Με έκτακτη συνεδρίαση της Ολομέλειας της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας την προσεχή Τρίτη, η Εκκλησία της Ελλάδος δρομολογεί τις κινήσεις και την αντίδρασή της στην απόφαση της κυβέρνησης να νομοθετήσει τον γάμο ομόφυλων ζευγαριών. Την Τρίτη αναμένεται το θέμα να συζητηθεί και στο υπουργικό συμβούλιο, οπότε και η κυβέρνηση εισέρχεται στην τελική ευθεία για να φέρει το νομοσχέδιο στη Βουλή.
Στην έκτακτη συνεδρίαση της Ολομέλειας της Ιεραρχίας, σύμφωνα με πληροφορίες, μοναδικός εισηγητής θα είναι ο μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικόλαος, ο οποίος, όπως αναφέρεται, ως γιατρός ο ίδιος και ως πρόεδρος της Επιτροπής Βιοηθικής, είναι ο πλέον κατάλληλος να αναλύσει όλες τις παραμέτρους του θέματος και όσον αφορά τη βιολογία, αλλά και σε σχέση καθαρά με τη θρησκεία.
Στο τραπέζι η αποστολή επιστολής προς όλους τους βουλευτές και εγκύκλιος που θα διαβαστεί στους ναούς όλης της χώρας με την επιχειρηματολογία κατά της ρύθμισης.
Το βασικό πλαίσιο της άρνησης της Εκκλησίας να αποδεχθεί τη συγκεκριμένη νομοθετική πρωτοβουλία εκκινεί από τη θέση ότι επιχειρείται η κανονικοποίηση της ομοφυλοφιλίας, που για την Εκκλησία είναι αμαρτία. «Ποιμαντικά τους αγκαλιάζουμε όλους και τους περιμένουμε στην εκκλησία. Δεν καταδικάζουμε τον άνθρωπο, καταδικάζουμε την αμαρτία», εξηγεί ιεράρχης.
Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι ο προσανατολισμός για τη συνεδρίαση της Τρίτης είναι να διατυπωθεί με σαφήνεια και τεκμηρίωση η θέση της Εκκλησίας, ώστε να μην υπάρχουν θολά σημεία και ερωτήματα. Παράλληλα, η μία από τις βασικές εισηγήσεις είναι να αποσταλεί από την Ιερά Σύνοδο επιστολή προς όλους τους βουλευτές, όπου θα γίνεται αναφορά στην ανάγκη να διαφυλαχθεί ο θεσμός της οικογένειας και να προστατευθούν τα δικαιώματα των παιδιών. Τέλος, αναμένεται να εκδοθεί εγκύκλιος για την αντίθεση της Εκκλησίας στην προωθούμενη ρύθμιση, η οποία θα αποσταλεί στους ναούς όλης της χώρας προκειμένου να αναγνωσθεί προς το εκκλησίασμα.
Σταθερά από την πλευρά της Εκκλησίας επισημαίνεται ότι η διαφωνία προς την κυβερνητική επιλογή αφορά πρωτίστως το ζήτημα που ανοίγει για τα παιδιά, καθώς, όπως επισημαίνεται, από τη στιγμή που θα νομοθετηθεί ο γάμος ομόφυλων ζευγαριών, με μια προσφυγή στα ευρωπαϊκά δικαστήρια, στο πλαίσιο της διεκδίκησης ισονομίας, θα ανοίξει ο δρόμος για παρένθετη κύηση, ακόμη κι αν στον νόμο που θα φέρει η κυβέρνηση δεν θα δίνει το δικαίωμα αυτό στα ομόφυλα ζευγάρια. Μάλιστα, όπως αναφέρουν καλά ενημερωμένες πηγές, εσωτερικά στην Εκκλησία συζητήθηκε το ενδεχόμενο, εφόσον προχωρήσει η νομοθέτηση του γάμου ομόφυλων ζευγαριών και στην πορεία προκύψει προσφυγή στα ευρωπαϊκά δικαστήρια, η Εκκλησία να εμπλακεί στη δικαστική διαδικασία με παράσταση για να υπερασπισθεί τις θέσεις της. Αυτή η ιδέα, ωστόσο, δεν φάνηκε να κερδίζει έδαφος, κυρίως εξαιτίας της πολυπλοκότητας των διαδικασιών, αλλά και για να μη δοθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο η εικόνα μιας ακραίας αντιπαράθεσης εντός Ελλάδος.
