Κι όμως, είναι εύκολο να «παρακολουθήσεις» ψηφιακά μια παραλία. Αυτό εκτιμούν ειδικοί επιστήμονες, που το έπραξαν ήδη στο πλαίσιο ερευνητικών προγραμμάτων, κάτι που αποδεικνύει τη ματαιότητα της «εξάρτησης» από επιτόπιους ελέγχους για τις ξαπλώστρες στις τουριστικές περιοχές. Πρόσφατο παράδειγμα, μελέτη του Πανεπιστημίου Αιγαίου σε δύο παραλίες στη Σαντορίνη και στη Λέσβο, στο πλαίσιο της οποίας καταγράφηκαν με ακρίβεια οι ανθρωπογενείς χρήσεις των ακτών.
Η παρακολούθηση των δύο ακτών έγινε το 2018-2019. «Στο πλαίσιο ενός ερευνητικού προγράμματος για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, παρακολουθήσαμε πιλοτικά τη χρήση δύο παραλιών: το Καμάρι στη Σαντορίνη και την Ερεσό στη Λέσβο», λέει ο Κώστας Τοπουζέλης, αναπλ. καθηγητής στο τμήμα Ωκεανογραφίας και Θαλάσσιων Βιοεπιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. «Θέλαμε να δείξουμε πώς η τηλεπισκόπηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να διαπιστωθεί η φέρουσα ικανότητα μιας ακτής».
Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν δορυφορικά δεδομένα και πολύ υψηλής ανάλυσης δεδομένα από drones. «Στη Σαντορίνη πήγαμε δύο διαφορετικές χρονιές, ώστε να τις συγκρίνουμε και στη Λέσβο μία. Κάναμε “αντικειμενοστραφή ανάλυση” (object based analysis), ώστε να υπολογίσουμε με ακρίβεια τον χώρο που καταλαμβάνουν διάφορες δραστηριότητες, όπως ομπρελοκαθίσματα, εξοπλισμός θαλάσσιων σπορ και άλλα. Eτσι μπορέσαμε να δούμε τον όγκο των δραστηριοτήτων σε μια χρονική στιγμή με μεγάλη ακρίβεια».
Θα μπορούσε κάποια τέτοια ή ανάλογη μέθοδος να χρησιμοποιηθεί και για την παρακολούθηση των παραλιών που μισθώνονται; «Είναι εύκολο, αποτελεσματικό και μπορείς να έχεις στοιχεία ακόμα και σε καθημερινή βάση, αρκεί να μπορείς να διαθέσεις τους πόρους για να αποκτήσεις δορυφορικά δεδομένα υψηλής ανάλυσης. Πιστεύω ότι αν η Πολιτεία θέλει να στήσει έναν μόνιμο τέτοιο μηχανισμό, με ή χωρίς drones, είναι πλέον πολύ απλό. Θα μπορούσε επιπλέον να εισάγει ως επιπλέον επίπεδο πληροφορίας και τις συντεταγμένες των μισθώσεων, ώστε να μπορεί ανά πάσα στιγμή να ελέγχει την κατάσταση και να επιβάλλει πρόστιμα, έχοντας ιστορικό και αποδεικτικά στοιχεία», εκτιμά ο κ. Τοπουζέλης.
Είναι όμως εύκολο να «ταυτοποιήσεις» τα ομπρελοκαθίσματα με κάποιο συγκεκριμένο beach bar; Τι γίνεται με τις εντελώς παράνομες καταλήψεις αιγιαλού; «Oσοι έχουν άδειες στοιχίζουν τα ομπρελοκαθίσματα μπροστά από τα καταστήματά τους. Εκεί που δεν υπάρχει αντιστοίχιση, θα μπορεί να ειδοποιείται η αστυνομία και να πηγαίνει με τα συγκεκριμένα δεδομένα στο χέρι για να ταυτοποιήσει τον παρανομούντα. Σίγουρα πάντα θα χρειάζονται κάποιοι επιτόπιοι έλεγχοι, ειδικά εκεί όπου η κατάσταση έχει ξεφύγει εντελώς. Η αστυνομία όμως δεν μπορεί να είναι παντού, ούτε οι κτηματικές υπηρεσίες. Επομένως με τα δορυφορικά δεδομένα μπορείς να έχεις πλήρη τεκμηρίωση μιας παράβασης και μόνο αν είναι απόλυτη ανάγκη να ζητάς και επιτόπιο έλεγχο», καταλήγει ο κ. Τοπουζέλης.
«Σε κάθε περίπτωση, σκοπός του κράτους δεν πρέπει να είναι να τιμωρεί επιχειρηματίες, αλλά να έχει στοιχεία ώστε να αποφασίζει σε ποιο βαθμό θα επιτρέπει κάποιες χρήσεις, ώστε να κρατήσει την οικολογική ισορροπία στις ακτές. Αποκτώντας σταδιακά ψηφιακά δεδομένα, θα μπορεί και σε βάθος χρόνου να λαμβάνει καλύτερες αποφάσεις».