Τις τελευταίες ημέρες τα ρολόγια στο Ωνάσειο δείχνουν δύο ώρες. Μία της Αθήνας και μία της Βαλτιμόρης, στην πολιτεία Μέριλαντ των ΗΠΑ, εκεί όπου έλαβε χώρα ίσως το πιο σημαντικό ιατρικό επίτευγμα στον χώρο των μεταμοσχεύσεων και δη των μεταμοσχεύσεων καρδιάς των τελευταίων χρόνων. Κάθε ώρα που περνάει με τον 57χρονο Ντέιβιντ Μπένετ να μην απορρίπτει το μόσχευμα από τον γενετικώς τροποποιημένο χοίρο, είναι μία νίκη για όλους. Και αν κάτι γνωρίζουν πολύ καλά στο Ωνάσειο, περισσότερο από τον καθένα στην Ελλάδα, είναι ότι ο βασικός τους αντίπαλος είναι ο χρόνος.
«Είναι και σημαντικό και ελπιδοφόρο επίτευγμα», σχολιάζει στην «Κ» ο πρόεδρος του Ωνασείου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου, διευθυντής της Νεφρολογικής Κλινικής και της Μονάδας Μεταμοσχεύσεων Νεφρού του Λαϊκού Νοσοκομείου της Αθήνας, καθηγητής Παθολογίας – Νεφρολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Ιωάννης Μπολέτης. «Σε τι χρονικό ορίζοντα θα πάει δεν το ξέρουμε ακόμη, δεν έχουμε όλες τις πληροφορίες, αλλά σε κάθε περίπτωση χαιρετίζουμε την εξέλιξη με συγκρατημένο ενθουσιασμό».
Με συγκρατημένη αισιοδοξία παρακολουθεί τα ιατρικά ανακοινωθέντα από τις ΗΠΑ και ο διευθυντής της Μονάδας Καρδιακής Ανεπάρκειας και υπεύθυνος του προγράμματος μεταμοσχεύσεων καρδιάς του ΩΚΚ Σταμάτης Αδαμόπουλος. «Αυτό που συνέβη χθες (σ.σ. προχθές) είναι πολύ σημαντικό. Παρά τις μεγάλες ανάγκες παγκοσμίως πραγματοποιούνται ετησίως μόνο 6.500 μεταμοσχεύσεις καρδιάς. Πρόκειται για νέους ασθενείς, οι περισσότεροι από τους οποίους έχουν πολύ χαμηλό προσδόκιμο επιβίωσης. Οι εισερχόμενοι στο τελικό στάδιο καρδιακής ανεπάρκειας που μπαίνουν στη λίστα για μεταμόσχευση έχουν προσδόκιμο επιβίωσης κάτω από 12 μήνες. Επομένως οι ανάγκες είναι τεράστιες».
Οπως εξηγεί ο κ. Αδαμόπουλος, υπήρχαν ενδείξεις ήδη από τη δεκαετία του ’80 για τη χρησιμότητα των οργάνων του χοίρου για τον άνθρωπο, ωστόσο η γονιδιακή παρέμβαση πολλαπλασίασε τα οφέλη. Ως γνωστόν, τον Οκτώβριο πραγματοποιήθηκε και η πρώτη εμφύτευση νεφρού χοίρου σε εγκεφαλικά νεκρό ασθενή, που δεν απορρίφθηκε. «Αυτό αναμένουμε και από την καρδιά που μεταμοσχεύθηκε χθες (σ.σ. προχθές). Είμαστε σε θέση να έχουμε περισσότερες ελπίδες και άρα να πιστεύουμε ότι θα δοθεί λύση στο τεράστιο θέμα της έλλειψης οργάνων. Γιατί μπορούμε να κάνουμε τέτοια γονιδιακή παρέμβαση στον χοίρο ώστε να αποφεύγουμε δύο μείζονα εμπόδια, τη μεταφορά ιών και την ανοσολογική αντίδραση που θα οδηγούσε σε απόρριψη του μοσχεύματος. Είναι μια σημαντική ημέρα για εμάς, διότι ανοίγει μια τεράστια λεωφόρος στο μείζον πρόβλημα της δωρεάς οργάνων, υπό την προϋπόθεση ότι οι πρώτες ενθαρρυντικές ενδείξεις θα επιβεβαιωθούν στο άμεσο μέλλον από καλά σχεδιασμένες μελέτες και θα περάσουν με επιτυχία τα φίλτρα της βιοηθικής που ενδεχομένως εγερθούν».
Ωστόσο, η λεωφόρος είναι διπλής κυκλοφορίας. Οπως λέει ο κ. Μπολέτης, δεν πρέπει να εφησυχάσουμε λόγω των εξελίξεων. «Να μη γίνει όπως με τον κορωνοϊό, που αποφεύγουμε τα μέτρα επειδή εμβολιαστήκαμε. Πρέπει να κοιτάξουμε να ενισχύσουμε τη δωρεά οργάνων γιατί κανείς δεν ξέρει πόσο χρόνο θα πάρει έως ότου η έρευνα οδηγήσει στην κλινική πράξη». Η έλλειψη μοσχευμάτων είναι το υπ’ αριθμόν 1 πρόβλημα στην Ελλάδα. Στη χώρα μας οι δότες δεν ξεπερνούν τους 6-7 ανά εκατομμύριο πληθυσμού, ενώ σε άλλα κράτη ξεπερνούν τους 30-35.
Ανάσχεση λόγω COVID-19
Η πανδημία αναχαίτισε και την όποια τάση βελτίωσης των στατιστικών στην Ελλάδα. «Η αύξηση των κρεβατιών ΜΕΘ θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση της δωρεάς οργάνων, αλλά έχουν καταληφθεί από ανθρώπους που δεν μπορούν να γίνουν δότες», λέει ο πρόεδρος του Ωνασείου. «Εχουμε πέσει σε πολύ δύσκολη φάση, γεγονός που μας κάνει καμιά φορά και απογοητευόμαστε, γιατί –ενώ κάνουμε κινήσεις– δεν βλέπουμε αποτελέσματα». «Η μεγάλη μας ελπίδα είναι το Εθνικό Μεταμοσχευτικό Κέντρο, μια εμβληματική δωρεά του Ιδρύματος Ωνάση, που πιστεύουμε ότι θα δώσει τεράστια ώθηση στις μεταμοσχεύσεις», καταλήγει ο κ. Αδαμόπουλος.