Να σημειωθεί ότι από την πλευρά της Εκκλησίας έγινε μία ακόμη προσπάθεια να αποτραπεί το ενδεχόμενο να προχωρήσει το δικαίωμα παρένθετης κύησης για ομόφυλα ζευγάρια. Οπως αναφέρουν οι ίδιες πηγές, τον περασμένο Σεπτέμβριο, όταν άρχισε να ανοίγει η συζήτηση και έγιναν παρασκηνιακές επαφές ανάμεσα σε κυβερνητικά στελέχη και ιεράρχες, από την πλευρά της Εκκλησίας προτάθηκε να μη γίνει καμία παρέμβαση όσον αφορά τον γάμο. Να μην αλλάξει κάτι στον θεσμό ως έχει σήμερα και να μην αλλάξει κάτι στο σύμφωνο συμβίωσης. Η πρόταση που κατατέθηκε ήταν να παρέμβει η κυβέρνηση στον νόμο περί υιοθεσιών και μέσα από τις αναγκαίες εκεί τροποποιήσεις να καλυφθεί το θέμα εξασφάλισης των δικαιωμάτων των παιδιών που υιοθετούνται από ομόφυλα ζευγάρια και ιδιαίτερα τα ζητήματα που αφορούν την επέκταση της γονεϊκότητας και στα δύο μέλη ενός ομόφυλου ζευγαριού.
Οι ισορροπίες και οι φιλοδοξίες στους κόλπους της Εκκλησίας
Ενα παιχνίδι εξουσίας, τήρησης ισορροπιών μεταξύ ανταγωνιστικών ομάδων, ικανοποίησης των προσδοκιών του εκκλησιαστικού ακροατηρίου και στο βάθος η προσπάθεια να μην καούν οι γέφυρες με την κυβέρνηση και την πολιτική εξουσία συνολικότερα, βρίσκεται σε εξέλιξη στο εσωτερικό της Εκκλησίας. Η νομοθέτηση του γάμου ομόφυλων ζευγαριών ενεργοποίησε ένα ισχυρό μέτωπο αντιπαράθεσης, καθώς για την Εκκλησία είναι ξεκάθαρα ένα ζήτημα που δεν μπορεί να αφεθεί να προχωρήσει χωρίς να διατυπωθούν οι ενστάσεις και η διαφωνία της. «Δεν υπάρχει περιθώριο να μη μιλήσει η Εκκλησία γι’ αυτό και δεν υπάρχει περιθώριο για διαφοροποιήσεις στο εσωτερικό της. Είναι ένα θέμα που διαμορφώνει ενιαίο μέτωπο, διότι θίγει το κατεξοχήν ζήτημα της ανθρώπινης φύσης, της ίδιας της δημιουργίας και ύπαρξης του ανθρώπου, όπως αποτυπώνεται στη Βίβλο, που μιλάει για δημιουργία ανδρός και γυναικός», αναφέρει ιεράρχης για να περιγράψει γιατί η Εκκλησία δεν θα μπορούσε να μείνει σιωπηλή για το συγκεκριμένο θέμα.
Αν και όλοι συμφωνούν στην κεντρική θέση και δεν υπάρχει διαφοροποίηση επ’ αυτής, καταγράφεται αντίδραση «πολλών ταχυτήτων» από ιεράρχες, καθώς κάποιοι έσπευσαν εδώ και καιρό, με το που άρχισε να ανοίγει η σχετική συζήτηση, να εκφράσουν τη διαφωνία της Εκκλησίας, κάποιοι διακρίθηκαν για ιδιαίτερα υψηλούς τόνους, ακόμη και αμφιλεγόμενες εκφράσεις, κάποιοι άλλοι εμφανίστηκαν να κινούνται σε πιο μετριοπαθείς τόνους, ορισμένοι επέλεξαν να αξιοποιήσουν όλα τα διαθέσιμα βήματα, τα μέσα ενημέρωσης, το Διαδίκτυο, το βήμα της Εκκλησίας, ενώ δεν έλειψαν και εκείνοι που κινήθηκαν παρασκηνιακά, επιδιώκοντας να αξιοποιήσουν την επίδραση της Εκκλησίας στους πολιτικούς και να ενισχύσουν, μέσω αυτής, το μέτωπο πολιτικής αντίδρασης στον κεντρικό σχεδιασμό της κυβέρνησης. Ολα αυτά σε σημαντικό βαθμό συνδέονται με το εσωτερικό παιχνίδι εξουσίας στους κόλπους της Ιεραρχίας, με τη διαμόρφωση επιμέρους ομάδων, που κινούνται για την προώθηση της δικής τους ατζέντας, όσον αφορά ένα ευρύ φάσμα ζητημάτων –όχι αμιγώς και απαραίτητα εκκλησιαστικών– και, βεβαίως, με τη διαρκώς εξελισσόμενη κούρσα διαδοχής στον αρχιεπισκοπικό θρόνο, όποτε και αν προκύψει σχετικό ζήτημα.
