Τι κοινό έχουν ο έρωτας της Γκόλφως με τον Τάσο με το φλερτ μέσω των sms και των social media; Εχουν θέση τα δημοτικά τραγούδια στην ψηφιακή εποχή; Το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά μέσω του, συγχρηματοδοτούμενου από την Ελλάδα και την Ε.Ε., προγράμματος με τίτλο «Ο ελληνικός λαϊκός πολιτισμός στη σκηνή του ψηφιακού μας κόσμου» δίνει την ευκαιρία σε εφήβους να γνωρίσουν στοιχεία του λαϊκού μας πολιτισμού και της σχετικής λογοτεχνίας, συστήνοντάς τους ταυτόχρονα τη διαδικασία της θεατρικής πράξης.
Οπως μου εξήγησε η σκηνοθέτις και καλλιτεχνική υπεύθυνη της δράσης Ιόλη Ανδρεάδη, τα παιδιά χωρίζονται σε τέσσερις ομάδες – υποκριτικής, ήχου και μουσικής, σκηνογραφίας-ενδυματολογίας, σκηνοθεσίας-βίντεο. Τα παιδιά της θεατρικής ομάδας μέσα από αυτοσχεδιασμούς παρουσιάζουν τα ερεθίσματα που έχουν από προφορικές αφηγήσεις και κείμενα, όπως π.χ. ο Ερωτόκριτος, Του νεκρού αδελφού, Το γεφύρι της Αρτας, η Γκόλφω.
Η ομάδα μουσικής δημιουργεί ηχητικά περιβάλλοντα ενσωματώνοντας μοτίβα παραδοσιακής μουσικής. Η ομάδα της σκηνογραφίας δημιουργεί ψηφιακές εικόνες που ερμηνεύουν και πλαισιώνουν σκηνικά τα κείμενα. Τέλος, η ομάδα της σκηνοθεσίας-βίντεο εξοικειώνεται με τις τεχνικές της κινηματογράφησης και κατόπιν όλα μαζί τα παιδιά ενώνονται και παρακολουθούν τις διαδικασίες του μοντάζ, παράγοντας δύο σύντομες ψηφιακές θεατρικές παραστάσεις. Ωστόσο στο πρόγραμμα ουσιαστικά έχουν πρόσβαση μόνο τα παιδιά της Αττικής. Και προφανώς είναι μία εξαιρετική εξαίρεση.
Το ευρύτερο ερώτημα είναι εάν μας αφορά η λαϊκή παράδοση. Οι κάτοικοι των αστικών κέντρων τη γνωρίζουμε; Θέλουμε να τη μάθουν τα παιδιά μας; Και πώς, μέσα από ποια κανάλια; Οι μόνες μας επαφές είναι μέσα από χορευτικούς συλλόγους και εμπορευματοποιημένες εκδοχές πανηγυριών την περίοδο των διακοπών.
Ο θεσμικός ρόλος ανήκει στο σχολείο. Ομως, εάν κάποιος διατρέξει το αναλυτικό πρόγραμμα του δημοτικού και του γυμνασίου –εξαιρώ το λύκειο που έχει καταντήσει προθάλαμος προετοιμασίας για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις– δεν θα δει αναφορά στη λαϊκή παράδοση. Και ορθώς, καθώς είναι κακό να φορτώνουμε το πρόγραμμα με μονόωρα μαθήματα, με τα οποία οι μαθητές δεν προλαβαίνουν να αποκτήσουν γνωσιακή επαφή με βάθος. Μόνο εάν οι εκπαιδευτικοί επιλέξουν, στο πλαίσιο της ερευνητικής εργασίας, να ασχοληθούν με την τοπική ιστορία, μπορούν οι μαθητές να μάθουν την κουλτούρα των προγόνων τους, τη διαδρομή των γενεών μέχρι σήμερα. Αλλά το αντικείμενο δεν επιλέγεται συχνά, καθώς η σύγχρονη ζωή είναι τόσο πολύπλοκη και είναι πολλά τα θέματα που οι μαθητές πρέπει να εξοικειωθούν από το σχολείο.
Καθώς ο υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης έχει εξαγγείλει νόμο για την εισαγωγή των εφαρμογών της τεχνητής νοημοσύνης στην εκπαίδευση, σε αντίστιξη αναρωτιέμαι εάν θεσμικοί φορείς της Παιδείας και του συναρμόδιου υπ. Πολιτισμού σε συνεργασία με τις Περιφέρειες έχουν δημιουργήσει το πεδίο ώστε οι πολίτες να εξοικειωθούν με τη λαϊκή παράδοση. Ισως μέσα από δραστηριότητες των εποπτευόμενων φορέων τους; Υπάρχουν εθνογραφικά μουσεία, και ποιες οι δράσεις τους για το κοινό; Ποιος ο ρόλος των δημοτικών βιβλιοθηκών; Μόνο να συγκεντρώνουν στις αποθήκες τους τη βιβλιογραφική παραγωγή της χώρας;
Η έλλειψη κονδυλίων και προσωπικού είναι το άλλοθι της απουσίας οράματος και πολιτικής.