Την ώρα που ανέβαινα στο κατάστρωμα του «Hellas Liberty», στον Πειραιά, σκεφτόμουν πως αυτά τα 2.710 βαπόρια, φτιαγμένα σε χρόνο-ρεκόρ από τα αμερικανικά ναυπηγεία για να συμμετάσχουν σε νηοπομπές των συμμάχων στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αποδείχθηκαν χαλκέντερα. Στο κατάστρωμά τους εόρτασαν οι Αμερικανοί ναύτες τη νίκη κατά του ναζισμού και από την πλώρη τους χιλιάδες Ελληνες ναυτικοί αντίκριζαν ξένους τόπους για τουλάχιστον 30 χρόνια μετά τη λήξη των εχθροπραξιών. Χάρη σε αυτά τα πλοία, που περιήλθαν μαζικά στους συμπατριώτες μας πλοιοκτήτες, έγινε η ανασυγκρότηση της εμπορικής μας ναυτιλίας, η οποία είχε δεχθεί ανεπανόρθωτο πλήγμα.
Από τα χιλιάδες βαπόρια αυτού του τύπου, μετρημένα στα δάχτυλα είναι όσα κατόρθωσαν να επιβιώσουν από τα διαλυτήρια. Ενα από αυτά, το μόνο με εμπορική μορφή, βρίσκεται στον Πειραιά και έχει γίνει το μεγαλύτερο πλωτό μουσείο της Μεσογείου. Χάρη στη γενναιοδωρία εφοπλιστών όπως ο Σπύρος Πολέμης και ο αείμνηστος Βασίλης Κωνσταντακόπουλος, το πλοίο ρυμουλκήθηκε από την Αμερική στον Πειραιά και αποκαταστάθηκε έτσι ώστε να είναι επισκέψιμο. Λέγεται πως όταν πρωτοπαρουσίασαν στον Ρούζβελτ τα σχέδια για τη ναυπήγησή των Liberty, εκείνος τα χαρακτήρισε «πραγματικά ασχημόπαπα». Ομως για τους Ελληνες ναυτικούς ήταν «κύκνοι»: «Εμείς τα λέγαμε “ευλογημένα καράβια”», μου εξομολογείται ο 89χρονος Κώστας Φράγκος, ο οποίος για πολλά χρόνια υπήρξε καπετάνιος σε τέτοια πλοία.
«Αν δεν υπήρχαν τα Liberty, δεν θα είχε φθάσει η ναυτιλία μας εκεί όπου είναι σήμερα. Ηταν φτιαγμένα για να περάσουν μερικές φορές τον Ατλαντικό και να μεταφέρουν πολεμοφόδια στη Βρετανία, όμως αυτά έδωσαν ψωμί σε εμάς και ισχύ στους Ελληνες εφοπλιστές. Και αυτό έγινε γιατί εμείς, ως ναυτικοί, ξέραμε να τα χειριστούμε, να τα επισκευάσουμε, να τα φορτώσουμε, να τα ταξιδέψουμε. Ηταν πραγματικά βασιλοβάπορα, με πρωτόγνωρες ανέσεις, που δεν είχαμε ξαναζήσει στη θάλασσα. Καμπίνες, θέρμανση, ψυγεία. Από την άλλη, οι δικοί μας εφοπλιστές ήξεραν να παίρνουν ρίσκα και να κανονίζουν πλόες που κανένας δεν τολμούσε να κάνει. Τα Liberty ταίριαξαν απόλυτα με τις ανάγκες μιας εποχής αλλά και με την ελληνική ναυτοσύνη».
Γεννημένος στα Καρδάμυλα της Χίου, μπάρκαρε σε ηλικία 17 ετών, στις αρχές του ’50: «Η βόρειος Χίος είναι ξερότοπος και γι’ αυτό έβγαζε τρομερούς καραβοκυραίους. Από μικρό ο πατέρας μου με έβαζε στα καΐκια που έκαναν κοντινά ταξίδια, για Λήμνο, Μυτιλήνη, Αγιον Ορος. Το μπαρκάρισμα ήταν η χαρά μας. Δεν υπήρχαν τηλεοράσεις, σινεμά, ήταν άγνωστα πράγματα. Μας φαινόταν όπως θα ένιωθε ένας σημερινός έφηβος που πάει στη Μύκονο. Τα μάθαμε όλα στη θάλασσα, ακόμα και τις ξένες γλώσσες τις μελετάγαμε από λεξικά. Μένω στον Πειραιά και κάθε τόσο έρχομαι στο Liberty. Καμιά φορά φέρνω και τη γυναίκα μου. «Κοίτα», της λέω, «πού κοιμόμασταν όταν σε έπαιρνα μαζί στα ταξίδια. Το πλοίο είναι σαν το παλιό μου σπίτι».
[email protected]