Με μια ιδέα βασισμένη στο ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας ρύπων σκοπεύει το υπουργείο Περιβάλλοντος να αυτοχρηματοδοτήσει τους καθαρισμούς δασών στη χώρα μας. Πρόκειται για τον θεσμό των «πιστώσεων άνθρακα», ένα είδος δικαιωμάτων που αντιστοιχούν σε εξοικονομούμενες εκπομπές CO2 και τα οποία θα «δημιουργούνται» από κάθε δάσος στο οποίο θα γίνεται πιστοποιημένα σωστή διαχείριση. Η ιδέα αυτή, η οποία σε κάθε περίπτωση θα χρειαστεί τουλάχιστον 2-3 έτη για να ξεκινήσει να λειτουργεί, είναι μεν πρωτοποριακή για την προστασία του περιβάλλοντος στη χώρα μας, γεννά ωστόσο και ηθικά ζητήματα.
Ο υπουργός Περιβάλλοντος Θόδωρος Σκυλακάκης παρουσίασε χθες τα βασικά σημεία του νέου συστήματος καθαρισμού δασών, τα οποία θα οριστικοποιηθούν και θα νομοθετηθούν μέχρι το τέλος του έτους. Η κύρια φιλοσοφία του συστήματος είναι η εξής:
• Οι καθαρισμοί θα πραγματοποιούνται από δασικούς συνεταιρισμούς, οι οποίοι θα μπορούν να συμπράττουν και με επιχειρήσεις που ασχολούνται με τη διαχείριση βιομάζας με οποιονδήποτε τρόπο (λ.χ. προϊόντα ή παράγωγα ξυλείας, παραγωγή ενέργειας από βιοαέριο, καυσόξυλα, κ.ά.).
• Οι συνεταιρισμοί ή τα συνεργατικά σχήματα θα αποκτούν το δικαίωμα να διαχειριστούν ένα δάσος έπειτα από διαγωνισμό, με βάση τις διαχειριστικές μελέτες που υπάρχουν ή θα εκπονηθούν.
• Η απόληψη βιομάζας θα επιδοτείται, ιδίως στα δάση που δεν έχει γίνει για χρόνια διαχείριση ή γεωμορφολογικά είναι δύσκολη η επέμβαση.
• Το υπουργείο θα χρησιμοποιήσει ανεξάρτητους πιστοποιητές, οι οποίοι (υπό την επίβλεψη της δασικής υπηρεσίας) θα πιστοποιούν ότι η απόληψη γίνεται σωστά. Στη συνέχεια θα γίνεται δεύτερη πιστοποίηση, όταν η βιομάζα πωλείται ή αξιοποιείται.
• Με βάση την πιστοποίηση, η οποία θα ακολουθεί ευρωπαϊκά κριτήρια, θα δημιουργείται ένα είδος «πορτοφολιού», δηλαδή ένα δικαίωμα που θα αντιστοιχεί στις ποσότητες CO2 που εξοικονομούνται. Τα δικαιώματα αυτά, τα οποία ονομάζονται «πιστώσεις άνθρακα», θα μπορούν να πωλούνται σε εταιρείες που παράγουν ρύπους. Με άλλα λόγια, θα δημιουργηθεί ένα σύστημα παράλληλο στο σύστημα εμπορίας ρύπων που ήδη υφίσταται.
• Τα έσοδα από τις πωλήσεις δικαιωμάτων θα χρηματοδοτούν την επιδότηση της απόληψης βιομάζας, άρα την οικονομική βιωσιμότητα του μοντέλου.
«Τα δικαιώματα αυτά είναι συνήθως φθηνότερα από τα αντίστοιχα του συστήματος εμπορίας ρύπων. Η αξία τους είναι ότι διατηρούν την ίδια τιμή για μεγάλο διάστημα –αντίθετα με το σύστημα εμπορίας ρύπων [που λειτουργεί εν είδει χρηματιστηρίου]– και επομένως ο επενδυτής θα μπορεί να γνωρίζει τις υποχρεώσεις του σε βάθος χρόνου», ανέφερε ο κ. Σκυλακάκης.
Το σύστημα αυτό θα εφαρμοστεί για πρώτη φορά στη χώρα μας. Υφίσταται ήδη σε άλλες χώρες της Ευρώπης (λ.χ. Label Bas Carbone στη Γαλλία, Woodland Carbon Code στην Αγγλία), αλλά με διαφορετική φιλοσοφία, καθώς τα έργα που οδηγούν στη μείωση του CO2 χρηματοδοτούνται από τις ίδιες τις εταιρείες, που με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνουν (λογιστικά) να μειώσουν το «ρυπαντικό» τους αποτύπωμα. Το σύστημα που παρουσίασε το υπουργείο στοχεύει να λύσει το μείζον πρόβλημα του υψηλού κόστους συνεχούς διαχείρισης όλων των δασικών οικοσυστημάτων. Γεννά ωστόσο και ηθικά ζητήματα, καθώς οι επιχειρήσεις που θα αγοράζουν τα δικαιώματα αυτά θα μπορούν να εμφανίζονται ως κλιματικά ουδέτερες, συνεχίζοντας στην πραγματικότητα να ρυπαίνουν. Ενα δεύτερο ζήτημα είναι να μη φθάσουμε στο άλλο άκρο, και η επιδότηση οδηγήσει σε υπεραπόληψη βιομάζας από τα δάση.
Ο κ. Σκυλακάκης επέμεινε χθες ότι υπάρχει πολύ μεγάλο περιθώριο για την αύξηση της παραγωγής προϊόντων ξύλου, με δεδομένο ότι οι εισαγωγές έχουν αυξηθεί κατά 107% την τελευταία δεκαετία. Υποστήριξε ότι οι πρώτες σύγχρονες διαχειριστικές μελέτες (οι προδιαγραφές τους βρίσκονται υπό αναθεώρηση) θα χρηματοδοτηθούν μέσω πόρων από το σύστημα εμπορίας ρύπων (20 εκατ. ευρώ) και στη συνέχεια από το νέο ΕΣΠΑ (80 εκατ. ευρώ) και θα βρίσκονται σε συνάφεια με τις ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες όπου τα δάση είναι και περιοχές Natura. Τέλος, ο κ. Σκυλακάκης επεσήμανε ότι η μεταρρύθμιση αυτή δεν είναι δυνατή χωρίς ισχυρές δασικές υπηρεσίες και υποσχέθηκε ότι 500 προσλήψεις θα ολοκληρωθούν έως το τέλος του έτους.