Εκτακτη συνεδρίαση
Η επίσημη τοποθέτηση της Ολομέλειας της Ιεραρχίας αναμένεται την προσεχή Τρίτη, οπότε και θα συνεδριάσει εκτάκτως, με μοναδικό θέμα συζητήσεως «Εκκλησία και “θέσπιση γάμου μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου”», όπως ανακοινώθηκε. Ενώ είχε προαναγγελθεί ότι η Ιεραρχία θα συγκληθεί για να λάβει αποφάσεις για το συγκεκριμένο θέμα, δύο παράγοντες επέσπευσαν τη συνεδρίαση:
i) Οι αντικειμενικές συνθήκες που διαμορφώνονται από την απόφαση της κυβέρνησης να φέρει πιο γρήγορα το επίμαχο νομοσχέδιο.
ii) Η πίεση που εκδηλώθηκε από σημαντική μερίδα των ιεραρχών προς τον Αρχιεπίσκοπο κ. Ιερώνυμο.
Αυτή η δεύτερη παράμετρος συνδέεται με την κινητικότητα που αναπτύσσεται ευρύτερα στο εσωτερικό της Εκκλησίας και βρήκε πρόσφορο πεδίο να εκδηλωθεί και με αφορμή το συγκεκριμένο ζήτημα. Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, έχοντας στη διάρκεια της θητείας του χειροτονήσει 60 αρχιερείς σε σύνολο 82, διαμόρφωσε ένα περιβάλλον απόλυτης ισχύος στο εσωτερικό της Ιεραρχίας, που δεν επέτρεψε επί μακρόν να εκδηλωθούν διαφωνίες ή «αντάρτικα». Επισημαίνεται, βεβαίως, ότι σε σημαντικό βαθμό με τους χειρισμούς του και τη φροντίδα τήρησης ισορροπιών, δεν επέτρεψε να διαμορφωθεί έδαφος για τέτοιες κινήσεις αντίθεσης ή αμφισβήτησης. Στη δεδομένη συγκυρία αρκετοί ιεράρχες εμφανίστηκαν να εκφράζουν προβληματισμό για την καθυστέρηση της Εκκλησίας να κινηθεί κεντρικά και συντεταγμένα. Ο προβληματισμός αυτός μεταφράστηκε σε ισχυρή πίεση που εκδηλώθηκε προς τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, η οποία μάλιστα ήταν από δύο κατευθύνσεις:
Αντιδράσεις «πολλών ταχυτήτων» από τους ιεράρχες, καθώς άλλοι τοποθετήθηκαν με οξύτητα και άλλοι σε χαμηλότερους τόνους – Οι πιέσεις στον Αρχιεπίσκοπο κ. Ιερώνυμο.
• Από τη μια οι ιεράρχες που έχουν ήδη τοποθετηθεί δημόσια ζητούν επίμονα εδώ και εβδομάδες να συνεδριάσει η Ιεραρχία και να τοποθετηθεί κεντρικά και επίσημα για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών. Πρόκειται για περισσότερους από 20 ιεράρχες, αριθμός διόλου αμελητέος, οι οποίοι σταθερά διαμηνύουν προς τον Αρχιεπίσκοπο ότι η Εκκλησία κινδυνεύει να εμφανιστεί ότι κινείται καθυστερημένα και μένει πίσω από τις εξελίξεις, τη στιγμή που οι υπέρμαχοι της νομοθετικής ρύθμισης αξιοποιούν τον χρόνο και τον χώρο που τους δίνεται για να προωθούν τις θέσεις και τα επιχειρήματά τους, να κάνουν λόμπινγκ και να πιέζουν με κάθε πρόσφορο μέσο για να αναδειχθεί η ατζέντα τους.
