Από τότε που η επένδυση στο Costa Navarino, εμβληματική για την εποχή της, βάλτωσε για 23 ολόκληρα χρόνια στο Συμβούλιο της Επικρατείας και στα διοικητικά δικαστήρια με προσφυγές πάσης φύσεως, πολλά πράγματα έχουν αλλάξει προς το καλύτερο.
Ωστόσο, πολλές επενδύσεις ακόμη και σήμερα ακυρώνονται από τον φόβο των δικαστικών εμπλοκών. Το πρόβλημα των καθυστερήσεων στην απονομή της διοικητικής δικαιοσύνης, και κυρίως στο Συμβούλιο της Επικρατείας, παραμένει μεγάλο και αφορά όχι μόνον τις επενδύσεις, αλλά εκατοντάδες αιτήματα για έννομη προστασία των πολιτών. Δεν είναι τυχαίο ότι, σε πρόσφατη έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, 93% των επιχειρήσεων, για να επενδύσουν, προσβλέπουν πρώτα στην ταχύτητα του δικαστικού συστήματος, αλλιώς το σκέπτονται και συνήθως δεν προχωρούν μια οικονομική επένδυση.
Το Συμβούλιο της Επικρατείας, που σηκώνει το βάρος των σημαντικών επενδύσεων και άλλων υποθέσεων που σχετίζονται με οικονομική ανάπτυξη, τουριστικές περιοχές, πολεοδομικά θέματα και άλλα, παρά τις προσπάθειες των τελευταίων 15 ετών, δυστυχώς δεν έχει φθάσει ακόμη στο σημείο να μπορεί να ανταποκριθεί στα αιτήματα των καιρών.
Βέβαια η δικαστική περιπέτεια με την τουριστική επένδυση στη Μεσσηνία και στο Costa Νavarino ανήκει στο παρελθόν, καθώς τα τελευταία χρόνια, και κυρίως μετά την οικονομική κρίση και τις νομοθετικές αλλαγές που έγιναν, μεγάλες επενδύσεις πέρασαν από το ΣτΕ μετά δύο ή τρία χρόνια δικαστικών εμπλοκών, κάτι που αποτελεί αλματώδη πρόοδο σε σχέση με το παρελθόν. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της μεγάλης επένδυσης στο Ελληνικό που κρίθηκε από το Συμβούλιο της Επικρατείας σε μια δικαστική διαδρομή που κράτησε περί τα δύο και πλέον χρόνια, με προσφυγές που αφορούσαν από αρχαιολογικά θέματα μέχρι την ύπαρξη δάσους κ.λπ. Σε σχετικά σύντομο διάστημα, περί τον ένα χρόνο, εκκαθαρίστηκε δικαστικά από το ΣτΕ και η κύρια υπόθεση –διότι εκκρεμούν κι άλλες– που αφορούσε τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά, που πέρασαν στον εφοπλιστή Γιώργο Προκοπίου, επένδυση για την οποία είχε προσφύγει ο Δήμος Χαϊδαρίου.
Αν όμως η βελτίωση αφορά τις μεγάλες επενδύσεις που παραπέμπονται στην Ολομέλεια με το σύστημα της λεγόμενης πιλοτικής δίκης, εκατοντάδες μεσαίες επενδύσεις περνούν από σαράντα κύματα στη διοικητική Δικαιοσύνη και εκείνοι που επιχειρούν μετανιώνουν την ώρα που το αποφάσισαν, ακυρώνουν επενδυτικά εγχειρήματα, με τις όποιες συνέπειες προκύπτουν για την οικονομία, την ανάπτυξη της χώρας και την ευημερία των πολιτών.
Αν όμως στις επενδύσεις το πρόβλημα με το Συμβούλιο της Επικρατείας παραμένει σοβαρό παρά την όποια πρόοδο, σε χιλιάδες υποθέσεις που αφορούν θέματα φορολογικά, πολεοδομικά, περιβαλλοντικά κ.λπ. η κατάσταση δεν είναι καλύτερη.
