Η τέχνη ως συνταγογραφούμενο φάρμακο; Τι υπέροχη ιδέα! Tα υπουργεία Πολιτισμού και Υγείας ξεκινούν μεγάλο, πρωτοποριακό πρόγραμμα, στο πλαίσιο του οποίου η παρακολούθηση και συμμετοχή ενός ψυχικώς νοσούντος σε ένα καλλιτεχνικό δρώμενο θα συνταγογραφείται ως συμπληρωματικό «φάρμακο» στην κύρια θεραπεία του. Το πρόγραμμα θα εφαρμοστεί πιλοτικά από τον Ιανουάριο έως τον Ιούλιο 2024 και φιλοδοξία είναι το 2025 κάθε ιδιώτης ψυχίατρος να μπορεί να συνταγογραφεί… θεραπείες τέχνης. Στόχος είναι η ένταξη της πολιτιστικής συνταγογράφησης στο Εθνικό Σύστημα Υγείας.
Ειδικότερα, το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας, Νευροεπιστημών και Ιατρικής Ακριβείας του Πανεπιστημίου Αθηνών σχεδίασε το οργανωτικό πλαίσιο για την εφαρμογή των δράσεων τέχνης και την έρευνα που απαιτείται για να διαπιστωθεί το μέγεθος της επίδρασης της τέχνης σε ασθενείς. Σύμφωνα με τον αναπληρωτή διευθυντή του Ινστιτούτου και καθηγητή Ψυχιατρικής στο ΕΚΠΑ Νίκο Στεφανή, κατά την πιλοτική φάση θα κληθούν οι εποπτευόμενοι από το υπουργείο Πολιτισμού καλλιτεχνικοί οργανισμοί –π.χ. Εθνικό Θέατρο, Εθνική Πινακοθήκη, Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Εθνική Λυρική Σκηνή, ΚΘΒΕ, Μητροπολιτικός Οργανισμός Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης (MΟΜus)– να δηλώσουν συμμετοχή, καταθέτοντας προτάσεις για καλλιτεχνικές δράσεις τρίμηνης διάρκειας (π.χ. θεατρικό εργαστήριο, εικαστικό εργαστήριο, τρίμηνη χοροθεραπεία και άλλα) ή παρακολούθηση παραστάσεων, ταινιών ή συναυλιών σε συχνότητα τουλάχιστον τρεις φορές τον μήνα, στις οποίες οι ωφελούμενοι θα μπορούν να συμμετέχουν και στη συνέχεια να συζητούν για το δρώμενο εκφράζοντας σκέψεις και συναισθήματα.
Δικαιούχοι της πολιτιστικής συνταγογράφησης στην πιλοτική φάση θα είναι άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας όπως, μεταξύ άλλων, αγχώδη διαταραχή, φοβίες, κατάθλιψη και ψυχωσικές συνδρομές. Τα άτομα αυτά παραπέμπονται στους καλλιτεχνικούς οργανισμούς από δομές ψυχικής υγείας, με ευθύνη του υπεύθυνου επαγγελματία ψυχικής υγείας. Υπολογίζεται ότι σε αυτή τη φάση θα συμμετάσχει τριψήφιος αριθμός ασθενών.
Η συμμετοχή θα είναι δωρεάν, ενώ κατά τη δεύτερη φάση, εντός του 2024, το πρόγραμμα θα επεκταθεί.
Η συμμετοχή είναι δωρεάν. Στο τέλος της πιλοτικής φάσης θα αξιολογηθούν με επιστημονικά κριτήρια παράμετροι όπως πόση βελτίωση είδαν οι ασθενείς, ποια παρέμβαση (δηλαδή η παρακολούθηση θεατρικής παράστασης ή η συμμετοχή σε ομάδα δραματοθεραπείας) αποδείχθηκε αποδοτικότερη, πόσοι ασθενείς αποχώρησαν, για ποιους λόγους και ποια τα χαρακτηριστικά τους.
Κατά τη δεύτερη φάση, δηλαδή εντός του 2024 και για όλο το 2025, το πρόγραμμα θα επεκταθεί σε επιπλέον καλλιτεχνικούς φορείς του Δημοσίου αλλά και νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου σε όλη την Ελλάδα. Σε αυτή τη φάση το σύστημα συνταγογράφησης της ΗΔΙΚΑ θα έχει προσαρμοστεί και η συνταγογράφηση θεραπειών τέχνης και η παραπομπή ασθενών θα γίνεται από ιδιώτες ψυχιάτρους. Το υπουργείο Πολιτισμού μέσω της δικής του πλατφόρμας διαχείρισης της πολιτιστικής συνταγογράφησης θα παρουσιάζει στους ενδιαφερομένους σε πραγματικό χρόνο τις δράσεις και τις διαθέσιμες θέσεις.
«Οικονομικά αποδοτική»
Οπως τόνισε μιλώντας στην «Κ» ο αρμόδιος υφυπουργός Πολιτισμού Χρίστος Δήμας, «στόχος του προγράμματος, ύψους 8 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, είναι η αξιοποίηση της ερευνητικά αποδεδειγμένης θεραπευτικής λειτουργίας της τέχνης και του σύγχρονου πολιτισμού στην ψυχική και σωματική υγεία». Και συμπλήρωσε: «Η ευεργετική επίδραση των τεχνών σε όσους πάσχουν από ψυχικές ασθένειες, εξαρτήσεις και χρόνιες παθήσεις δεν περιορίζεται σε ατομικό επίπεδο, αλλά επεκτείνεται και σε κοινωνικό επίπεδο, ενώ όπως επισημαίνει και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας είναι και οικονομικά αποδοτική σε σύγκριση με κλασικές βιοϊατρικές θεραπείες».