«Κάτι λιγότερο από 500 χρόνια πριν», γράφει ο Αμερικανός δημοσιογράφος Στίβεν Πετράνεκ, «ο Φερδινάνδος Μαγγελάνος πήρε πέντε μικρά πλοία και κατευθύνθηκε δυτικά, σε θάλασσες και στεριές που δεν είχε δει ποτέ μάτι Ευρωπαίου έως τότε. (…) Ο στόλος μετέφερε προμήθειες για κάνα δυο χρόνια, αλλά ο περίπλους διήρκεσε τρία χρόνια. Ολα τα πλοία, εκτός από ένα, χάθηκαν ή καταστράφηκαν, πολλά μέλη του πληρώματος πέθαναν και ο ίδιος ο Μαγγελάνος θανατώθηκε από μια εχθρική φυλή στις Φιλιππίνες».
Mέσα από κάτι τέτοιες τραγωδίες γυρίζει σελίδα ο κόσμος. Αυτή ήταν η αυγή της Εποχής των Ανακαλύψεων, με τον περίφημο γύρο της Γης του Μαγγελάνου, το 1521.
Ωστόσο, το βιβλίο του Πετράνεκ δεν είναι για τον Μαγγελάνο. Το απόσπασμα προέρχεται από το φρεσκοτυπωμένο «Πώς θα ζήσουμε στον Αρη». Ο Πετράνεκ είναι πρώην αρχισυντάκτης του φημισμένου περιοδικού Discover κι έχει στο ενεργητικό του μια ομιλία στο TED, με τίτλο «Οκτώ τρόποι για να έρθει το τέλος του κόσμου», η οποία έγινε ανάρπαστη.
Ο Πετράνεκ συγκρίνει την εποχή του Μαγγελάνου με τη δική μας: θεωρεί πως η εποίκηση του Αρη είναι μονόδρομος για πολλούς λόγους. Ομως, και μόνον η ιδέα εποικισμού μιας απέραντης, αφιλόξενης κόκκινης ερήμου με δηλητηριώδη ατμόσφαιρα μού προκαλεί απανωτούς εφιάλτες. Αλλά ο Πετράνεκ μιλάει για την περίφημη «γαιοποίηση» του Aρη: τη μετατροπή του σε μια δεύτερη Γη.
Το βιβλιαράκι αυτό (εκδ. Key Books, σελ. 140) περιέχει όλα όσα θα θέλατε να ξέρετε για όλο το επιστημονικό, τεχνολογικό, επιχειρηματικό, πολιτικό παιχνίδι πίσω από τον αποικισμό του Αρη, κυρίως όμως έχει κάτι οραματικό: μετά την κλεισούρα της πανδημίας, το όραμα της εξερεύνησης. Οξυγόνο.
Ο νους μου επιστρέφει στον Μαγγελάνο. Πλέοντας στις νότιες θάλασσες το 1521, παρατηρούσε δύο λαμπρά ουράνια σώματα τις νύχτες από το κατάστρωμα του πλοίου.
Τα δύο αυτά ουράνια σώματα είναι γνωστά σήμερα ως Νέφη του Μαγγελάνου. Δύο μικροί ανώμαλοι γαλαξίες, το Μέγα Νέφος και το Μικρό Νέφος του Μαγγελάνου. Νεαρότεροι σε ηλικία από τον γαλαξία μας, είναι μέλη της τοπικής ομάδας γαλαξιών και οι πλησιέστεροι στη Γη γαλαξίες που είναι ορατοί με γυμνό μάτι, όπως κι εκείνος της Ανδρομέδας. Απέχουν 168.000 έτη φωτός από τον πλανήτη μας. Σε αντίθεση όμως με τον γαλαξία της Ανδρομέδας, τα Νέφη του Μαγγελάνου δεν είναι ορατά από το βόρειο ημισφαίριο.
Ισως ο Μαγγελάνος να είναι το απόλυτο σύμβολο του πνεύματος της εξερεύνησης: διέσχισε πρώτος όλους τους μεσημβρινούς της Γης και, κατά κάποιον τρόπο, έφτασε ώς τα αστέρια. Ποτέ άλλοτε θάλασσα και ουρανός δεν ενώθηκαν μέσα από τέτοια αρμονική ισορροπία, μια σύζευξη μακρινών και φαινομενικά ανόμοιων στοιχείων που κατά κανόνα μάς παρέχει μόνον η ποίηση.