κατά τη διάρκεια της καριέρας του, ο Τζέιμς κυκλοφόρησε μια σειρά από εντυπωσιακά άλμπουμ που εμφανίζουν την εξέλιξή του ως καλλιτέχνη. Από τα πρώτα του άλμπουμ «The Dreamer» και «Blackmagic» έως τις πιο πρόσφατες κυκλοφορίες «No Beginning No End» και «On and On», συνεχίζει να ξεπερνά τα όρια και να εξερευνά νέα ηχητικά σύμπαντα.
Λίγο πριν από την εμφάνισή του στο Ηρώδειο, στις 8 Ιουλίου, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου 2023, ο καταξιωμένος μουσικός και ακτιβιστής μιλά για τις επιρροές, τη συναυλία στην Αθήνα, την επαγγελματική του πορεία.
-Ας ξεκινήσουμε με το μεγάλο αφιέρωμα στους Μπίλι Χόλιντεϊ, Μπιλ Γουίδερς και Ερικα Μπαντού στην Αθήνα. Γιατί αποφασίσατε να δώσετε μια συναυλία αφιερωμένη σε αυτούς τους καλλιτέχνες;
Πρόκειται για ένα ξεχωριστό σόου που κάνω μόνο για τους θαυμαστές μου στην Αθήνα. Δεν έχω εμφανιστεί ποτέ πριν σε μουσική σκηνή στην Ελλάδα, οπότε είμαι πολύ ενθουσιασμένος γι’ αυτό και βέβαια για το γεγονός ότι θα γίνει σε έναν τόσο ιστορικό χώρο. Σκέφτηκα ότι θα ήταν σκόπιμο να παρουσιάσω μια κάπως πλήρη γκάμα της δουλειάς μου. Και νιώθω πολύ ευγνώμων σε αυτούς τους καλλιτέχνες που μου έδειξαν το δρόμο όλα αυτά τα χρόνια.
-Θα συναντήσετε το κοινό σας στην Ελλάδα για πρώτη φορά. Πώς αισθάνεστε γι’αυτό και τι να περιμένουμε από το live;
Είμαι σε επαφή με τους θαυμαστές μου αρκετά χρόνια μέσα από το διαδίκτυο, υπήρχε η επιθυμία να έρθω στην Ελλάδα και να δώσω συναυλία. Το είδος αυτό της σύνδεσης, που μόνο με την φυσική παρουσία κοινού μπορεί να νιώσει κανείς βλέποντας από κοντά τα πρόσωπα, θα είναι συναρπαστικό.
Νομίζω ότι έχω εμφανιστεί σε περισσότερες από 50 χώρες μέχρι στιγμής στην καριέρα μου, αλλά ποτέ κάπου που να έχει τον πολιτιστικό και ιστορικό πλούτο της Ελλάδας.
-Πότε ήταν η πρώτη φορά που ακούσατε κάποιο τραγούδι της Μπίλι Χόλιντεϊ ή του Μπιλ Γουίδερς; Μπορείτε να θυμηθείτε τα συναισθήματα που νιώθατε τότε κατά την ακρόαση;
Ακουσα και τους δύο τους σε παιδική ηλικία και ενώ δεν καταλάβαινα τον στίχο, μπορούσα να καταλάβω το συναίσθημα. Και θυμάμαι να σκέφτομαι την Μπίλι Χόλιντεϊ… έμοιαζε τόσο δυνατή και τόσο συναρπαστική, κάπως έτσι οδηγήθηκα στην τζαζ. Και νομίζω ότι η μουσική του Μπιλ Γουίδερς βρίσκεται παντού. Ακούγεται πάντα στο ραδιόφωνο, σε ένα μπάρμπεκιου, σε μια γιορτή ή μια οικογενειακή συγκέντρωση.
Οι δύο αυτοί θρυλικοί καλλιτέχνες συνθέτουν τον ιστό της αμερικανικής μουσικής. Και έχω μάθει τόσα πολλά από αυτούς, για παράδειγμα τον τρόπο του να νιώθω άνετα με αυτό που είμαι και να επικοινωνώ τη δική μου ιστορία.
