Λίγα λεπτά περιήγησης θα χρειαστεί ένας έμπειρος χρήστης του Διαδικτύου για να εντοπίσει το είδος του ναρκωτικού που θέλει να προμηθευτεί. Η Διεθνής Επιτροπή του ΟΗΕ για τον Ελεγχο των Ναρκωτικών (ΙΝCB) αναδεικνύει στη φετινή της έκθεση τον ρόλο του Διαδικτύου στη διακίνηση και κατανάλωση ναρκωτικών ουσιών και κρούει τον κώδωνα του κινδύνου: τα «βαποράκια» πλέον δεν δουλεύουν σε σκοτεινά σοκάκια και πλατείες, μπορεί να προωθούν «σκονάκια» πολύ πιο αποτελεσματικά πίσω από την οθόνη του υπολογιστή τους και μέσω ταχυδρομείου. «Οι συναλλαγές μέσω Διαδικτύου όχι μόνο στον σκοτεινό ιστό αλλά και σε σελίδες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχουν αυξηθεί σημαντικά παγκοσμίως», ανέφερε χθες κατά την παρουσίαση της έκθεσης ο πρόεδρος του ΚΕΘΕΑ Χρήστος Λιάπης.
Πληρώνοντας με κρυπτονομίσματα και αξιοποιώντας τη μέθοδο της κρυπτογράφησης οι ενδιαφερόμενοι προμηθεύονται ουσίες στις περίφημες κρυπτοαγορές του σκοτεινού ιστού. Τα πλεονεκτήματα αυτών των αγοραπωλησιών είναι σημαντικά· καθώς γίνονται εξ αποστάσεως περιορίζουν τους κινδύνους εξαπάτησης, σωματικής βίας και απειλών, αφού η παραλαβή των ναρκωτικών γίνεται χωρίς επαφή, ενώ οι ίδιοι κρίνουν ότι η ποιότητα του προϊόντος είναι πιο εγγυημένη. Οι εμπλεκόμενοι αξιοποιούν όλα τα «παραθυράκια» που αφήνει ανοιχτά τόσο η τεχνολογική εξέλιξη –χρησιμοποιώντας έξυπνα τηλέφωνα και κρυπτόφωνα– όσο και η νομοθεσία, που διαφοροποιείται σε κάθε χώρα. «Η ίδια η κλίμακα της επικοινωνίας σε αυτές τις πλατφόρμες καθιστά εξαιρετικά δύσκολη για τις ρυθμιστικές αρχές την παρακολούθησή τους, ακόμη και αν η επικοινωνία αφήνει ψηφιακά ίχνη», αναφέρεται στην έκθεση. «Οι παραβάτες μπορούν να μεταφέρουν τις δραστηριότητές τους σε περιοχές όπου η επιβολή του νόμου είναι λιγότερο εντατική και οι προβλεπόμενες ποινικές κυρώσεις ελαφρύτερες ή να επιλέγουν ως βάση τους χώρες στις οποίες μπορούν να αποφύγουν την έκδοση», συμπληρώνουν οι συντάκτες της έκθεσης. Παρά τις πολλές δυσκολίες έχουν σημειωθεί και ορισμένες επιτυχίες των διωκτικών αρχών, όπως στη Γαλλία, όπου η εθνική χωροφυλακή συνέλεξε πάνω από 120 εκατ. μηνύματα κειμένου από 60.000 κινητά τηλέφωνα με δεδομένα από περισσότερες από 100 χώρες. Το 2021 το Γραφείο του ΟΗΕ για τα Ναρκωτικά και το Εγκλημα (UNODC) εκτίμησε ότι η συνολική αξία του εμπορίου ναρκωτικών στις κρυπτοαγορές ήταν περίπου 315 εκατ. δολάρια ετησίως.
Οι παραβάτες συχνά μεταφέρουν τις δραστηριότητές τους σε περιοχές όπου οι προβλεπόμενες ποινικές κυρώσεις είναι ελαφρύτερες.
Ομως και οι συμβατικές πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης αναδεικνύονται σε χώρο πώλησης ναρκωτικών και μη ελεγχόμενων ουσιών. «Το εν λόγω ακατάλληλο περιεχόμενο είναι ευρέως προσβάσιμο σε παιδιά και εφήβους», υπενθύμισε ο κ. Λιάπης. Και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, βέβαια, οι έμποροι ναρκωτικών ακολουθούν συγκεκριμένη μεθοδολογία: αναζητούν hashtags που σχετίζονται με ναρκωτικά ή ακολουθούν προφίλ που διαφημίζουν την πώληση ναρκωτικών, ενώ εν συνεχεία επικοινωνούν με κρυπτογραφημένες από άκρο σε άκρο εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων, χάρη στις οποίες η επικοινωνία διαγράφεται μετά ένα χρονικό διάστημα, ή εικονικά ιδιωτικά δίκτυα.
Εμπορία, όμως, ναρκωτικών συναντάται και σε νόμιμες αγορές διαδικτυακού εμπορίου. Τα παγκόσμια προγράμματα του INCB έχουν ως στόχο την πρόληψη της κατάχρησης των υπηρεσιών ηλεκτρονικού εμπορίου για την παράνομη εμπορία πρόδρομων ουσιών, νέων ψυχοδραστικών ουσιών και μη ιατρικών συνθετικών οπιοειδών. Αυτά τα προγράμματα παρακολουθούν την ανάρτηση προσφορών από ύποπτους προμηθευτές και τα αιτήματα αγοράς από πιθανούς αγοραστές. Αποτέλεσμα των εν λόγω προγραμμάτων ήταν συλλήψεις και κατασχέσεις υψηλής δραστικότητας τραμαδόλης και υδροχλωρικής κεταμίνης που προσφέρονταν προς πώληση μέσω μεγάλης πλατφόρμας ηλεκτρονικού εμπορίου σε χώρα της Αφρικής· ενώ και στη Λατινική Αμερική πολλαπλές ύποπτες καταχωρίσεις της μη ελεγχόμενης φυτικής ουσίας kratom εντοπίστηκαν από μεγάλη εταιρεία ηλεκτρονικού εμπορίου, γεγονός που οδήγησε στον εντοπισμό και τη σύλληψη του διαδικτυακού διακινητή.
Και τα διαδικτυακά φαρμακεία έχουν μπει στο μικροσκόπιο της Επιτροπής: «Το 96% των φαρμάκων που πωλούνται στο Διαδίκτυο δεν πληροί τις νόμιμες προδιαγραφές ασφαλείας», τόνισε ο κ. Λιάπης, «πρόκειται κατά 50% για πλαστά». Το παγκόσμιο εμπόριο παράνομων φαρμακευτικών προϊόντων εκτιμάται ότι ανέρχεται σε 4,4 δισ. δολάρια ΗΠΑ.