Φωτ.: Szymon Pruziak
Ακούστε το άρθρο
Στις 21 Νοεμβρίου του 2023, ο επιστήμονας και καλλιτέχνης Ιωάννης Μιχαλούδης πήρε ένα μήνυμα στο Messenger από τον συνεργάτη του στην Αμερική, Στιβ Στάινερ. Τον ιδιοκτήτη, δηλαδή, του Aerogel Technologies, μιας παγκόσμιας εταιρείας που δουλεύει πάνω στο aerogel. Πρόκειται για ένα υλικό που χρησιμοποιείται μεν από το 1937, αλλά πρόσφατα έφερε στο προσκήνιο η NASA αφού ήταν κατάλληλο για να μπορεί ο διαστημικός οργανισμός να μαζέψει αστρόσκονη από το διάστημα.
Το μήνυμα που έφτασε στην οθόνη του Ιωάννη Μαλιχούδη δεν είχε βέβαια να κάνει με το διάστημα, αλλά… με τη μόδα. Με την επιστημονική του ιδιότητα, είχε μια πολύ σαφή αποστολή να φέρει εις πέρας, υλοποιώντας ένα αίτημα που ερχόταν από τον Σεμπάστιαν Μέγιερ, creative director του οίκου μόδας Coperni: «Είμαστε πολύ ενθουσιασμένοι με το υλικό του aerogel και θα θέλαμε αν γίνεται να κάνουμε μία τσάντα από αυτό», έγραφε το μήνυμά του.
Coperni: Από το φόρεμα της Μπέλα Χαντίντ στα εργαστήρια του Δημόκριτου
Ο οίκος Coperni είναι γνωστός για την αδιάκοπα επινοητική ματιά του πάνω στη μόδα, αλλά και τον ευρηματικό τρόπο που προσεγγίζει την έννοια της βιωσιμότητας με πρωτότυπα υλικά και πρακτικές. Πολλοί θα θυμούνται πως πριν δυο χρόνια κατά την παρουσίαση της κολεξιόν άνοιξη-καλοκαίρι 2023 της Coperni στην Εβδομάδα Μόδας στο Παρίσι, στην πασαρέλα ανέβηκε η Μπέλα Χαντίντ μόνο με το εσώρουχό της.
Σχεδιαστές που βρίσκονταν πάνω στη σκηνή τότε άρχιζαν να την ψεκάζουν με ένα λευκό σπρέι που ύστερα από λίγο σταθεροποιήθηκε και έγινε φόρεμα με το οποίο τελικά το μοντέλο περπάτησε στην πασαρέλα. Το φόρεμα αυτό απέκτησε τότε τη δική του γωνιά στην ιστορία της μόδας, αποτίοντας κιόλας φόρο τιμής στον Αλεξάντερ ΜακΚουίν και τη θρυλική πλέον, θεατρική σχεδόν παρουσίαση του λευκού φορέματος που βαφόταν επί σκηνής το 1998, για την κολεξιόν της άνοιξης του 1999.
Αυτή τη φορά η Coperni βέβαια είχε στο μυαλό της κάτι βγαλμένο από τα πιο εμπνευσμένα στούντιο ειδικών εφέ. Η Air Swipe Bag, όπως ονομάστηκε η τσάντα που κατασκεύασε ο Ιωάννης Μιχαλούδης για τον οίκο, μοιάζει σχεδόν αδύνατο να είναι ένα υπαρκτό αντικείμενο, καθώς αποτελείται κατά 99% από αέρα και 1% από γυαλί.
Το ντελικάτο και μυστήριο αυτό αξεσουάρ, που κοιτώντας το απορείς συνεχώς πώς μπορεί να μοιάζει στην αφή, θυμίζει παγωμένο αντικείμενο που θα παίξει κάποιον πολύ σημαντικό ρόλο σε κάποια sci-fi ταινία. Παρουσιάστηκε πριν από λίγες μέρες στην Εβδομάδα Μόδας στο Παρίσι και τράβηξε τα βλέμματα όχι μόνο στην πασαρέλα αλλά και στα social media που αναπαράγεται έκτοτε.
Ο Ιωάννης Μιχαλούδης βρέθηκε στο Παρίσι για να παραδώσει την τσάντα που κατασκεύασε στην Αθήνα, στα εργαστήρια του Δημόκριτου και στο προσωπικό του art & science εργαστήρι. Βρισκόταν στα παρασκήνια της επίδειξης για να βγάλει την τσάντα από το ειδικό βαλιτσάκι ασφαλείας και να δώσει τις απαραίτητες οδηγίες στο μοντέλο που τη φόρεσε. Ολα κύλησαν ομαλά στο Παρίσι, όπως λέει, λίγες μέρες ύστερα από εκείνη την εμπειρία. Κατάλαβε αμέσως πως η τσάντα τράβηξε τα βλέμματα, επ’ ουδενί, όμως, ο δημιουργός της τσάντας δεν περίμενε ότι αυτή θα γίνει viral τόσο γρήγορα.
