Η οικονομική κρίση του 2015, με το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) να είναι κυριολεκτικά στον αέρα λόγω οικονομικών εκκρεμοτήτων που δεν μπορούσαν να εκπληρωθούν, όπως και η χώρα. Τα εσωτερικά «μέτωπα», οι αγκυλώσεις και οι ιδεοληψίες που αποτέλεσαν τροχοπέδη για την ανάπτυξη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ). Η εθνική τραγωδία των Τεμπών που βύθισε στο πένθος το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), που θρηνεί 12 φοιτητές του.
Είναι πιο εύκολο για ένα υψηλόβαθμο στέλεχος να κάνει τον απολογισμό του με ειλικρίνεια –και ίσως κουρασμένο και, γιατί όχι, απαυδισμένο κάποιες φορές– όταν πλέον πλησιάζει στη λήξη της θητείας του. Και ο πρυτανικός θώκος δεν είναι διόλου εύκολο αξίωμα, ιδίως σε ένα από τα τρία εμβληματικά ιδρύματα. Βέβαια, πολλοί τον διεκδικούν αφού… «προτιμώ να είμαι πρύτανης στο ένα και μοναδικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, παρά ένας από τους πολλούς υφυπουργούς ή και υπουργούς μιας κυβέρνησης», όπως είχε πει κάποτε εξομολογητικά στην «Κ» πανεπιστημιακός και στέλεχος παρελθούσας κυβέρνησης. Ο Θάνος Δημόπουλος του ΕΚΠΑ, ο Ανδρέας Μπουντουβής του ΕΜΠ και ο Νίκος Παπαϊωάννου του ΑΠΘ ολοκληρώνουν φέτος τη θητεία τους στη θέση του πρύτανη και εξομολογούνται στην «Κ» τις πιο δύσκολες στιγμές που πέρασαν, έχοντας τα ηνία των ιστορικών πανεπιστημίων της χώρας.
Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης του ΕΚΠΑ)
«Αισθανόμασταν ότι θα “εκραγεί” το ίδρυμα πάνω μας»
«Θυμάμαι στην αρχή της θητείας των πρυτανικών αρχών το 2015, παραλάβαμε ένα πανεπιστήμιο εν μέσω της σοβαρής οικονομικής κρίσης στη χώρα μας. Οι διοικητικοί υπάλληλοι ήταν σε διαθεσιμότητα και υπήρχε στασιμότητα ερευνητικών χρηματοδοτήσεων από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Για να κατανοήσετε την οξύτητα της κατάστασης, να πω ότι μέσω των ερευνητικών προγραμμάτων του ΕΚΠΑ απασχολούνται ετησίως 5.000 έως 8.000 ερευνητές, οι οποίοι είναι νέοι επιστήμονες. Να μην παραβλέπουμε ότι η απασχόλησή τους συμβάλλει στη μείωση της ανεργίας των νέων επιστημόνων και την ανάσχεση της διαρροής τους στο εξωτερικό», παρατηρεί σήμερα στην «Κ» ο κ. Δημόπουλος. «Αισθανόμασταν ότι θα “εκραγεί” το πανεπιστήμιο πάνω μας», προσθέτει. «Σήμερα η κατάσταση έχει κανονικοποιηθεί, παρότι υπάρχουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα ελληνικά πανεπιστήμια, και δη τα μεγάλα, όπως η γραφειοκρατία ή μεμονωμένα περιστατικά, όπως μια κατάληψη, στην οποία πέφτουν τα φώτα της δημοσιότητας. Ωστόσο, αυτά δεν είναι η ουσία του ΕΚΠΑ, που έχει προχωρήσει σε βήματα εξωστρέφειας. Ιδρύσαμε δύο ξενόγλωσσα αγγλόφωνα προπτυχιακά προγράμματα, ενώ σημαντικό βήμα για την ισχυροποίηση των καθηγητών και φοιτητών μας στην ευρωπαϊκή οικογένεια είναι η ίδρυση, μαζί με άλλα ΑΕΙ από 10 χώρες, του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου CIVIS το 2019. Συγκεντρώνει μια κοινότητα άνω των 384.000 φοιτητών και 55.000 ακαδημαϊκού και ερευνητικού προσωπικού. Με τη συμβολή ευρωπαϊκών κονδυλίων, το CIVIS δημιουργεί μια πραγματικά μοναδική ευρωπαϊκή διαπανεπιστημιακή πανεπιστημιούπολη, όπου φοιτητές, ακαδημαϊκοί, ερευνητές και προσωπικό μετακινούνται και συνεργάζονται τόσο ελεύθερα όσο στο ίδρυμα προέλευσής τους».