Η καθυστέρηση στην απονομή της δικαιοσύνης από το ανώτατο δικαστήριο αποτελεί κοινή παραδοχή και οι πολίτες που ενεπλάκησαν κατά καιρούς σε δικαστικές διαδικασίες ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας γνωρίζουν από πρώτο χέρι ότι η καθυστέρηση είναι συνήθως ο κανόνας και όχι η εξαίρεση.
Αυτή τη στιγμή στο Συμβούλιο της Επικρατείας εκκρεμούν 11.000 αδίκαστες υποθέσεις, αριθμός μεγάλος μεν αλλά μικρότερος σε σχέση με το παρελθόν, όταν στις αρχές του 2010 είχαν ξεπεράσει τις 30.000. Τότε, με σειρά νομοθετικών ρυθμίσεων μειώθηκε ο αριθμός των υποθέσεων που έφθαναν στο ΣτΕ, ενώ καθιερώθηκε και η λεγόμενη πιλοτική δίκη, που έδωσε λύση σε υποθέσεις, όπως τα αναδρομικά και ο λεγόμενος νόμος Κατρούγκαλου, απαλλάσσοντας το δικαστήριο από χιλιάδες υποθέσεις και τους πολίτες από τις πολυετείς αναμονές.
Ωστόσο, η σημερινή κατάσταση στο ΣτΕ κυρίως σε θέματα που αφορούν άμεσα τους πολίτες, φορολογικά, υπαλληλικά, πολεοδομικά, εμφανίζει μεγάλες καθυστερήσεις. Οι αναβολές στην εκδίκαση των υποθέσεων αποτελούν κατά κοινή ομολογία το μεγαλύτερο πρόβλημα.
Συνήθως, όπως αναφέρουν στην «Κ» ανώτατοι δικαστικοί, πολλές υποθέσεις αναβάλλονται έως και δέκα και παραπάνω φορές με πρωτοβουλία των ίδιων των δικαστών, οι λεγόμενες «οίκοθεν αναβολές». Αναβολές που δημιουργούν προβληματισμό για ευνόητους λόγους, όταν οι δικαστές, και μάλιστα σε ανώτατο δικαστήριο, ζητούν την αναβολή γιατί δεν είναι έτοιμοι.
Πριν από το Πάσχα θα είναι έτοιμη η νέα Δικονομία για το ΣτΕ, που θα προβλέπει ότι στο εξής στην επεξεργασία των υποθέσεων θα μετέχουν και οι νεότεροι δικαστικοί.
Με ευθύνη του Δημοσίου
Εκτός όμως από τους δικαστές που αναβάλλουν την εκδίκαση μιας υπόθεσης –υπάρχουν και ακραίες περιπτώσεις που μια υπόθεση έχει αναβληθεί από δικαστή έως και 72 φορές–, αναβολές στην εκδίκαση προκαλούνται και με ευθύνη του Δημοσίου. Σε χιλιάδες υποθέσεις με αντίδικο το Δημόσιο οι φάκελοι από πλευράς δημόσιας διοίκησης συμπληρώνονται για να είναι έτοιμοι προς μελέτη με τα αναγκαία έγγραφα μετά ένα ή και δύο χρόνια. Δυστυχώς υπάρχουν και πολλές περιπτώσεις που το Δημόσιο στέργει να συμπληρώσει τον φάκελο της υπόθεσης και μετά τρία ή και περισσότερα χρόνια.
Από την άλλη πλευρά, οι αναβολές με πρωτοβουλία των δικηγόρων συμβάλλουν στις καθυστερήσεις. Ανώτατοι δικαστικοί τονίζουν στην «Κ» ότι δικηγόροι, αν έχουν δικαιωθεί με προσωρινές διαταγές ή ασφαλιστικά μέτρα, τρενάρουν και δεν θέλουν να γίνει η κύρια δίκη, ενώ οι δικηγορικές αποχές συσσωρεύουν και αυτές με τη σειρά τους αδίκαστες υποθέσεις.
