Δημήτρης Μαλέσης
Ξεφυλλίζοντας την Καθημερινή:
Μικρασιατικός Πόλεμος (1919-1922) και αντιβενιζελισμός
εκδ. Επίκεντρο, σελ. 288
«Ανεξάρτητον όργανον αντιβενιζελικής αδιαλλαξίας και συντηρητικότητος εν παντί, έσχεν ευρείαν διάδοσιν και ήσκησε σημαντικόν επηρεασμόν. Διακρίνεται διά την σφοδράν μαχητικότητά της, την εντυπωσιακήν αρθρογραφίαν, το καλαίσθητον ύφος, την παικτικήν και σατιρικήν διάθεσιν, την αίσθησιν και έξαρσιν του ζητήματος της ημέρας». Ετσι περιγράφει το 1932 η εγκυκλοπαίδεια «Πυρσός» την «Καθημερινή» στο σχετικό λήμμα.
Ιδρυθείσα το 1919 από τον 33χρονο τότε Γεώργιο Α. Βλάχο, μέχρι πρότινος εξόριστο στη Σκόπελο από το βενιζελικό καθεστώς εξαιτίας των φιλοβασιλικών φρονημάτων του, η «Καθημερινή» έδωσε αμέσως το στίγμα της ως μια εφημερίδα που εναντιωνόταν θεμελιωδώς στον Ελευθέριο Βενιζέλο και στην πολιτική του – απόδειξη, τα λευκά κενά αράδων που αφαίρεσε η κυβερνητική λογοκρισία, ακόμη και στο πρώτο φύλλο της.
Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που ο Δημήτρης Μαλέσης, διδάκτωρ Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου και διδάσκων στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, επέλεξε να εξερευνήσει τις αντιβενιζελικές θέσεις κατά τον Μικρασιατικό Πόλεμο μέσα από τις στήλες της «Καθημερινής» στο βιβλίο του «Ξεφυλλίζοντας την Καθημερινή: Μικρασιατικός Πόλεμος (1919-1922) και αντιβενιζελισμός». Μελετώντας ενδελεχώς το αρχείο της εφημερίδας, ο Δ. Μαλέσης στην πραγματικότητα κάνει κάτι παραπάνω από ένα απλό ξεφύλλισμα: παρακολουθεί μέρα με την ημέρα την άρθρωση του αντιβενιζελικού λόγου, αλλά και την εξέλιξη του εγχώριου Τύπου, κυρίως μέσα από την τόσο χαρακτηριστική πένα του Γ. Α. Βλάχου.
Οξύς και ευρηματικός στον λόγο του, ο Γεώργιος Βλάχος έγραφε κείμενα ασυνήθιστα για τα σημερινά δεδομένα: πόσοι, αλήθεια, περιμένουμε να διαβάσουμε ένα άρθρο σαν το ιστορικό «Οίκαδε» ή να δούμε τον πρωθυπουργό να χαρακτηρίζεται ως «αντιπαθέστατος Μεφιστοφελής» ή ως ο «Κρητικός χωροφύλαξ ο οποίος ίππευσεν εις την ράχην του ελληνικού λαού» με την υπογραφή του εκδότη και διευθυντή μιας εφημερίδας; Στις τεταμένες εποχές του Εθνικού Διχασμού, όλα ήταν πιθανά και μάλλον συνηθισμένα.
Ομως, με τη λεπτομερή μελέτη του ο Δ. Μαλέσης εισδύει πολύ βαθύτερα, πέρα από οποιαδήποτε προσωπική εμπάθεια ή ψυχολογικά κίνητρα κάθε λογής: εξερευνά τα ιδεολογικά ελατήρια και συσχετίζει τα γεγονότα με την τότε επικαιρότητα, σκιαγραφώντας πλήρως και σαφώς εκείνη την τόσο φορτισμένη, για την ιστορία της Ελλάδας αλλά και για τη δημοσιογραφία της, εποχή. Μέσα από τις στήλες της νεοσύστατης «Καθημερινής», και όχι μόνο, ρίχνει φως στη συστηματοποίηση του πολιτικού λόγου εκατέρωθεν και φτάνει να εξηγήσει την έλευση των αντιβενιζελικών στην εξουσία, τη μετατόπισή τους από το σύνθημα «μικρά και έντιμος Ελλάς» στην προοπτική της πραγματοποίησης της Μεγάλης Ιδέας με την υποστήριξη των εθνικών διεκδικήσεων της χώρας στη Μικρά Ασία και, εντέλει, τη διαχείριση της ήττας.
Ανάμεσα στις δύο τραγωδίες που χαρακτήρισαν την Ελλάδα τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, τον Εθνικό Διχασμό και την ολέθρια Μικρασιατική Εκστρατεία, ο Δημήτρης Μαλέσης κάνει έναν γενναίο απολογισμό, που με ψυχραιμία επιχειρεί να μας μεταφέρει σε μια εποχή ιερών τεράτων της πολιτικής και δημόσιας ζωής του τόπου, πλην όμως μελανής και δύσκολα προσπελάσιμης. Γι’ αυτό ακριβώς, το βιβλίο του αποτελεί πολύτιμη ψηφίδα στην ιστοριογραφία μας.
Η παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει τη Δευτέρα 11 Δεκεμβρίου, στις 19.00, στην αίθουσα «Γεώργιος Καρατζάς» της ΕΣΗΕΑ (Ακαδημίας 20, Αθήνα).