Ανδρέας Μπουντουβής, (Πρύτανης του ΕΜΠ)
«Δέχθηκα μεγάλες πιέσεις, ακραίες συμπεριφορές»
«Η σημαντικότερη εμπειρία μου από τη θητεία μου ως πρύτανης του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου αφορά τη διαχείριση των μετώπων. Υπάρχουν μέτωπα που ως πρύτανης ανοίγεις, αλλά και άλλα που ανοίγουν, αναμενόμενα και μη, μόνα τους. Η θετική έκβαση στην αντιμετώπισή τους χρειάζεται στρατηγική και τακτική. Η αστοχία στη διαχείριση των μετώπων μπορεί να αποβεί ισοπεδωτική για τον πρύτανη και επικίνδυνη για το ίδρυμα», λέει στην «Κ» ο κ. Μπουντουβής. «Ο πρύτανης δοκιμάζεται, ως θεσμός και πρόσωπο, από την πρώτη στιγμή και η έκβαση του crash test είναι καθοριστική για τη συνέχεια. Αντιμετώπισα μεγάλες πιέσεις, οι οποίες είναι διαχρονικά συγκεκριμένης προέλευσης σε ό,τι αφορά την καθοδήγηση, στόχευση και ιδιαίτερα την έκφρασή τους. Εννοώ ακραίες συμπεριφορές, παραταξιακής φοιτητικής προέλευσης, ιδιαίτερα μειοψηφικής, αλλά ασύδοτης και με χαρακτηριστικά αγέλης. Αλλά και βία και ακραία παραβατικότητα από συγκατοικούσες ομάδες του “α” χώρου και άλλων. Η μάχη σε αυτό το μέτωπο έχει αποδώσει καρπούς, σε συνεργασία και με την πολιτεία. Ενδεικτικά αναφέρω την ανάκτηση του κτιρίου Γκίνη στο ιστορικό συγκρότημα Πατησίων και την εκκαθάριση της διαβόητης φοιτητικής εστίας στην Πολυτεχνειούπολη Ζωγράφου. Η αποκατάσταση της ομαλής λειτουργίας κορυφαίων συλλογικών οργάνων του ΕΜΠ, ιδιαίτερα της Συγκλήτου, δεν είναι πλέον ζητούμενο. Ναι, το πανεπιστήμιο έχει αγκυλώσεις και ιδεοληψίες και “κεκτημένα”, που όμως είμαι σε θέση να πω κάνοντας “ταμείο” ότι έχουν ηττηθεί με μικρές και μεγάλες μάχες “επί του πεδίου”. Αλλά κυρίως γιατί έχει συνειδητοποιηθεί ότι αποτέλεσαν τροχοπέδη στην ανάπτυξη του πανεπιστημίου και ότι η όποια σχετική ανοχή ή αδιαφορία πληρώνεται ακριβά. Το αντίδοτο σε αυτούς τους παράγοντες είναι βήματα – άλματα προς τα εμπρός – η εξωστρέφεια και οι αποφασιστικές μεταρρυθμιστικές κινήσεις που στοχεύουν στην ουσιαστική πρόοδο της εκπαίδευσης και της έρευνας. Η πολύπλευρη δοκιμασία, η ψυχολογική και σωματική κόπωση, τα μεγάλα διλήμματα, οι κίνδυνοι, οι συγκρούσεις, ο “καβγάς” με την πολιτεία για χρόνιες ελλείψεις και για δυσχέρειες συνεργασίας, αντισταθμίζονται από τα όποια καλά αποτελέσματα. Πίσω από ένα σημαντικό αποτέλεσμα κρύβεται αφανής συλλογική δουλειά μυρμηγκιού. Παρόλο που χίλια καλά αποτελέσματα μπορεί να “σβηστούν”, από πλευράς εντυπώσεων, από ένα κακό συμβάν ή μια εντυπωσιακής ασχήμιας φωτογραφία, το αντίκρισμα του αποτελέσματος είναι η μεγαλύτερη ανταμοιβή, ειδικά όταν υπάρχει όφελος με αποδέκτες τους φοιτητές», συμπληρώνει.
Νίκος Παπαϊωάννου, (Πρύτανης του ΑΠΘ)
«Καθεστηκυίες νοοτροπίες δεκαετιών»
«Σε επίπεδο διοίκησης υπήρχαν πολλές δύσκολες στιγμές γιατί θέλησα να “σπάσω αυγά” σε πολλούς τομείς, όπως της ασφάλειας και της μη ανοχής σε τραμπουκισμούς μειοψηφικών ομάδων και εξωπανεπιστημιακών. Οι μειοψηφικές ομάδες στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχουν περιορίσει τη δράση τους. Είναι σεβαστές όλες οι απόψεις προφανώς, ωστόσο δεν επιτρέπουμε φαινόμενα βίας, καταστροφών δημόσιας περιουσίας και ακύρωσης της ακαδημαϊκής λειτουργίας του ιδρύματος», λέει ο Νίκος Παπαϊωάννου. «Με ρωτάτε εάν είναι γάγγραινα για το ίδρυμα αυτά τα φαινόμενα. Ασφαλώς, εάν τα αφήσουμε να επεκταθούν, να βρουν πεδίο δράσης θα καταλήξουν σε γάγγραινα», συμπληρώνει.
«Πολλά προβλήματα ανακύπτουν διότι υπάρχουν καθεστηκυίες νοοτροπίες δεκαετιών, που δεν βοηθούν να αλλάξουν τα πράγματα. Αλλά επιτρέψτε μου να εστιάσω στην τραγωδία των Τεμπών. Το ΑΠΘ έχασε 12 φοιτητές του. Είναι μία τραγωδία που ένας πανεπιστημιακός, ένας γονιός δεν μπορεί να διανοηθεί και να αντιμετωπίσει…».
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr