«Μπαίνουμε συχνά σε ένα κατάστημα και περιμένουμε αμήχανα για ώρα στην είσοδο, γιατί ουδείς μας πλησιάζει ούτε μας απευθύνει τον λόγο για να μας εξηγήσει λόγου χάρη ότι θα μας εξυπηρετήσει σε λίγο. Εμείς, καθώς δεν βλέπουμε, δεν μπορούμε να αντιληφθούμε τη σειρά μας ούτε να βρούμε ένα άλλο σημείο να σταθούμε για να μην εμποδίζουμε τους υπόλοιπους πελάτες». Η κ. Χρυσέλλα Λαγαρία, συνιδρύτρια και αντιπρόεδρος της Kοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης Black Light, περιγράφει στην «Κ» μια «κλασική» περίπτωση λανθασμένης αντιμετώπισης πελατών με οπτική αναπηρία. Προκειμένου να εξαλειφθούν παρόμοιες παρανοήσεις, η Black Light σχεδίασε και υλοποίησε με την υποστήριξη του «ΣυνΑθηνά» του Δήμου Αθηναίων το πρόγραμμα «Προσβάσιμες γειτονιές, ενεργοί καταναλωτές – Οι επιχειρήσεις εκπαιδεύονται στη συμπεριληπτική εξυπηρέτηση». Από τον Ιούνιο έως και σήμερα η ομάδα έχει εκπαιδεύσει εργαζομένους σε τριάντα καταστήματα – παντοπωλεία, καφετέριες, κομμωτήρια, κοσμηματοπωλεία κ.α. «Ξεκινήσαμε με την πεποίθηση ότι οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν πολλά για τα τυφλά άτομα, θέλουν όμως να μάθουν», λέει η κ. Λαγαρία στην εκδήλωση για την ολοκλήρωση της πρώτης φάσης υλοποίησης του έργου, για το οποίο εκφράζεται η ελπίδα ότι θα συνεχιστεί.
«Ο ένας μαγαζάτορας έφερνε τον επόμενο, υπήρξαν ολόκληροι δρόμοι στους οποίους εκπαιδεύτηκαν όλα τα καταστήματα».
Βιωματική μάθηση
Υπάρχουν ορισμένοι απλοί τρόποι να εξυπηρετηθεί ένας τυφλός πελάτης. Δεν είναι λίγες οι φορές λ.χ. που οι τυφλοί πελάτες καλούνται να επιλέξουν μεταξύ ομοειδών προϊόντων, χωρίς όμως να έχουν γνώση αυτών. «Εκεί οφείλει ο υπάλληλος να μας περιγράψει λεπτομέρειες για τη μορφή και τη λειτουργία των προϊόντων», απαντά στο εύλογο ερώτημα η κ. Λαγαρία. «Αντίστοιχα, όταν σε υποδέχονται σε καταστήματα εστίασης θα πρέπει να σου εξηγούν τις επιλογές: ποια τραπέζια είναι διαθέσιμα, σε ποιο σημείο βρίσκονται, πού είναι οι τουαλέτες, με ποιους τρόπους μπορείς να πληρώσεις», αναφέρει ενδεικτικά. Οι τρεις εκπαιδευτές υποδεικνύουν στους εργαζομένους πώς συνοδεύουμε έναν τυφλό στον χώρο, «πώς να τείνουν το μπράτσο τους και να προηγηθούν ημών» και εν συνεχεία επιστρατεύουν μεθόδους της βιωματικής μάθησης με τη χρήση μασκών. Σημειώνεται ότι, εκτός από τους τυφλούς που κυκλοφορούν με λευκό μπαστούνι ή σκύλο-οδηγό, υπάρχουν και άτομα με πολύ περιορισμένη όραση που κινούνται χωρίς κάποιο βοήθημα ή με ένα πολύ διακριτικό μπαστούνι «ένδειξης». «Αυτοί οι άνθρωποι δεν αναγνωρίζονται εύκολα, πρέπει ο καταστηματάρχης να είναι “υποψιασμένος”: αν ένας πελάτης τον ρωτάει για κάτι που βρίσκεται ακριβώς μπροστά του, αν δεν μπορεί να διαβάσει τον κατάλογο, ίσως αυτό συμβαίνει γιατί δεν βλέπει όταν π.χ. αλλάζει ο φωτισμός ή δεν ξεχωρίζει χρώματα», σημειώνει η κ. Λαγαρία.
«Επιλέξαμε το Κουκάκι και τα Εξάρχεια, δύο περιοχές του Δήμου Αθηναίων στις οποίες χάρη στην εγγύτητα στα ΜΜΜ κυκλοφορούν τυφλά άτομα», διευκρίνισε ο κ. Γιάννης Καπνιάς, συνιδρυτής της Black Light, που συμμετείχε στις εκπαιδεύσεις. Στην αρχή δυσκολεύτηκαν να πείσουν τα καταστήματα για την αναγκαιότητα μιας τέτοιας εκπαίδευσης. Σύντομα, όμως, το κλίμα «αντιστράφηκε» και η ομάδα δεν κατάφερε να ικανοποιήσει όλα τα αιτήματα που έφταναν έως και τις αρχές Νοεμβρίου. «Ο ένας μαγαζάτορας έφερνε τον επόμενο, υπήρξαν ολόκληροι δρόμοι στους οποίους εκπαιδεύτηκαν όλα τα καταστήματα», περιγράφει το τρίτο μέλος της ΚοινΣΕπ., Θοδωρής Τσάτσος. «Συναντήσαμε τη χαρά και τον ενθουσιασμό από ανθρώπους με μικρά μαγαζιά που παλεύουν να τα κρατήσουν ζωντανά με έναν ή κανέναν υπάλληλο. Σχεδόν όλοι ομολόγησαν ότι είχαν βιώσει στιγμές αμηχανίας ή και αποτυχίας με τυφλούς πελάτες», διηγείται ο ίδιος.
Μετά το πέρας της εκπαίδευσης τα μαγαζιά εξασφαλίζουν ένα αυτοκόλλητο εν είδει πιστοποίησης, που αποδεικνύει ότι είναι σε θέση να εξυπηρετούν τυφλά άτομα. Αυτό αποτελεί κίνητρο για να τους επιλέγουν οι τυφλοί και οι οικείοι τους. «Η ύπαρξη τέτοιων καταστημάτων είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη για τους νεοτυφλωθέντες, όσους δηλαδή χάνουν την όρασή τους σε μεγάλη ηλικία, που χρειάζονται αρκετό χρόνο για να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα της ζωής τους», τονίζει ο κ. Καπνιάς, που έχασε ως ενήλικος την όρασή του. «Η αξιοπρέπεια και η ποιότητα της ζωής των εν λόγω πολιτών αποδεικνύει και πόσο πολιτισμένοι είμαστε ως χώρα», λέει ο αργυροχρυσοχόος Παύλος Σαρικίζογλου, ο οποίος παρακολούθησε το πρόγραμμα. «Με μία ώρα που διαρκεί η εκπαίδευση, θα μπορέσεις να φέρεις τον κόσμο πιο κοντά σου».