«Από πάππου προς πάππου, το χέρι δεν πήγαινε αλλού, πάντα ψήφιζα ΠΑΣΟΚ. Ετσι είχαμε μεγαλώσει, αυτό ξέραμε». Με αυτά τα λόγια άνοιξε τη συζήτησή μας για τις πρόσφατες εκλογές η 44χρονη Ελένη. Τι κι αν ιδεολογικά ανήκε αλλού, αυτή τη φορά έβαλε στην άκρη το συναίσθημα και επέλεξε τη Νέα Δημοκρατία, καθαρά με κριτήριο οικονομικό, εγωιστικό, όπως λέει, για κάποιους. Ελεύθερη επαγγελματίας, έφτασε το διάστημα 2015-2019 να χρεωθεί 30.000-40.000 ευρώ λόγω των ασφαλιστικών εισφορών που εφάρμοσε ο ΣΥΡΙΖΑ.
«Εχω δικό μου γραφείο με τρία άτομα προσωπικό και η φορολογική μου δήλωση είναι 100.000 ευρώ τον χρόνο. Ο ΣΥΡΙΖΑ μάς έβαλε μια φορολογία στο ύψος του 42%, ασφαλιστικές εισφορές το 1/4 του εισοδήματός μας, αλλά επειδή δεν έχουμε μόνο ένα ταμείο, έχουμε άλλα δύο, οι εισφορές ανέβαιναν στο 31%, δηλαδή συνολικά στο 80%. Και μέσα σε όλα αυτά είχαμε και την προκαταβολή φόρου στο 100%.
“Πληρώνω τις αμαρτίες της τετραετίας 2015-2019”
Δεν μπορούσα να ζήσω, δεν μπορούσα να πάρω ούτε τσιγάρα. Αυτή τη στιγμή πληρώνω τις αμαρτίες εκείνης της τετραετίας», λέει στην «Κ». Οπως εξηγεί, το έδαφος υπέρ της Νέας Δημοκρατίας είχε στρωθεί ήδη από το 2019, μετά τις εξαγγελίες του Κυριάκου Μητσοτάκη για μείωση της προκαταβολής φόρου στο 50%. Αυτό που τη φρέναρε ήταν η υποψηφιότητα της αδερφής της με το ΠΑΣΟΚ. Ωστόσο, φέτος, μετά την υλοποίηση των δεσμεύσεων Μητσοτάκη στο οικονομικό σκέλος, τον ψήφισε με κλειστά μάτια.
«Δεν διάβασα καν τις προγραμματικές δηλώσεις Ανδρουλάκη, με το που είδα το 2019 ότι έκανε αυτό που υποσχέθηκε, δεν με ενδιέφερε κάτι άλλο. Δεν με απασχολούσαν ούτε οι παρακολουθήσεις, ούτε τίποτα. Αυτό που με ένοιαζε ήταν αν μπορώ να επιβιώσω. Και με ΣΥΡΙΖΑ όχι απλά δεν επιβίωσα, αλλά καταχρεώθηκα», συμπληρώνει.
Συνεπώς, όπως παραδέχεται η Ελένη, η δική της ήταν μια ψήφος διαμαρτυρίας.
«Δεν ψήφισα υπέρ της Νέας Δημοκρατίας. Ψήφισα κατά του ΣΥΡΙΖΑ, αυτή είναι η διαφορά και αυτό δεν καταλαβαίνουν οι περισσότεροι. Θα πάω με το λιγότερο κακό. Και ήταν το λιγότερο κακό, γιατί αυτά που είπε, μπορεί όχι στο 100%, αλλά στο 50%, τα έκανε. Και έχει δεσμευτεί ότι θα κάνει το άλλο 50%. Δεν είμαι Ν.Δ., ούτε ψήφισα Μητσοτάκη επειδή μου ενέπνευσε εμπιστοσύνη, απλώς δεν ήθελα να βγει ο ΣΥΡΙΖΑ».