Το υλικό-κυνηγός αστρόσκονης που περνιέται στον ώμο
@thecut Would you buy this? Coperni’s new version of their swipe bag is technically 99% air, made mostly with silica aerogel, which has been used by NASA to collect stardust ✨ #coperni ♬ original sound – the cut
Ζητάω από τον Ιωάννη Μιχαλούδη να μου εξηγήσει, σχετικά απλά, πώς από το πρώτο αυτό μήνυμα, μόλις 95 μέρες μετά έφτασε στο τελικό προϊόν. Ο Σεμπαστιάν Μέγιερ ήταν πολύ σαφής στις οδηγίες του για την τσάντα, οπότε, το μόνο που είχε να κάνει ο Ιωάννης Μιχαλούδης ήταν να φέρει επιτυχώς εις πέρας το πρότζεκτ. Ο επιστήμονας-καλλιτέχνης, που γνωρίζει καλά από νανοεπιστήμη και νανοτεχνολογία, είπε μόνο πως θα χρειαστεί μερικές δοκιμές (εννέα, τελικά) ώστε όλα να δουλέψουν ρολόι. «Μην ανησυχείτε, θα τα καταφέρουμε», ήταν η απάντηση της άλλης πλευράς.
Τα υλικά για την τσάντα μεταφέρθηκαν από τη Γερμανία στην Αθήνα και επειδή ακριβώς είναι εύφλεκτα και δεν μπορούσαν να μεταφερθούν με αεροπλάνο, έπρεπε να έρθουν με φορτηγό. Αυτό συνέπεσε με κάποιες καθυστερήσεις στις μεταφορές και έτσι, τα υλικά έφτασαν τελικά στον Δημόκριτο ύστερα από 21 μέρες.
Ο Ιωάννης Μιχαλούδης είχε ήδη εμπειρία με το υλικό του aerogel αφού είχε φτιάξει ενός είδους γλυπτά τα οποία ονόμασε «Aer( )sculptures». Ποια είναι, όμως, η διαδικασία για να καταλήξεις να φτιάξεις ένα αντικείμενο που αποτελείται κατά 99% από αέρα και 1% από γυαλί; «Φτιάχνουμε ένα τζελ, σαν αυτό που τρώμε. Εκεί που υποθετικά θα βάζαμε ζάχαρη, βάζουμε όμως γυαλί. Και μετά ακολουθούμε μια τεχνική στην οποία είναι σαν να λέμε στο τζελ “Βγάλε την υγρασία που έχεις μέσα σου, αλλά μη συρρικνωθείς”. Η τεχνική αυτή ονομάζεται υπερκριτική ξήρανση. Δηλαδή, δεν βάζεις απλά σε έναν φούρνο το υλικό να το ψήσεις, αλλά βάζεις πίεση στον φούρνο, που είναι κλειστός αεροστεγώς. Η θερμοκρασία που του βάζεις δεν είναι πολύ μεγάλη, είναι 250 βαθμοί Κελσίου», εξηγεί ο επιστήμονας.
Οπως αναλύει ο ειδικός, με την πίεση και τη θερμοκρασία από την παραπάνω διαδικασία, το υγρό που υπάρχει στο υλικό εξαχνώνεται: «Στη συνέχεια, το ανακυκλώνεις σε σωληνάκια, όπως κάνεις, για παράδειγμα, όταν φτιάχνεις τσίπουρο και από αχνός γίνεται πάλι υγρό. Αυτό που θα μείνει τελικά, αφού έχει φύγει όλο το υγρό μέσα από την τσάντα, θα είναι το στερεό γυαλί, αλλά με πολύ μικρούς νανοπόρους από εκεί που έφυγε το υγρό». Σε όλη αυτή διαδικασία, υπάρχει ένα στάδιο όπου η αλκοόλη που υπάρχει φεύγει από το μείγμα και είναι και το πιο επικίνδυνο για να εκραγεί, όπως σημειώνει ο Ιωάννης Μιχαλούδης. Συγχρόνως, «είναι δύσκολο γιατί δουλεύεις με γυαλί που είναι ντελικάτο και εύθραυστο και μπορεί να σπάσει».
Αφού λοιπόν το υλικό γίνει νανοπορώδες, αν κάποιος το αγγίξει, επειδή ακριβώς αρχίζει αμέσως να απορροφά την υγρασία από τα χέρια, έχει μια αίσθηση σαν να πιάνεις ταλκ, όπως εξηγεί ο Ιωάννης Μιχαλούδης. Θέλει προσοχή στο πώς κανείς αγγίζει πάντως την τσάντα και δεν μπορεί να την πιάνει για πολλή ώρα. Πάντως, αν και έχει γυαλί δεν είναι ένα αντικείμενο που σπάει αλλά ενδέχεται να σκιστεί. Ο επιστήμονας το συγκρίνει με ένα σφουγγάρι που ακριβώς αν το τραβήξεις, θα αρχίσει να σκίζεται.
Η τσάντα της Coperni μπορεί να ζυγίζει μόλις 33 γραμμάρια, ωστόσο αντέχει 4.000 φορές το βάρος της. Οπως λέει ο Ιωάννης Μιχαλούδης, είναι και το μεγαλύτερο αντικείμενο που έχει κατασκευαστεί με aerogel. Αραγε, μετά τις περιπέτειές του στο διάστημα, τι άλλες περιπέτειες θα ζήσει και στον χώρο της μόδας;