Πολλές φορές αναφερόμαστε στον ελληνικό πολιτισμό ως «βαριά και εξαγώγιμη βιομηχανία». Δυστυχώς όμως η ακτινοβολία μας στο εξωτερικό –μέσα από θεσμούς που εμείς οι ίδιοι φτιάξαμε– είναι τουλάχιστον καχεκτική. Λίγες οι εξαιρέσεις, και ανάμεσα σε αυτές η Ελληνική Αρχαιολογική Επιτροπή της Μεγάλης Βρετανίας, που συμπληρώνει φέτος 35 χρόνια ζωής στο Λονδίνο. Δυστυχώς, η ιδρύτρια και «ψυχή» της πρωτοβουλίας, η αείμνηστη Μάττη Εγκον-Ξυλά, δεν θα είναι στη βρετανική πρωτεύουσα φέτος να χαρεί με αυτήν τη σημαντική επέτειο. Η Χιώτισσα της διασποράς «έφυγε» πριν από ένα χρόνο, αφήνοντας πίσω της σπουδαίο έργο στα γράμματα και στον πολιτισμό.
Ηταν Οκτώβριος του 1986 όταν, επ’ ευκαιρία της 150ής επετείου της ιδρύσεως της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, έθεσε τις βάσεις της Επιτροπής, με σκοπό την προβολή του αρχαιολογικού έργου που επιτελείται στην Ελλάδα και στην Κύπρο, καθώς και τη χορήγηση υποτροφιών. Εκτοτε, σπουδαίες προσωπικότητες από τον χώρο της αρχαιολογίας μίλησαν για σημαντικές ανασκαφές, αποκαταστάσεις μνημείων και όχι μόνο στις δύο ετήσιες διαλέξεις της Επιτροπής, συσπειρώνοντας τον ελληνισμό του Λονδίνου και τους Φιλέλληνες. Παράλληλα, δεκάδες νέα παιδιά, που αρίστευσαν στις σπουδές της αρχαιολογίας, επωφελήθηκαν από τις υποτροφίες. Η Μάττη Εγκον-Ξυλά διετέλεσε επί 16 έτη πρόεδρος της Επιτροπής και συνεισέφερε ουσιαστικά στην πολιτιστική ζωή της Ελληνικής Κοινότητος.
Η δρ Ζέττα Θεοδωροπούλου-Πολυχρονιάδη, άξια διάδοχος, συνεχίζει το έργο των διαλέξεων και των υποτροφιών, με το ίδιο πάθος και αφοσίωση, παρά τις δυσκολίες της πανδημίας. Αύριο 3 Δεκεμβρίου, στις 8 μ.μ., θα λάβει χώρα διαδικτυακά η 62η διάλεξη της Επιτροπής που δεν θα είναι αμιγώς αρχαιολογική, όπως πάντα, αλλά αφιερωμένη στην επέτειο των 200 ετών. Ομιλητής θα είναι ο διακεκριμένος ομότιμος καθηγητής Θάνος Βερέμης, με θέμα «Aπό μια προνεωτερική κοινωνία στο σύγχρονο ελληνικό έθνος-κράτος». Ο ιστορικός θα αναφερθεί με τον ωραίο και ζωντανό του λόγο στη μετάβαση από την κατακερματισμένη κοινωνία του 1821 στο ενιαίο κράτος του Ιωάννη Καποδίστρια. Θα αναφερθεί στις εθνοσυνελεύσεις που είχαν χρήσιμο αλλά διχαστικό αποτέλεσμα, και στους εμφυλίους, οι οποίοι απείλησαν τον Αγώνα με καταστροφή. Ετσι, με τρόπο ανάγλυφο, το ακροατήριο θα δει πώς το κράτος στα σπάργανά του πέρασε από την οικογενειοκρατία και τον τοπικισμό των προκρίτων και των αρματολών σε μια νέα πολύ πιο συγκεντρωτική μορφή σε ό,τι αφορά τη διοίκηση. Μετά το τέλος της ομιλίας του θα ακολουθήσει διάλογος και συζήτηση με τον διακεκριμένο καθηγητή Κέβιν Φέδερστον του London School of Economics και διευθυντή του Hellenic Observatory, του κατ’ εξοχήν κέντρου σπουδών και μελέτης της νεότερης πολιτικής ιστορίας της Ελλάδος. Για να παρακολουθήσετε την εκδήλωση, εγγραφείτε στον ιστότοπο gacuk.org.