Οσο για το πώς αντέδρασαν οι γονείς της στην απόφασή της… «μου είπαν να μην πατήσω το πόδι μου στην Κρήτη. Αλλά, μετά από ώριμη συζήτηση, το δέχτηκαν κάπως, μου είπαν “κάνε ό,τι θες, αλλά μην το πεις”. Είναι πολύ ωραία να έχεις μια ιδεολογία και εγώ στα 20 μου ήθελα να αλλάξω τον κόσμο, αλλά, όταν δεν έχεις να επιβιώσεις ενώ έχεις δουλειά και βγάζεις χρήματα, τα ζυγίζεις διαφορετικά τα πράγματα».
Και όπως παραδέχεται, μέχρι να ξεχρεώσει θα ζει διαρκώς με το άγχος. «Αν αύριο το πρωί σπάσω το πόδι μου, όλα τα χρωστούμενα πρέπει να τα πληρώσω. Εγκυος δεν μπορώ να μείνω, δεν με πληρώνει κανένας, ενώ πληρώνω ασφαλιστικές εισφορές, ταμεία κ.λπ. Εχουμε συνδέσει το κεφάλαιο με τα λεφτά. Λεφτά δεν βάζουμε στην άκρη, απλά ανακυκλώνεται το χρήμα. Δουλεύουμε για να χρωστάμε στο κράτος. Είμαστε η δόση της δόσης».
Από τον ΣΥΡΙΖΑ στη Ν.Δ.
Για τον Μάρκο, αρχιτέκτονα και ζωγράφο, 51 ετών, που ψήφιζε από τη δεκαετία του ’80 κιόλας ΚΚΕ Εσωτερικού, Συνασπισμό και μετά ΣΥΡΙΖΑ, ο φόβος εκτροχιασμού της χώρας και η επιστροφή στις ημέρες του 2015 ήταν το κριτήριο με βάση το οποίο αποφάσισε.
“Ισως μεγαλώνοντας γίνεσαι και πιο συντηρητικός και δεν θες να σου τραβάνε συνέχεια το χαλί κάτω από τα πόδια”
«Βλέπω ότι ο Κυρ. Μητσοτάκης έχει κάνει προσπάθεια, είναι πολύ πιο φιλελεύθερος από την παλιά Νέα Δημοκρατία, πολύ πιο ανοιχτός, και το κυριότερο που βάρυνε στην απόφασή μου ήταν ότι λειτουργεί η οικονομία, έχω δουλειά, το 2012 θα άλλαζα χώρα για να βρω δουλειά ως αρχιτέκτονας. Το 2015 έκανα έκθεση σε γκαλερί, που ήταν ένα όνειρο ζωής, και έκλεισαν τις τράπεζες. Οπότε δεν άντεχα άλλη τρέλα, ίσως, μεγαλώνοντας, γίνεσαι και πιο συντηρητικός και δεν θες να σου τραβάνε συνέχεια το χαλί κάτω από τα πόδια», λέει στην «Κ». Αν και θεωρεί τους ανθρώπους του ΣΥΡΙΖΑ πιο τίμιους, η Νέα Δημοκρατία, από την άλλη, είναι, κατά την άποψή του, μια «καλοδουλεμένη μηχανή».
«Οταν ψήφισα ΣΥΡΙΖΑ, το 2015, ήταν καθαρά ιδεολογικά, να φύγουν οι παλιοί και να δοκιμάσουμε κάτι καινούργιο. Τώρα ψήφισα με τη λογική ότι έχω μια σταθερότητα, ξέρω ότι δεν είναι τέλειος ο Μητσοτάκης, αλλά τουλάχιστον λειτουργεί η χώρα. Και μπορεί πριν από δέκα χρόνια να ήμουν και πιο ιδεολόγος, τώρα όμως έχουμε περάσει κρίσεις, covid και λες δεν αντέχεται άλλος πειραματισμός. Ηταν πιο πολύ μια ψήφος συντηρητική, με την έννοια να σιγουρέψουμε αυτά που έχουμε. Εχουμε τουρισμό, έχουμε μια καλή εικόνα στο εξωτερικό, δεν μας βρίζουν από παντού».