Με δεδομένη αυτή την κατάσταση, που επιδεινώνεται όσο η ανάγκη των επενδύσεων αυξάνεται και τα αιτήματα των πολιτών μένουν αδίκαστα, η κυβέρνηση έχει προχωρήσει, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», σε συνεργασία και με το ίδιο το ΣτΕ, σε σημαντικές αλλαγές της νομοθεσίας που διέπει τη λειτουργία του και την εκδίκαση των υποθέσεων. Ειδικότερα, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, πριν από το Πάσχα θα είναι έτοιμη η νέα Δικονομία για το ΣτΕ, που θα προβλέπει ότι στο εξής στην επεξεργασία των υποθέσεων θα μετέχουν, δηλαδή θα εισηγούνται, και οι νεότεροι δικαστικοί, που έως τώρα έχουν τον βαθμό του εισηγητή και προς το παρόν διαδραμάτιζαν μόνον επικουρικό ρόλο. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα ότι περίπου 50 νέοι δικαστικοί, που αποτελούν το ένα τρίτο του συνολικού αριθμού των ανώτατων δικαστών του ΣτΕ, θα αναλαμβάνουν υποθέσεις, αυξάνοντας κατά πολύ τον αριθμό των δικαζόμενων υποθέσεων.
Επίσης, για να αποφεύγεται στο μέλλον η παθογένεια με τις οίκοθεν αναβολές επί αναβολών, μια υπόθεση, όταν θα εισέρχεται στο δικαστήριο, αμέσως θα χρεώνεται σε ένα δικαστή και αυτός θα την παρακολουθεί και θα έχει την ευθύνη της μέχρι το τέλος.
Οι υποθέσεις, σύμφωνα με τις νέες ρυθμίσεις, δεν θα φθάνουν στο ακροατήριο παρά μόνον αν είναι πολύ σύνθετες και σοβαρές. Αλλιώς θα ανατίθενται σε δικαστικό συμβούλιο για να δικάζονται σύντομα και μόνον αν κρίνεται ότι η υπόθεση πρέπει να εισαχθεί στο ακροατήριο θα πηγαίνει εκεί. Οι νέες ρυθμίσεις αναμένεται να ψηφιστούν αμέσως μετά το Πάσχα και να ισχύσουν με το νέο δικαστικό έτος, τον Σεπτέμβριο.
Προτεραιότητα
Σε κάθε περίπτωση, το Συμβούλιο της Επικρατείας και η αποτελεσματικότητα, ως προς τον χρόνο, για την εκκαθάριση σημαντικών υποθέσεων αποτελεί προτεραιότητα για το υπουργείο Δικαιοσύνης και για λόγους που σχετίζονται με τις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες της κυβέρνησης. Ειδικότερα, η ταχεία εκδίκαση και εκκαθάριση των υποθέσεων που φθάνουν στο Συμβούλιο της Επικρατείας σχετίζεται με την ανάγκη νέων επενδυτικών προτάσεων που πρόκειται να κατατεθούν είτε στον τουρισμό είτε σε άλλες δραστηριότητες, ενώ σχεδόν όλα τα σοβαρά νομοθετήματα που ψηφίστηκαν πρόσφατα στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων που έχει εξαγγείλει και υλοποιεί η κυβέρνηση αναμένεται να περάσουν από το ΣτΕ.
Ο νέος νόμος για τα μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια, οι αλλαγές στην εκλογική νομοθεσία με την επιστολική ψήφο καθώς και άλλα νομοθετήματα που σχετίζονται με αλλαγές στην Υγεία, στην Παιδεία και αλλού θα φθάσουν στο Συμβούλιο της Επικρατείας και τα περισσότερα από αυτά θα απασχολήσουν την Ολομέλεια του δικαστηρίου και μάλιστα με το σύστημα της λεγόμενης πιλοτικής δίκης.