Η Μ. έχει φορτωμένο πρόγραμμα, όπως κάθε εργαζόμενη γυναίκα με τρία μικρά παιδιά, αλλά υπάρχουν δύο ώρες μέσα στην ημέρα ολοδικές της. Οι ώρες που πάει και έρχεται από τη δουλειά κολλημένη στην κίνηση της Θεσσαλονίκης. Μαθημένη από τη ζωή στην Ελβετία όπου επί χρόνια εργαζόταν σε εταιρεία 60 χιλιόμετρα έξω από τη Ζυρίχη και πηγαινοερχόταν με το τρένο –κυρία–, δεν θεώρησε επιστρέφοντας στην πατρίδα ότι θα ήταν πρόβλημα το να πιάσει δουλειά στην αντίθετη πλευρά της πόλης. Καλό αστείο. «Διασχίζω όλο το κέντρο από ανατολικά στα δυτικά και είμαι όλη μέρα στην κίνηση, αφού μέσα μαζικής μεταφοράς δεν υπάρχουν και αναγκαστικά παίρνω το αυτοκίνητο», λέει. Καλά δεν ήξερε, δεν ρώταγε; θα πουν οι κακοπροαίρετοι. «Ερχόμασταν στην Ελλάδα όλα αυτά τα χρόνια, αλλά όταν είσαι σε διακοπές είσαι σε συννεφάκι. Αλλιώς είναι να πηγαίνεις βόλτα και αλλιώς να εξαρτάσαι από τα μέσα στην καθημερινότητά σου. Στην Ελβετία κινούμασταν συνεχώς με λεωφορείο, αλλά εδώ έτσι και πας να μπεις με καρότσι (σ.σ. το μικρότερο παιδί της οικογένειας είναι 2 ετών) σε κοιτούν σαν να ενοχλείς, σαν να πιάνεις χώρο».Αυτή την αίσθηση δεν την έχουν μόνο στα λεωφορεία.
Το ελληνικό κράτος φαίνεται ότι «βραχυκύκλωσε» με το γεγονός ότι οι δυο τους δεν είναι παντρεμένοι ούτε έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης.
Οταν αποφάσισαν με τον σύντροφό της να επιστρέψουν στην Ελλάδα, πριν από περίπου ένα χρόνο, έπειτα από σχεδόν 15 χρόνια ζωής στο εξωτερικό, στο κύμα του περιλάλητου brain regain (είναι και οι δύο μηχανικοί), δεν μπορούσαν να φανταστούν το μέγεθος της γραφειοκρατίας και του παραλογισμού που θα αντιμετώπιζαν. Το ελληνικό κράτος φαίνεται ότι βραχυκύκλωσε με το γεγονός ότι το ζευγάρι δεν είναι παντρεμένο ούτε έχει συνάψει σύμφωνο συμβίωσης. Οι αρμόδιες υπηρεσίες αρνούνται όμως να τους εκδώσουν ξεχωριστά πιστοποιητικά μετοικεσίας, γεγονός που έχει μπλοκάρει τη μεταφορά του ενός εκ των δύο αυτοκινήτων τους στην Ελλάδα. «Μολονότι το σύνολο των οδηγιών που έχει εκδώσει η ΑΑΔΕ αλλά και το πιστοποιητικό που εκδίδει το προξενείο αναφέρουν ρητώς πως ως οικογένεια νοούνται οι σύζυγοι και τα άγαμα τέκνα, επινόησαν τον βαθμό συγγένειας του “Αναγνωρισμένου πατέρα των τέκνων”. Ως αποτέλεσμα ο σύντροφός μου δεν μπορεί να φέρει στην Ελλάδα το αυτοκίνητο που έχει στην κατοχή του». (Σ.σ. κάθε οικογένεια δικαιούται να μεταφέρει ένα αυτοκίνητο.) Αντιμετωπίζονται ως «παντρεμένοι» για τελωνειακούς λόγους, όχι όμως και για φορολογικούς. «Επίσης, ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι ο σύντροφός μου δεν επιτρέπεται να οδηγήσει το αυτοκίνητό μου που έχουμε φέρει στην Ελλάδα (σ.σ. επιτρέπεται μόνο σε συγγενείς α΄ βαθμού), δεν μπορώ να του το μεταβιβάσω και αν μου συμβεί κάτι, δεν θα περιέλθει στην κυριότητά του, αφού σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα δεν είναι συγγενής μου!». Το ζευγάρι απευθύνθηκε στον Συνήγορο του Πολίτη ο οποίος γνωμοδότησε υπέρ τους χωρίς όμως αποτέλεσμα.
Αναπάντητο αίτημα
Δεν ήταν η μόνη φορά που ένιωσαν ξένοι στην τοποθεσία Ελλάδα. Μετά την άφιξή τους αναζήτησαν πληροφορίες σχετικά με την υπαγωγή τους στις φορολογικές διατάξεις που αφορούν τους επαναπατρισθέντες. «Οι οδηγίες που με αφορούσαν ανέφεραν ρητώς ότι το αίτημά μου θα έπρεπε να κατατεθεί εντός του επόμενου από την επιστροφή μου έτους (δηλαδή εντός του 2024)», λέει η Μ. (τα πλήρη στοιχεία τους είναι στη διάθεση της εφημερίδας). Κατόπιν επικοινωνίας με την αρμόδια υπηρεσία της ΑΑΔΕ όμως ενημερώθηκαν ότι το αίτημα θα έπρεπε να κατατεθεί ώς το τέλος του έτους κατά το οποίο επέστρεψαν. Μολονότι το κατέθεσε εμπρόθεσμα παραμένει αναπάντητο κατά παράβαση του νόμου 3242/2004 που ορίζει τις 50 μέρες ως προθεσμία απάντησης της διοίκησης στα αιτήματα των πολιτών. (Από άλλους επαναπατρισθέντες μάλιστα πληροφορούνται ότι για την επεξεργασία των αιτημάτων απαιτείται περίπου ένα εξάμηνο…).
Εκτός των άλλων, το ζευγάρι και τα παιδιά βρέθηκαν να είναι ανασφάλιστοι για διάστημα επτά μηνών εξαιτίας γραφειοκρατικών καθυστερήσεων. «Ούτε εμβόλιο δεν μπορούσαμε να κάνουμε στα παιδιά». Οι συνεχείς επισκέψεις στον ΕΦΚΑ ατελέσφορες. «Εχουν περάσει οκτώ μήνες παραμονής στην Ελλάδα αλλά είναι ορατό διά γυμνού οφθαλμού ότι μπορεί μεν να δίνονται κίνητρα για την επιστροφή στην Ελλάδα, είναι ωστόσο μακροπρόθεσμα παντελώς άχρηστα, καθώς απουσιάζει πλήρως το πλαίσιο από πλευράς της πολιτείας που να δημιουργεί προϋποθέσεις παραμονής στην Ελλάδα. Κι αν η καλύτερη διαφήμιση γίνεται από στόμα σε στόμα, εγώ προσωπικά αδυνατώ να ενθαρρύνω τον οποιονδήποτε να επιστρέψει». Η ίδια εκτιμά ότι οι οικογένειες με παιδιά που θα τολμήσουν να επιστρέψουν ίσως παραμείνουν (και για την οικογένειά της ένα από τα κίνητρα ήταν η βοήθεια από τους παππούδες). «Πιστεύω ότι οι υπόλοιποι σε 1,5 χρόνο θα επιστρέψουν στο εξωτερικό λόγω της υποβάθμισης της ποιότητας ζωής τους».