Σχολιάζοντας το αποτέλεσμα της κάλπης δηλώνει σοκαρισμένος και, υπό τον φόβο, πλέον, της ενισχυμένης αναλογικής, ομολογεί ότι θα στραφεί σε άλλο κόμμα.
«Με το αποτέλεσμα σοκαρίστηκα και σίγουρα δεν θα ψηφίσω Νέα Δημοκρατία, ή θα ψηφίσω ΣΥΡΙΖΑ ή κάποιο μικρότερο κόμμα. Γιατί θέλω να υπάρχει ένα αντίβαρο, δεν θέλω να δώσω μια παντοδυναμία στη Ν.Δ. και να μη λογοδοτεί σε κανέναν».
Οσο για το τι αλλαγές θα ήθελε να δει στο κόμμα με το οποίο συντάσσεται ιδεολογικά, αυτές είναι: «πιο δυνατά στελέχη, να μην υπάρχει παλιό ΠΑΣΟΚ, αλλά νέοι άνθρωποι που θα αισθάνεσαι ότι είναι τίμιοι και ένα πρόγραμμα πιο ρεαλιστικό και όχι ψηφοθηρικό».
«Υπέρ των μικρών κομμάτων για να υπάρχει πολυφωνία»
Για την 38χρονη Αννα, δικηγόρο στο επάγγελμα, υπάρχει μεγάλο έλλειμμα στην εκπροσώπηση των κεντρώων ψηφοφόρων, κάτι που, όπως λέει, εξηγεί την αναποφασιστικότητα μεγάλου μέρους των Ελλήνων.
«Προέρχομαι από μια οικογένεια όπου η μητέρα ήταν ακραία ΠΑΣΟΚτζού και ο πατέρας μου νεοδημοκράτης. Η αδερφή μου ήταν ΣΥΡΙΖΑ και εγώ Νέα Δημοκρατία, γιατί με εξέφραζε το πρόγραμμά της, κυρίως η πολιτική του Σαμαρά. Πλέον δεν με εκφράζει, γιατί δεν είμαι υπέρ της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Και το 2015 ήμουν Ν.Δ. μόνο και μόνο γιατί είχα διαβάσει τα μνημόνια και δεν ήθελα να ενισχύσω τον ΣΥΡΙΖΑ. Φέτος, δεν ήθελα να δοθεί μεγάλο ποσοστό στη Ν.Δ. να αποκτήσει αυτοδυναμία, γιατί έτσι δημιουργούνται απόλυτα αυταρχικά καθεστώτα», λέει στην «Κ».
Αυτός ήταν και ο λόγος που στην κάλπη έριξε το ψηφοδέλτιο μικρού κόμματος, και συγκεκριμένα της Πλεύσης Ελευθερίας.
«Ηθελα να υπάρχει πολυφωνία. Στον β’ γύρο θα δω πού γέρνει η ζυγαριά για να μην ενισχυθεί η Ν.Δ. Είμαι πολύ δυσαρεστημένη με το αποτέλεσμα, μπορεί να πήγαινα και με τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά με τίποτα με το ΠΑΣΟΚ, γιατί θεωρώ ότι είναι αυτό που κατέστρεψε τη χώρα επειδή πέρασε σε μία νύχτα μνημόνια χωρίς να έχει τη λαϊκή εντολή και μετά έσκασε η καυτή πατάτα στον ΣΥΡΙΖΑ», προσθέτει.
Υποστηρίζει δε ότι το πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ είναι τα στελέχη του.
«Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ωραίες αριστερές καταβολές, αλλά δεν έχει σωστό σοβαρό πρόγραμμα. Δεν έχει σωστά στελέχη, θα πρέπει να βάλει νέα πρόσωπα, με όρεξη, που να αφουγκράζονται την κοινωνία. Και να εκφραστεί έτσι και η γενιά η δική μου και όσοι ρίχνουν τις ψήφους τους σε μικρά κόμματα απλώς για να διαμαρτυρηθούν. Πιστεύω, μάλιστα, πως αν φύγει ο Τσίπρας έχει τελειώσει το κόμμα, δεν έχει λόγο ύπαρξης».