Ολο και νέους κακόβουλους τρόπους ανακαλύπτουν οι κυβερνοεγκληματίες για να διεισδύσουν σε υπολογιστές, συσκευές, συστήματα ασφαλείας, να κατασκοπεύσουν κινήσεις, να καταστρέψουν, να αλλοιώσουν, να διαγράψουν, να μπλοκάρουν, να υποκλέψουν αρχεία. Να διαπεράσουν ακόμη και τις πολύπλοκες ασπίδες προστασίας του Στρατού και να προσπαθήσουν να θέσουν σε άμεσο κίνδυνο τη λειτουργία του. Για παράδειγμα, σοβαρά είναι τα προβλήματα που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν οι χάκερ σε μια φρεγάτα: θα μπορούσαν να παραβιάσουν τερματικά, σταθμούς εργασίας και κεντρικούς εξυπηρετητές, να υποκλέψουν τις επικοινωνίες των αξιωματικών, να παραποιήσουν στοιχεία από ραντάρ και αισθητήρες και να αλλοιώσουν την επιχειρησιακή εικόνα, να διακόψουν την παροχή ενέργειας του πλοίου, να μπλοκάρουν το δίκτυο, να παρεμβληθούν στο σύστημα πλοήγησης, να ελέγξουν μη επανδρωμένα αεροσκάφη, ακόμη και να πυροδοτήσουν πυραύλους χωρίς εξουσιοδότηση…
Ενα σύστημα που αποτρέπει όλες τις παραπάνω απειλές αναπτύσσει, στο πλαίσιο μεγάλου ευρωπαϊκού έργου το οποίο χρηματοδοτήθηκε πρόσφατα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η ελληνική εταιρεία Space Hellas σε στενή συνεργασία με το ελληνικό υπουργείο Αμυνας. Στην κοινοπραξία υλοποίησης του έργου συμμετέχουν και άλλοι φορείς, αμυντικές βιομηχανίες και ερευνητικά κέντρα από την Ελλάδα και ακόμη επτά κράτη-μέλη. Το όνομα αυτού, Pandora.
«Πρόκειται για ένα ανοικτό σύστημα λογισμικού που ανιχνεύει και αντιμετωπίζει τις κυβερνοαπειλές, εστιάζοντας στην ασφάλεια των τερματικών συσκευών, δηλαδή των υπολογιστών, των κινητών τηλεφώνων, των τάμπλετ, κάθε συσκευής που μπορεί να χρησιμοποιείται σε μια στρατιωτική μονάδα», εξηγεί ο συντονιστής του έργου Γιώργος Γαρδίκης, μάνατζερ έρευνας και ανάπτυξης της Space Hellas. «Το σύστημα εγκαθίσταται σε όλες τις συσκευές, παρακολουθεί όλες τους τις δραστηριότητες και μεταφέρει το σύνολο των πληροφοριών σε έναν κεντρικό σέρβερ, εγκατεστημένο μέσα στη στρατιωτική μονάδα, ο οποίος, με αλγόριθμους που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη και τη μηχανική μάθηση, ανιχνεύει τυχόν παραβιάσεις στο σύστημα ασφαλείας και προτείνει στον διαχειριστή της συσκευής συγκεκριμένες πολιτικές: να κλείσει ορισμένα προγράμματα, να μπλοκάρει κάποια εφαρμογή, να αποσυνδεθεί από το δίκτυο. Επιλέγεται η ενδεδειγμένη κίνηση και εφαρμόζεται αυτόματα σε όλα τα τερματικά που εμπλέκονται.
Παράλληλα, το σύστημα δίνει τη δυνατότητα άμεσης ανταλλαγής πληροφοριών σχετικά με απειλές, από και προς άλλες μονάδες, εθνικές ή διεθνείς, ώστε εάν κάποιο κράτος-μέλος δεχθεί επίθεση, να ενημερωθούν και να θωρακιστούν γρήγορα όλοι οι εταίροι».