Το εκκλησιαστικό κοινό
Μία άλλη παράμετρος της πίεσης που ασκείται προς τον Αρχιεπίσκοπο είναι η κριτική που, όπως μεταφέρουν, εισπράττουν οι ίδιοι οι ιεράρχες από το εκκλησίασμα, που εμφανίζεται να ζητεί να κινηθεί περισσότερο δυναμικά η Εκκλησία. «Οταν εμφανίζεται βουλευτής που λέει ότι δεν μπορεί ούτε καν να συζητήσει για το θέμα αυτό με τους ψηφοφόρους του, εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς τι εισπράττουμε εμείς από το κοινό της Εκκλησίας», αναφέρει ιεράρχης. «Κι εμείς έχουμε ένα κοινό, που προσδοκά ότι θα υπερασπισθούμε αυτά που κηρύττουμε. Δεν μπορούμε να σιωπούμε», προσθέτει.
• Από την άλλη πλευρά, επίμονες εισηγήσεις για επίσπευση της έκτακτης συνεδρίασης της Ολομέλειας της Ιεραρχίας έγιναν προς τον Αρχιεπίσκοπο από ιεράρχες που διέγνωσαν στην κινητικότητα που αναπτύσσεται την επιδίωξη κάποιων να αξιοποιήσουν το συγκεκριμένο θέμα για να προβληθούν, να αναδειχθούν οι ίδιοι. «Μοναδική άμυνα απέναντι στη φιλοδοξία κάποιων να αναδειχθούν μέσα από όλο αυτό, είναι να τοποθετηθεί κεντρικά η Ιεραρχία, ώστε να καλυφθούν οι επιμέρους φωνές», υποστηρίζει ιεράρχης.
Φαίνεται, λοιπόν, ότι εκτός όλων των άλλων, για κάποιους το θέμα, ένα ζήτημα κεντρικής αντιπαράθεσης και σύγκρουσης με την Πολιτεία, επιδιώκεται να εργαλειοποιηθεί για την εξυπηρέτηση προσωπικών φιλοδοξιών, με ορίζοντα ακόμα και το παιχνίδι διαδοχής, όταν και εφόσον ανοίξει τέτοιο θέμα.
Δημόσια και συχνά σε υψηλούς τόνους τοποθετήθηκαν, με αφορμή τη νομοθέτηση του γάμου ομόφυλων ζευγαριών, ιεράρχες που προέρχονται ή εκφράζουν όλες τις επιμέρους ομαδοποιήσεις στο εσωτερικό της Ιεραρχίας. Ενδεικτικά, ο Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιερόθεος, ο Πειραιώς Σεραφείμ, ο Μεσσηνίας Χρυσόστομος, ο Φθιώτιδος Συμεών, ο Νέας Ιωνίας Γαβριήλ, ο Θεσσαλονίκης Φιλόθεος, ο Πατρών Χρυσόστομος, ο Λαρίσης Ιερώνυμος, ο Θηβών και Λεβαδείας Γεώργιος, ο Καρπενησίου Γεώργιος, ο Δημητριάδος και Αλμυρού Ιγνάτιος, ο Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς Ιουστίνος κ.ά.
Πάντως, ακόμα και από τους πλέον «δυναμικούς» ιεράρχες αναγνωρίζεται ότι το περιθώριο αντίδρασης είναι περιορισμένο. Μένει να φανεί πόσο μπορεί να επηρεάσει η δημόσια τοποθέτηση της Εκκλησίας τη διαδικασία ψήφισης του νομοσχεδίου. «Δεν πρόκειται να γίνει κάτι πιο δυναμικό. Ισα ίσα, η λήψη μιας κεντρικής απόφασης από την Ιερά Σύνοδο θα καλύψει και ορισμένες φωνές που πιθανόν θα ζητούσαν πιο δυναμικές κινητοποιήσεις. Τώρα, το πολύ πολύ να μαζευτούν έξω από τη Βουλή ορισμένα ακραία στοιχεία, στο περιθώριο της Εκκλησίας», αναφέρει ιεράρχης.