Μακρόταλος, με ένα μαύρο –συνήθως– ζιβάγκο να ανεβαίνει στον λαιμό, επιβλητικό λευκό μουστάκι, ανακατεμένα μαλλιά και μια φωνή γεμάτη πάθος όταν μιλούσε για την Ελλάδα, ο Ελληνοαμερικανός Νταν Γεωργακάς, ποιητής, συγγραφέας, ακτιβιστής και ιστορικός, ξεχώριζε από την υπόλοιπη ομογένεια. Είχε πάντα λοξή ματιά στα πράγματα, μιλούσε και έγραφε από άλλη γωνία θέασης για μετοίκηση των συμπατριωτών μας στις ΗΠΑ. Ισως γιατί είχε γεννηθεί στο Ντιτρόιτ το 1938 –το «αμερικανικό χωριό μου», έτσι το έλεγε– και είχε παρακολουθήσει βιωματικά την άνοδο και την πτώση της εργατικής τάξης, την απώλεια του αμερικανικού ονείρου μέσα από αυτήν την τρομερή πόλη της αυτοκινητοβιομηχανίας. Εφυγε πριν από μερικές ημέρες από τη ζωή, αφήνοντας πίσω του μεγάλο έργο, ένα δικό του εντελώς λιθαράκι στην ιστοριογραφία. Η στήλη τον είχε γνωρίσει το 2009 στη Φιλαδέλφεια, σε ένα συνέδριο για το μέλλον του ελληνισμού στην άλλη όχθη του Ατλαντικού. Γλυκός, ζεστός, με σοφία ηλικίας και χαρακτήρα, ήξερε να μαγνητίζει το ακροατήριο.
Το σημαντικότερο μάλλον είναι πως αναφερόταν δίχως συμπλέγματα σε εκείνες τις πρώιμες εποχές, όπου οι μετανάστες από την Ελλάδα ήταν αποσυνάγωγοι κοινωνικά. Μια δυο γενιές δηλαδή προτού γίνουν δικηγόροι, γιατροί, πολιτικοί και επιχειρηματίες. Ηταν μεροκαματιάρηδες, μια «ζώνη ασφαλείας» ανάμεσα στους μαύρους και τους λευκούς, κάτι σαν κοινωνικό αμορτισέρ που απορροφούσε τους κραδασμούς των διακρίσεων. Δεν είναι τυχαίο, έλεγε, ότι το Greektown στο Ντιτρόιτ ήταν κοντά στις γειτονιές των Αφροαμερικανών, και οι Ελληνες ήταν οι μόνοι που δεν έκαναν φυλετικές διακρίσεις στα εστιατόρια και στα μαγαζιά τους. Οχι λόγω συνειδητοποιημένου ανθρωπισμού ή ανεπτυγμένης ηθικής, όσο λόγω καθημερινής τριβής και ανάγκης για επιβίωση. Ο ίδιος ανέπτυξε τεράστιο ενδιαφέρον για την ιστορία της εργατικής τάξης, τα κινήματα των Αφροαμερικανών, τα αριστερά ρεύματα στην ομογένειά μας στις ΗΠΑ. Ως παιδί ωθήθηκε προς τη μόρφωση από τον Πελοποννήσιο πατέρα του, που ήθελε ο γιος του να καλλιεργηθεί, να προχωρήσει. Αλλά θεωρούσε ότι έμαθε τα πάντα για τον κόσμο μέσα από τον κινηματογράφο.
Για δεκαετίες, άλλωστε, ήταν ψυχή του περιοδικού Cineaste και ο άνθρωπος που έφερε το ελληνικό σινεμά στις ΗΠΑ, μέσα από φεστιβάλ και δράσεις. «Ελληνοαμερικανός σημαίνει να πέφτεις το βράδυ για ύπνο και να μην ξέρεις σε ποια γλώσσα θα ονειρευτείς. Να κάνεις κάτι στην καθημερινότητα και μέσα σου να σκέφτεσαι: “Α! Να ο Ελληνας εαυτός μου!”. Να σε φωνάζουν Αμερικανάκι στην Ελλάδα και Ελληνα στην Αμερική, να αισθάνεσαι ότι υπάρχεις με διττή ταυτότητα. Το να είσαι μετανάστης σού δίνει ένα σοφό τρίτο μάτι», είχε πει στη συνέντευξη που μου είχε δώσει τότε για την «Κ». Το 2015, ο σκηνοθέτης Κώστας Βάκκας είχε κάνει ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή του εκλιπόντος, που προβλήθηκε στη χώρα μας, με τίτλο «Ο Επαναστάτης της Διασποράς».