Το Pandora μπορεί να εφαρμοστεί σε κάθε στρατιωτικό πληροφοριακό σύστημα. Η ομάδα των ερευνητών εξετάζει ως περίπτωση χρήσης του συστήματος την προστασία ενός πολεμικού πλοίου, σε συνεργασία με τη μεγάλη γαλλική κατασκευάστρια εταιρεία φρεγατών Naval Group S.A. «Σε συνεργασία με τη Naval εξετάζουμε μια σειρά σεναρίων κυβερνοεπιθέσεων που μπορούν να προκαλέσουν τη δυσλειτουργία των οπλικών συστημάτων του πλοίου, την αδυναμία ανίχνευσης εχθρικών στόχων κ.ά.», σημειώνει ο κ. Γαρδίκης.
Το έργο αναπτύσσεται σε ένα εντελώς νέο πλαίσιο. «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για πρώτη φορά χρηματοδοτεί την έρευνα και ανάπτυξη στο πεδίο της άμυνας, έναν τομέα μέχρι τώρα ταμπού. Το νέο πρόγραμμα EDIDP (European Defense Industrial Development Programme – Πρόγραμμα Βιομηχανικής Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Αμυνας) απαντά ακριβώς στην ανάγκη για μια ενιαία ευρωπαϊκή στρατηγική στο πεδίο αυτό, με τη χρηματοδότηση συνεργατικών έργων. Αποτελεί το πρόγραμμα-οδηγό για τη λειτουργία, από το 2021, του Ευρωπαϊκού Ταμείου Αμυνας, με ετήσιο προϋπολογισμό 2 δισ. ευρώ και στόχο την πανευρωπαϊκή ανάπτυξη αμυντικών προϊόντων», εξηγεί ο κ. Γαρδίκης.
Το Pandora υλοποιείται σε πολύ στενή συνεργασία με τα υπουργεία Αμυνας της Ελλάδας και της Κύπρου. «Η Γενική Διεύθυνση Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων του υπουργείου Αμυνας ήταν που κινητοποίησε τις εξειδικευμένες εταιρείες και την αμυντική βιομηχανία για την υποβολή στην Ε.Ε. αιτήσεων χρηματοδότησης και υποστήριξε πλήρως τις ελληνικές προτάσεις. Το αποτέλεσμα ήταν πέραν των προσδοκιών, λόγω ακριβώς της εξαιρετικής συνεργασίας των φορέων με το υπουργείο Αμυνας.
Υποβλήθηκαν, πέραν του Pandora, άλλες τρεις προτάσεις υπό ελληνικό συντονισμό και με έντονο ελληνικό χρώμα και εγκρίθηκαν και οι τέσσερις, σε σύνολο 16 εγκεκριμένων προτάσεων. Πλην του Pandora, χρηματοδοτήθηκαν επίσης το Smotanet, στο πεδίο επίσης της κυβερνοάμυνας, το Lotus, για την ανάπτυξη μη επανδρωμένων αεροσκαφών, και το Decismar, ένα σύστημα για την παρακολούθηση των θαλασσίων συνόρων», σημειώνει ο κ. Γαρδίκης.
Αμεση αξιοποίηση
Η Διεύθυνση Κυβερνοάμυνας του ΓΕΕΘΑ, ως τελικός χρήστης αλλά και συγχρηματοδότης του Pandora (συμμετέχει, μαζί με το κυπριακό υπουργείο Αμυνας, με ένα 10,5%), έθεσε τις προδιαγραφές του έργου, ώστε να είναι ευθυγραμμισμένο με τις ανάγκες των κρατών-μελών και να μπορεί να αξιοποιηθεί άμεσα εμπορικά. Οι προϋποθέσεις αυτές προκύπτουν από τις μόνιμες διακρατικές συνεργασίες στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος PESCO. Το Pandora άλλωστε έχει άμεση συνάφεια με τη διακρατική «Πλατφόρμα κοινής χρήσης πληροφοριών για απειλές και περιστατικά στον κυβερνοχώρο» του προγράμματος PESCO, έργο το οποίο συντονίζεται από τη Διεύθυνση Κυβερνοάμυνας του ΓΕΕΘΑ.