-Και της Ερικα Μπαντού; Είναι μια σπουδαία μουσικός…
Είναι πρωτοπόρος. Είναι παρούσα σε κάθε κούλ αλλαγή όσον αφορά τη μουσική παραγωγή τα τελευταία 25 χρόνια. Πάντα βρίσκει νέους καλλιτέχνες και παραγωγούς για να συνεργαστεί. Ετσι, με έχει πραγματικά εμπνεύσει γιατί μπορεί επίσης να συνδέει την τζαζ, την R&B και την χιπ-χοπ με τη δική της δουλειά χωρίς να θυσιάζει κανένα από αυτά τα είδη. Πρόκειται για κάτι το εξαιρετικά σπάνιο.
Το μουσικό μου στιλ θα το περιέγραφα ως μια έρευνα και εκτίμηση της μαύρης μουσικής που συνδυάζει άλλα ειδη σε μια διακήρυξη αλήθειας
-Κοιτάζοντας πίσω στο χρόνο, πώς ήρθατε σε επαφή με την τζαζ, τη σόουλ και τη χιπ-χοπ;
Νομίζω ότι όλο αυτό συνέβη όταν ήμουν στο γυμνάσιο, ακούγοντας συγκροτήματα όπως οι Digable Planets, A Tribe Called Quest και De la Soul. Γκρουπ της χιπ-χοπ που ενσωμάτωναν και στοιχεία της σόουλ και της τζαζ μουσικής. Αισθανόμουν πολύ άνετα να τα ακούω μαζί. Ηταν λοιπόν λογικό για μένα, όταν ασχολήθηκα με την τζαζ να συνδυάσω την R&B και τη χιπ-χοπ. Προσωπικά, πιστεύω ότι όλα τα είδη είναι πολύ συνδεδεμένα. Τα στοιχεία που προστίθενται πάνω στον βασικό ρυθμό είναι αυτά που κατατάσσουν ένα τραγούδι στο είδος της τζαζ ή της χιπ χοπ ή της R&B.
-Το μουσικό σας στιλ είναι μοναδικό. Σε ποιο είδος θα το κατατάσσατε;
Θα το περιέγραφα ως μια έρευνα και εκτίμηση της μαύρης μουσικής, που συνδυάζει τζαζ, R&B, χιπ-χοπ και τον τραγουδιστή-τραγουδοποιό σε μια διακήρυξη αλήθειας. Νομίζω ότι είναι καλό είδος (γέλια).
-Πότε συνειδητοποιήσατε για πρώτη φορά ότι θέλατε να ακολουθήσετε την καριέρα του μουσικού;
Οταν εμφανίστηκα για πρώτη φορά με μια επαγγελματική μπάντα. Τότε φοιτούσα στο γυμνάσιο και ήταν η πρώτη φορά που σκέφτηκα: «Α, εδώ ανήκω». Και καθώς έβλεπα πολλούς φίλους μου και άλλα παιδιά να παρακολουθούν αυτό με το οποίο ασχολούμουν, σκεφτόμουν ότι ήταν το σωστό.
Αισθάνομαι άνετα στη σκηνή, μπορώ να επικοινωνώ και να είμαι ελεύθερος. Και έτσι είμαι από τα πρώτα μου βήματα.
-Ποιες ήταν οι σημαντικότερες σας μουσικές επιρροές καθώς μεγαλώνατε στη Μινεάπολη;
Ο Πρινς ήταν προφανώς τεράστια επιρροή και ένα παράδειγμα κάποιου που ίσως μου έμοιαζε και μπορούσε να συγκριθεί με τον Μάικλ Τζάκσον. Οπως κάθε άλλο παιδί, ήθελα να γίνω ο Μάικλ Τζάκσον, γιατί ήταν ο μεγαλύτερος σταρ στον κόσμο.
Στο γυμνάσιο άκουγα συγκροτήματα όπως οι Soundgarden, Nirvana, 10.000 Maniacs, Ice Cube, Ice-T, The Beastie Boys. Ηταν μια πραγματικά ξεχωριστή εποχή και νιώθω πολύ περήφανος και χαρούμενος που μεγάλωσα εκείνη τη χρονική περίοδο, γιατί κάθε εβδομάδα κυκλοφορούσε κάποιο νέο πρωτοποριακό άλμπουμ της χιπ-χοπ, της R&B, του εναλλακτικού ροκ (ή grunge όπως το λέμε).
Στη Νέα Υόρκη, δεν αρκεί να είσαι απλά υπέροχος. Πρέπει να έχεις κάτι να πεις
-Μιλήστε μου λίγο για τη ζωή σας στη Νέα Υόρκη. Τι σας εξέπληξε περισσότερο σε αυτή τη μεγάλη πόλη που είναι γεμάτη από μουσικούς;
Νομίζω ότι η μεγαλύτερη έκπληξη ήταν το πόσο λίγο νοιάζονταν όλοι. Οταν δεν είσαι από τη Νέα Υόρκη, είσαι ο καλύτερος από εκεί που προέρχεσαι. Ημουν λοιπόν ένας από τους καλύτερους τραγουδιστές της τζαζ από τη Μινεάπολη.
Αλλά όταν φθάνεις στη Νέα Υόρκη, απλά συνειδητοποιείς ότι είσαι μέτριος γιατί όλοι εκεί είναι καταπληκτικοί. Τότε θα πρέπει να βρεις τι είναι αυτό που θα σε κάνει έναν ενδιαφέροντα καλλιτέχνη. Δεν αρκεί να είσαι απλά υπέροχος, πρέπει να έχεις κάτι να πεις. Για μένα, αυτή η αδιαφορία ήταν χρήσιμη γιατί μου επέτρεψε και μου έδωσε χρόνο να δουλέψω πάνω σε τραγούδια με τα οποία τελικά κυκλοφόρησα το πρώτο μου άλμπουμ «The Dreamer» (2008). Είναι δύσκολα. Πρέπει να αποδείξεις ποιος πραγματικά είσαι.
-Βρίσκεστε στη μουσική βιομηχανία εδώ και πολλά χρόνια. Πόσο δύσκολο ήταν για εσάς να πετύχετε αυτό που επιθυμούσατε;
Ηταν μια πρόκληση. Δεν έτυχα αναγνώρισης μέχρι μια πολύ μεγαλύτερη ηλικία, σε σχέση με τους περισσότερους μουσικούς. Ημουν 28 χρονών όταν κυκλοφόρησε το πρώτο μου άλμπουμ. Στην τζαζ δεν έχει τόση σημασία, αλλά στην ποπ μουσική η καριέρα μου μάλλον θα είχε τελειώσει (γέλια).
Αισθάνομαι ότι ο Θεός είχε ένα πλάνο για μένα, γιατί μπόρεσα να ωριμάσω με έναν τρόπο που χρειαζόταν η μουσική μου όσον αφορά την αποτύπωση του συναισθήματος. Αλλά σίγουρα δεν ήταν εύκολο και υπήρξαν πολλές φορές που ήθελα να τα παρατήσω. Είμαι πολύ χαρούμενος που δεν το έκανα.
