Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟ 2019

Αντιµέτωπη με τις κρίσιμες προκλήσεις της τελευταίας δεκαετίας στην Ελλάδα, η κοινωνία των πολιτών έχει επωμισθεί σημαντικό βάρος της ανακούφισης των κοινωνικών και ανθρωπιστικών αναγκών που συνεχίζουν να προκύπτουν. Παράλληλα, όμως, εξελίσσεται σε μια ζωντανή, δυναμική και δημιουργική πανελλαδική κοινότητα που αρχίζει να αντιλαμβάνεται τον εαυτό της πέρα από την κρίση και να αυτο-οργανώνεται.

Το 2018 δεν ήταν μια καλή χρονιά για το Facebook. Διάφορα σκάνδαλα παρενεργειών της χρήσης του, με πιο επιφανές αυτό της Cambridge Analytica, η επιβράδυνση της ανάπτυξης της κερδοφορίας του, η πτώση της χρηματιστηριακής αξίας του και η εντεινόμενη διερεύνηση των δραστηριοτήτων του από κυβερνήσεις στις δύο πλευρές του Ατλαντικού κυριάρχησαν στη δημοσιότητα. 

Η ανάγνωση της κρίσης ως αποκλειστικά απορρέουσας από το δυσλειτουργικό κράτος είναι ελλιπής, καθώς απουσιάζει η συζήτηση για τον άλλο μεγάλο ασθενή: την ελληνική επιχείρηση. 

Εάν η κρίση συντέλεσε σημαντικά στην πρόσφατη μεταναστευτική ροή Ελλήνων στο εξωτερικό, η ανάκαμψη της οικονομίας θα είναι αυτή που θα τους κάνει να επιστρέψουν; Μήπως το ερώτημα δεν είναι μόνο εάν και πότε θα επιστρέψουν, αλλά και το πώς μπορούν να συντελέσουν στην ανάκαμψη της χώρας, από όπου κι αν βρίσκονται;

Όταν ξεκίνησε το 2018, το καλωσορίσαμε ως το έτος της συντονισμένης ανάπτυξης διεθνώς. Τελικά, δεν εξελίχθηκαν έτσι τα πράγματα. Οι ΗΠΑ επιτάχυναν έναντι των άλλων ανεπτυγμένων οικονομιών, λόγω των μέτρων δημοσιονομικής τόνωσης που έλαβαν. Ίσως το 2019 να είναι η χρονιά που θα υπάρξει αυτός ο συντονισμός – αλλά θα πάρει τη μορφή της επιβράδυνσης, όχι της επιτάχυνσης.

Με τη συµφωνία που υπέγραψε η Τερέζα Μέι να αποτελεί νεκρό γράμμα και τους βουλευτές να αδυνατούν να συμφωνήσουν σε μια εναλλακτική εκδοχή του Brexit, είναι πολύ πιθανό η Βουλή των Κοινοτήτων να αποφασίσει κατά το νέο έτος να θέσει στον βρετανικό λαό εκ νέου το ερώτημα αν επιθυμεί την αποχώρηση από την ΕΕ – και το πιο πιθανό είναι οι ψηφοφόροι να πουν «όχι». 

Τη χρονιά που φεύγει συμπληρώσαμε μία δεκαετία από το ξέσπασμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης του 2008. Μία δεκαετία στην οποία το φιλελεύθερο πολιτικό και οικονομικό οικοδόμημα της Δύσης δεν μπόρεσε να επανακτήσει την εμπιστοσύνη των λαών που εκπροσωπεί.

Στην πρώτη δεκαετία αυτού του αιώνα, η Ελλάδα είχε τον αέρα μιας χώρας που προόδευε. Είχε μόλις ενταχθεί στην Ευρωζώνη, οι επιχειρήσεις της ευδοκιμούσαν και οι οικονομικοί της δείκτες ήταν ρόδινοι.

Το 2018 η χώρα μας συνέχισε να κουτσαίνει, προχωρώντας με διστακτικά βήματα σε ένα πολύ ευνοϊκό περιβάλλον. Ο τουρισμός, βασική κινητήρια δύναμη της οικονομίας, ενισχύθηκε από τα γεωπολιτικά προβλήματα της Τουρκίας και τη συνεχιζόμενη αστάθεια στη Βόρεια Αφρική, τα επιτόκια παραμένουν (άγνωστο για πόσο ακόμη) χαμηλά και η παγκόσμια ανάπτυξη υψηλή, παρότι τα σύννεφα πυκνώνουν με την πιθανότητα επιβράδυνσης και χρηματοπιστωτικής αστάθειας στο 2019 να μεγαλώνει. 

Το 2019 ξεκινά με καθολική αναταραχή στον μέχρι πρότινος τακτοποιημένο μεταπολεμικά δυτικό κόσμο. Από τον ασθενή θεσμικά και οικονομικά ευρωπαϊκό Νότο μέχρι τις μεγάλες και ισχυρές ανεπτυγμένες δημοκρατίες, γίνεται σαφές το στίγμα αλλαγής εποχής. Η μεταπολεμική ευημερία και η κοινωνική ηρεμία διαταράσσονται. Ας ελπίσουμε όχι και η ειρήνη.

Τα «κίτρινα γιλέκα» οδήγησαν πολλούς να σκεφτούν ότι οι Γάλλοι αντιδρούν πολύ περισσότερο δυναμικά από τους Έλληνες. Κατέβηκαν στους δρόμους για μια μικρή αύξηση στην τιμή της βενζίνης, όταν οι Έλληνες ανέχονται βαθιές μειώσεις των αποδοχών τους και συνεχή αύξηση της φορολογίας. Η άποψη αυτή αγνοεί τον ετεροχρονισμό ανάμεσα στη δυτικοευρωπαϊκή και την ελληνική κοινωνία.

H EE κλείνει το 2019 σε βαθιά πολιτική αναστάτωση. Στα πρωτοσέλιδα κυριαρχούν οι πολιτικές κρίσεις που βρίσκονται υπό εξέλιξη σε όλα τα μεγάλα κράτη-μέλη: το Brexit, το αποσχιστικό κίνημα στην Καταλονία, η αντισυστημική κυβέρνηση στην Ιταλία, η αναδιοργάνωση του γερμανικού πολιτικού συστήματος. Την προηγούμενη χρονιά, η Ευρώπη κρατούσε την ανάσα της για το αποτέλεσμα των γαλλικών προεδρικών εκλογών.