-Πιστεύετε ότι το είδος της τζαζ έχει χάσει σε δημοφιλία τις τελευταίες δεκαετίες και αν ναι ποιος είναι ο λόγος;
Το αντίθετο. Νομίζω ότι έχει γίνει πολύ πιο δημοφιλές. Σήμερα υπάρχουν εξαιρετικά επιτυχημένοι και επιδραστικοί μουσικοί, όπως ο Γκρέγκορι Πόρτερ ή ο Τζέιμι Κάλουμ και φυσικά έχουμε ακόμα τη Νόρα Τζόουνς, τη Νταϊάνα Κραλ…
Οταν βλέπεις κάποιον σαν τον Κασάμι Ουάσινγκτον, ο οποίος πουλάει πλατινένιους δίσκους της τζαζ ή ακόμα το πώς η τζαζ χρησιμοποιείται στις παραγωγές του Κέντρικ Λαμάρ, το είδος αυτό έχει πραγματικά βρει μια νέα γενιά και νέα ζωή. Δεν νομίζω ότι θα είναι ποτέ το νούμερο ένα μουσικό είδος στον κόσμο, όπως ήταν από τη δεκαετία του 1920 έως τη δεκαετία του 1940, αλλά τώρα είναι πιθανώς πιο δημοφιλές από τη δεκαετία του 1960.
-Τι είναι εκείνο που σας αρέσει περισσότερο σε μια ζωντανή περφόρμανς;
Ζω για τη σκηνή και δεν κάνω ποτέ το ίδιο πράγμα δύο φορές. Προσπαθώ να κάνω κάθε παράσταση διαφορετική για κάθε διαφορετικό κοινό. Λατρεύω το απρόσμενο. Ποτέ δεν ξέρεις τι μπορεί να συμβεί ή ποιος μπορεί να εμπνευστεί. Πάντα προσπαθώ να «πιέζω» την μπάντα μου για το καλύτερο που μπορεί να φανταστεί κανείς, ώστε να μπορούμε να παρουσιάζουμε κάθε βράδυ στο κοινό μια απίστευτη και αξέχαστη βραδιά.
-Από το «The Dreamer» του 2008 στο «On & On» του 2023, πώς θα περιγράφατε το μουσικό σας ταξίδι; Ποιές είναι οι πιο αγαπημένες σας αναμνήσεις;
Πιστεύω ότι είναι κάτι που έχει τελειοποιηθεί με τα χρόνια. Τόσες πολλές ζωντανές εμφανίσεις τα τελευταία 15 χρόνια, πάνω από 150 το χρόνο, νομίζω ότι έχω αποκτήσει πολύ μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση στο να συνδυάζω και τα τρία αυτά κομμάτια του εαυτού μου: την R&B, την τζαζ και την χιπ-χοπ σε έναν ήχο και μια ιδέα. Ελπίζω τα τραγούδια μου να έχουν γίνει καλύτερα (γέλια). Ποτέ δεν έχασα το πάθος να εξερευνώ την τζαζ, να προσπαθώ να βρω κάτι καινούργιο.
-Ποιος είναι ο χειρότερος φόβος σας και ποιο το μεγαλύτερο σας όνειρο;
Νομίζω ότι ο χειρότερος φόβος μου είναι η πιθανότητα να ξεμείνω από ιδέες, κάτι που ευτυχώς δεν συνέβη ποτέ. Και το μεγαλύτερο όνειρό μου… θέλω πραγματικά να κυκλοφορήσω έναν τεράστιο όγκο δισκογραφικής δουλειάς. Αυτή τη στιγμή, προσπαθώ να βγάζω ένα νέο άλμπουμ μια φορά το χρόνο ή κάθε δεύτερο χρόνο. Το μεγαλύτερο όνειρό μου είναι να κοιτάξω πίσω στην καριέρα μου και να έχω δημιουργήσει 50 άλμπουμ, ένα απίστευτο σύνολο δουλειάς που μπορώ να αφήσω για τις επόμενες γενιές.
-Ποια είναι τα επόμενα επαγγελματικά σας βήματα;
Σε δύο εβδομάδες θα μπω στο στούντιο για να ηχογραφήσω το νέο μου άλμπουμ που ονομάζεται «1978». Είναι η χρονιά που γεννήθηκα και ένα συναρπαστικό έτος για τη μουσική σε όλο τον κόσμο όπου αναδύθηκαν, συγκρούστηκαν και συνδυάστηκαν πολλά διαφορετικά στιλ.
Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφτείτε το aefestival.gr